Spośród różnego rodzaju sposobów zawarcia umowy tryb ofertowy wydaje się najmniej skomplikowany. Wymaga złożenia drugiej stronie oferty zawierającej przynajmniej istotne postanowienia umowy oraz jej przyjęcia. Dlatego też ten tryb jest najczęściej wykorzystywany w obrocie cywilnoprawnym.
Co jest ofertą?
Złożenie oferty polega na oświadczeniu drugiej stronie woli zawarcia umowy z podaniem jej istotnych postanowień. Może się ona pojawić także w trakcie innych trybów zawierania umów, np. w procesie negocjacji, w toku aukcji lub przetargu. Propozycja składającego ofertę powinna być stanowcza.
Ofertę należy więc odróżnić od zaproszenia do składania ofert. Nie sposób mówić o ofercie, gdy w treści propozycji zawarcia umowy kierowanej do drugiej strony pojawiają się zwroty w rodzaju: "oferta niewiążąca", "bez zobowiązań", "z zastrzeżeniem potwierdzenia". Może to być natomiast zaproszenie do zawarcia umowy. Odpowiedź drugiej strony nie wystarczy wówczas do tego, by kontrakt doszedł do skutku. Wymagane będzie wtedy ponowne oświadczenie składającego zaproszenie.
Związanie ofertą
Strona, do której trafiła oferta (czyli adresat oferty, oblat), przez przyjęcie jej może doprowadzić do zawarcia umowy o treści określonej w ofercie. Dla autora oferty (oferenta) oczekującego na odpowiedź powstaje stan związania ofertą. Różna może być długość tego okresu. Sprawa jest jasna, jeśli oferent sam oznaczył termin związania ofertą. Może to być zarówno określenie terminu końcowego, a więc do kiedy będzie można skutecznie złożyć ofertę, jak i terminu początkowego związania ofertą - w tym przypadku oferta wiąże nie od chwili jej złożenia, lecz np. od daty wskazanej w ofercie.
Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego ofertę, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.
Oferta nie może jednak wiązać bezterminowo. Wszelkie klauzule zmierzające do takiego skutku oferty (np. "oferta może być przyjęta w każdym czasie", "oferta wiąże bezterminowo") są nieważne.
Jeżeli oferent nie oznaczył terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie na odpowiedź, wówczas oferta złożona w obecności drugiej strony (np. na spotkaniu) albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość (np. w trakcie rozmowy telefonicznej) przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie. W przypadku zaś gdy oferta została złożona w inny sposób (np. tradycyjną pocztą), musi upłynąć czas, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
Przyjęcie oferty
Zawarcie umowy w trybie ofertowym następuje na skutek przyjęcia oferty. Przyjęcie oferty wymaga najczęściej złożenia oferentowi odpowiedniego oświadczenia przez adresata oferty. Nie zawsze jednak przyjęcie oferty musi następować poprzez wyraźne oświadczenie złożone oferentowi. Nieraz możliwe jest dorozumiane lub milczące przyjęcie oferty. W taki sposób do zawarcia umowy może dojść pomiędzy przedsiębiorcami pozostającymi ze sobą w stałych stosunkach gospodarczych. Jeżeli przedsiębiorca otrzyma od swojego stałego partnera gospodarczego ofertę zawarcia umowy w ramach swojej działalności, wówczas brak niezwłocznej odpowiedzi na ofertę będzie poczytany za jej przyjęcie.
W sytuacji natomiast, gdy z ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy (np. dostarczenia określonego towaru), umowa dochodzi do skutku, gdy druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania. W przeciwnym razie oferta przestaje wiązać.
W trybie ofertowym umowę poczytuje się za zawartą - na wypadek wątpliwości w tym zakresie - w chwili oraz w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu.
Kontroferta
W przypadku prostego przyjęcia oferty dochodzi do zawarcia umowy o treści określonej w ofercie. Z kolei przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści w większości wypadków nie odnosi takiego skutku - taka odpowiedź uznawana jest za nową ofertę, z jednym wszakże wyjątkiem. Mianowicie w obrocie gospodarczym odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniami zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. Wówczas przedsiębiorców wiąże umowa o treści określonej w ofercie, lecz z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią.
Chcąc uniknąć ryzyka zawarcia umowy z tymi zastrzeżeniami, oferent, który otrzymał odpowiedź z pewnymi, na pozór mało istotnymi zmianami, powinien niezwłocznie sprzeciwić się włączeniu zastrzeżeń do umowy, tym samym chroniąc się od skutku w postaci zawarcia umowy.
Omawiany problem przyjęcia oferty z drobnymi zmianami nie powstaje również w sytuacji, gdy w treści oferty (lub np. w umowie ramowej regulującej tryb ofertowy między danymi kontrahentami) znajduje się zastrzeżenie informujące, że nie jest możliwa jej zmiana ani uzupełnienie.
Odwołanie oferty
Odwołanie oferty może nastąpić tylko i wyłącznie w stosunkach między przedsiębiorcami (w obrocie gospodarczym). Gdyby więc oferta skierowana była przez przedsiębiorcę do konsumenta, wówczas składający ofertę nie może jej wycofać i musi wyczekać do jej wygaśnięcia, np. nadejścia terminu końcowego związania ofertą.
Ponadto skuteczność odwołania oferty zależy od tego, czy zostało ono złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty. Jeżeli jednak w treści oferty zastrzeżono jej nieodwołalność lub określono termin jej przyjęcia, wówczas takiej oferty odwołać nie można.
Nie można skutecznie odwołać oferty, która wcześniej została przyjęta przez drugą stronę. Przyjęcie oferty jest równoznaczne z zawarciem umowy, której rozwiązanie jest wprawdzie dopuszczalne, lecz wymaga zgodnych oświadczeń woli obu stron.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
