Zgodnie z powszechnie obowiązującym stanowiskiem organów podatkowych, uznanie kosztów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą za koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 22 ust. 1 updof, a w rezultacie ich uwzględnienie w rachunku podatkowym uzależnione jest od tego, czy dany koszt zostanie właściwie udokumentowany. Ustawa o PIT milczy w kwestii sposobu dokumentowania kosztów podatkowych. Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów w zakresie tym muszą uwzględnić uregulowania zawarte w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2017 r. poz. 728 ze zm.), zwanym dalej rozporządzeniem.
Zgodnie z § 26 rozporządzenia, zapisy w księdze dotyczące wydatków (kosztów) są dokonywane na podstawie dowodów, o których mowa w § 12-16 rozporządzenia. W szczególności podstawą zapisów w księdze są dowody księgowe, za które uważa się:
Wśród dowodów księgowych, które mogą być podstawą zapisu w księdze, w rozporządzeniu wymienia się również paragony (tj. wydruki z kasy rejestrującej). Przy czym jak wynika z § 14 ust. 4 i 5 rozporządzenia, paragonami można dokumentować koszty zakupu:
W obu wskazanych przypadkach, paragon - poza określeniem ilości, ceny jednostkowej i wartości zakupu - powinien być dodatkowo:
Poza operacjami gospodarczymi określonymi w rozporządzeniu, paragon generalnie nie jest uznawany za dowód księgowy pozwalający na wpisanie kosztu do podatkowej księgi. Można jednak wskazać wyjątek od tej zasady. Dotyczy on sytuacji, gdy paragon fiskalny jest traktowany na równi z fakturą uproszczoną. Taką fakturę, zgodnie z art. 106e ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2014 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.), można wystawić, gdy kwota sprzedaży nie przekracza 450 zł albo 100 euro. "Uproszczenie" wiąże się tu z możliwością zamieszczenia na fakturze węższego zakresu danych w stosunku do zwykłej faktury. Porównując natomiast wymogi dotyczące treści faktury uproszczonej oraz paragonu fiskalnego, nasuwa się wniosek, że o ile na paragonie zostanie zamieszczony NIP nabywcy (na żądanie), a wartość udokumentowanej transakcji nie przekracza limitu (450 zł lub 100 euro), to może on być uznany za fakturę uproszczoną.
Warto podkreślić, że paragon nie jest traktowany jako dowód, na podstawie którego można zasadnie dowodzić poniesienia wydatku i ująć go w kosztach uzyskania przychodów, kierując się ogólną regułą wyrażoną w art. 180 § 1 Ordynacji podatkowej. Przypomnijmy, że zgodnie z tym przepisem, jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.
Ta kwestia była przedmiotem rozważań NSA w wyroku z 12 września 2017 r., sygn. akt II FSK 2300/15. W rozpatrywanej sprawie istota sporu dotyczyła możliwości uwzględnienia bądź nie, paragonów dokumentujących zakupy dokonane w Niemczech, przy ustalaniu kosztów zakupu towarów handlowych.
Zdaniem organu podatkowego, ponieważ w świetle przepisów rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, paragon nie jest właściwym dowodem na udokumentowanie kosztów zakupu towarów, przede wszystkim dlatego, że nie wynika z niego, kto poniósł wydatek i czy jest związany z działalnością, zatem uznanie na jego podstawie wydatków za koszt podatkowy jest niedopuszczalne. Sąd pierwszej instancji nie zgodził się z tym stanowiskiem, stwierdzając, że sama wadliwość dokumentu księgowego nie przesądza jeszcze o możliwości zakwestionowania faktu poniesienia danego wydatku.
NSA choć nie zakwestionował możliwości dowodzenia faktu poniesienia określonych kosztów różnymi dowodami, to jednak podzielił stanowisko organu podatkowego. Stwierdził bowiem, że: "Organy podatkowe muszą (...) dysponować takimi dowodami, aby móc zweryfikować te wydatki z uwzględnieniem art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f. Gdyby oprócz paragonów Skarżąca dysponowała np. dowodami zapłaty swoją kartą kredytową za zakupione na podstawie paragonów towary to wówczas można by uznać, że jest to wystarczające potwierdzenie dokonania transakcji przez Skarżącą i dokonać dalszej oceny związku z działalnością gospodarczą w kontekście uznania wydatków na zakup towarów handlowych za koszty podatkowe. Ale w przedmiotowej sprawie przedłożono jedynie bezimienne paragony. Uznanie, że same paragony stanowią potwierdzenie, że zakupu dokonała Skarżącą i że zakup miał związek z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą prowadziłoby do sytuacji, w której podmioty prowadzące działalność gospodarczą, wbrew przepisom ustaw podatkowych, zwolnione byłyby z przedstawiania dokumentacji odzwierciedlającej rzeczywisty przebieg operacji gospodarczych, a ich przychód, jak i koszty ustalane byłyby nie na podstawie niepełnych dowodów zastępczych, które w świetle treści § 12-14 ww. rozporządzenia (tj. rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów - przyp. red.) nie będą stanowiły źródłowego dokumentu księgowego. Paragony w świetle przepisów ww. rozporządzenia nie mogą dokumentować zakupu towarów handlowych. Nie wynika z nich kto faktycznie poniósł wydatki nimi udokumentowane oraz czy dotyczą one działalności Skarżącej. To z kolei przesądza, że nie można uznać, iż wydatki na zakup towarów handlowych udokumentowane paragonami stanowiły koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f)".
|