Urlop wypoczynkowy po okresie służby wojskowej

1) Pracownik został powołany do odbycia kilkumiesięcznej czynnej służby wojskowej. Czy za ten okres przysługuje mu urlop wypoczynkowy? Nadmieniamy, że na czas służby pracownikowi został udzielony urlop bezpłatny.

Stosownie do art. 124 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1459 z późn. zm.), dalej ustawy, pracodawca udziela pracownikowi powołanemu do odbycia ćwiczeń wojskowych, pełnienia okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie urlopu bezpłatnego na okres trwania tych ćwiczeń lub służby. Ten rodzaj urlopu co do zasady obniża wymiar wypoczynku, z pewnymi jednak wyjątkami. W czasie trwania urlopu bezpłatnego udzielonego w warunkach i z przyczyn wskazanych w pierwszym zdaniu, pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia (art. 124 § 2 ustawy). Prawo do wypoczynku za niektóre okresy służby, w tym czynnej, ogranicza natomiast art. 155² K.p.

Powołaną regulację stosuje się także w razie wystąpienia wymienionej nieobecności po nabyciu prawa do urlopu wypoczynkowego za bieżący rok, chyba że pracownik wykorzystał do tego czasu urlop w przysługującym lub wyższym wymiarze (art. 155² § 2 K.p.). Dodajmy, że większość aktywności wojskowych wymienionych w art. 155² § 1 pkt 3 K.p. zalicza się do czynnej służby wojskowej. Żołnierzami w czynnej służbie wojskowej są bowiem osoby, które odbywają lub pełnią: zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie wojskowe, terytorialną służbę wojskową, ćwiczenia wojskowe, służbę przygotowawczą, okresową służbę wojskową, służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny (art. 59 ust. 1 ustawy).

Na temat uprawnień pracownika powołanego do służby wojskowej pisaliśmy w UiPP nr 4/2019, str. 62-67.

Pracownik legitymujący się 10-letnim stażem pracy, zatrudniony na czas nieokreślony, na początku lutego br. został powołany do odbycia 2-miesięcznych ćwiczeń wojskowych. W tym roku pracownik nie korzystał z urlopu wypoczynkowego. Po powrocie z ćwiczeń nastąpi weryfikacja uprawnień do urlopu wypoczynkowego, który ostatecznie za ten rok wyniesie 22 dni, tj.: 26 dni - (2/12 x 26 dni) = 21,66 dnia, po zaokrągleniu 22 dni.

Zwracamy uwagę! Stosownie do art. 132j ust. 1 pkt 2 ustawy, okres urlopu bezpłatnego udzielonego żołnierzowi obrony terytorialnej w związku z pełnieniem terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie jest wliczany do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, w tym wymiar urlopu wypoczynkowego za dany rok. 

Jednak zdaniem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, wyrażonym w odpowiedzi na pytanie naszego Wydawnictwa nadesłanej 17 listopada 2017 r.: "(...) na mocy szczególnego w stosunku do przepisów ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP przepisu art. 155² § 1 pkt 3 Kodeksu pracy, do pracownika powracającego do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie odbywania terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie, stosuje się odpowiednio przepis art. 155¹ § 1 pkt 2 K.p. (...)".

2) Czy pracownik może wnioskować o urlop wypoczynkowy na okres odbycia czynnej służby wojskowej?

Urlopu wypoczynkowego udziela się w terminie wskazanym w planie urlopowym, a gdy taki nie występuje, po uzgodnieniu z zainteresowanym (art. 163 § 1-1¹ K.p.). Jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, w tym m.in. z powodu powołania na ćwiczenia wojskowe lub na przeszkolenie wojskowe albo stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, na czas do 3 miesięcy, urlop podlega przesunięciu (art. 165 pkt 3 K.p.). Podobny wpływ wymienione nieobecności mają na już trwający urlop wypoczynkowy. Z art. 166 pkt 3 K.p. wynika, że te same przyczyny powodują przerwanie trwającego urlopu. Wymaga to udzielenia niewykorzystanej części w terminie późniejszym. Co istotne, wymienione skutki powstają z mocy samego prawa.

Nie istnieje natomiast formalny zakaz udzielania urlopu wypoczynkowego równolegle z innym rodzajem służby wojskowej (chodzi o uzgodnienie takiego urlopu, bowiem urlop już trwający nie podlega wówczas przerwaniu). Należy jednak pamiętać o zasadniczym przeznaczeniu urlopu, który jest jedną z instytucji zabezpieczających prawo pracownika do wypoczynku (art. 14 K.p.), gwarantowane w art. 66 Konstytucji, nawet jeśli nie zostało to w Kodeksie pracy zapisane.