W firmie pracownicy będący rodzicami dzieci w wieku szkolnym korzystają z urlopów wypoczynkowych w okresie lipiec-sierpień, natomiast innym pracownikom jest on udzielany w pozostałych miesiącach. Czy pracodawca ma prawo tak różnicować uprawnienia pracowników?
W myśl art. 183a K.p. zabronione jest różnicowanie sytuacji kandydatów na pracowników oraz samych pracowników ze względu na jakąkolwiek cechę, w szczególności ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Jednocześnie jednak ustawodawca dopuszcza niejednakowe traktowanie zatrudnionych (art. 183b § 2 K.p.) w razie zaistnienia szczególnych przesłanek, tj. gdy:
Jedną z przyczyn umożliwiających bardziej przychylne traktowanie niektórych pracowników może być rodzicielstwo. Instytucja ta zyskała nawet ochronę konstytucyjną (art. 18 Konstytucji), która jest realizowana między innymi poprzez instytucjonalne przyznawanie rodzicom różnego rodzaju przywilejów, w tym szczególnego rodzaju urlopów np. urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy ojcowskiego. W żadnym z przepisów nie zostało jednak wprost zawarte, że w związku z byciem rodzicem przysługuje pracownikowi pierwszeństwo w wyborze terminu realizacji urlopu wypoczynkowego, czyli ustawodawca nie uznał, że różnicowanie pracowników ze względu na omawianą cechę jest zasadne.
Ostateczna decyzja, komu i w jakim terminie udzielić urlopu należy do pracodawcy. Zasadniczo to on ustala plan urlopów wypoczynkowych pracowników. Wyjątek stanowi art. 163 § 3 K.p., który obliguje do jego udzielenia bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (ewentualnie pozostałych związanych z rodzicielstwem za wyjątkiem wychowawczego). W pozostałych przypadkach przepisy zawierają jedynie wskazówki, jakimi ma w tym zakresie kierować się zatrudniający, tzn. musi pogodzić wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy (art. 163 K.p.).
Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, że zatrudniający przy opracowywaniu planu urlopowego nie ma obowiązku uwzględniania faktu posiadania przez pracownika dzieci. Nie oznacza to jednak, że powinien zupełnie ignorować związane z rodzicielstwem potrzeby pracowników. Decyzje zatrudniającego muszą być wyważone, a stosowane przez niego praktyki nie mogą być skrajnie niesprawiedliwe. Gdy co roku i regularnie w sezonie wakacyjnym wolne będą otrzymywać tylko pracownicy z dziećmi w wieku szkolnym, to takie działanie będzie uznane za dyskryminujące np. osoby bezdzietnej, a pracownik, który będzie czuł się pokrzywdzony, może dochodzić swoich praw w sądzie. Jeżeli natomiast pracodawca zupełnie zlekceważy fakt, że pracownik ma dzieci w wieku szkolnym, może zostać to uznane za działanie niezgodne z zasadami współżycia społecznego i naruszenie obowiązku wynikającego z art. 281 pkt 5 K.p., co jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika.
Dodajmy, że zasady współżycia społecznego to podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania w stosunkach społecznych (por. wyrok SA w Katowicach z 25 sierpnia 2017 r., sygn. akt I ACa 256/17).
| ||||||||||||
|
||||||||||||
