W ubezpieczeniu wypadkowym obowiązuje rok składkowy, na okres którego każdy płatnik ma ustaloną stopę procentową składki wypadkowej w określonej wysokości. Rok składkowy trwa od 1 kwietnia danego roku kalendarzowego do 31 marca następnego roku. Niektórym płatnikom wysokość stopy procentowej tej składki ustali ZUS. Pozostali płatnicy są zobowiązani ustalić ją samodzielnie. Ustalając stopę procentową składki wypadkowej obowiązującej od 1 kwietnia 2024 r., należy szczególnie uważać, ponieważ od tego dnia zmieniło się rozporządzenie, w którym są określone grupy działalności, kategorie ryzyka i stopy procentowe składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grup działalności.
Stopę procentową składki wypadkowej ustala się na rok składkowy, który nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Trwa on bowiem od 1 kwietnia danego roku kalendarzowego do 31 marca następnego roku. Obecny rok składkowy rozpoczął się 1 kwietnia 2024 r. i będzie trwał do 31 marca 2025 r. Ustalona na dany rok składkowy stopa procentowa składki wypadkowej nie ulega zmianie i dotyczy wszystkich osób ubezpieczonych, za które płatnik rozlicza tę składkę. W razie więc zwiększenia lub zmniejszenia w ciągu tego okresu liczby osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego, płatnik nalicza ją w takiej samej wysokości, aż do zakończenia danego roku składkowego.
Sposób ustalenia dla danego płatnika wysokości stopy procentowej składki wypadkowej zależy przede wszystkim od liczby osób zgłoszonych przez niego do ubezpieczenia wypadkowego w poprzednim roku kalendarzowym.
Aby prawidłowo wyznaczyć stopę procentową składki wypadkowej obowiązującej w bieżącym roku składkowym, który rozpoczął się 1 kwietnia 2024 r. i będzie trwał do 31 marca 2025 r., należy najpierw ustalić liczbę osób, które płatnik zgłosił do ubezpieczenia wypadkowego w 2023 r. Liczbę tę oblicza się jako iloraz sumy osób ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy 2023 r. i liczby miesięcy, przez które w 2023 r. płatnik był zgłoszony w ZUS przez co najmniej 1 dzień. Liczbę ubezpieczonych zaokrągla się do jedności, zgodnie z zasadą matematyczną.
Inaczej ustala się liczbę ubezpieczonych dla celów określenia wysokości stopy procentowej składki wypadkowej płatnikom, którzy zostali zgłoszeni w ZUS w okresie od 1 stycznia danego roku do 31 marca następnego roku. Liczbę ubezpieczonych ustalają oni bowiem w oparciu o liczbę osób podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego w miesiącu kalendarzowym, od którego dany płatnik składek został zgłoszony w ZUS. Zasada ta ma jednak zastosowanie tylko do płatników, którzy:
Aby ustalić liczbę ubezpieczonych w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego, trzeba uwzględnić wszystkie osoby, które w określonych miesiącach ubiegłego roku podlegały ubezpieczeniu wypadkowemu przynajmniej jeden dzień. Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych w ciągu miesiąca daną osobę uwzględnia się jako jednego ubezpieczonego. Niektórych osób nie należy jednak brać pod uwagę (patrz ramka).
|
Osoby, których dla celów ustalenia wysokości stopy procentowej składki wypadkowej nie uwzględnia się w liczbie ubezpieczonych:
|
Stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe nie muszą ustalać samodzielnie płatnicy, którzy spełniają dwa warunki, tj.:
Stopę procentową tej składki wyznaczy im ZUS. Dokona tego na podstawie danych wykazanych w informacji ZUS IWA, składanej do 31 stycznia danego roku za poprzedni rok kalendarzowy. Dla przypomnienia, taką informację przekazują do ZUS tylko płatnicy, którzy spełniają określone kryteria, a mianowicie:
O wysokości stopy procentowej w nowym roku składkowym, który rozpoczął się 1 kwietnia 2024 r., ZUS poinformuje więc płatników, którzy:
Stopę procentową składki wypadkowej organ rentowy ustali takim płatnikom jako iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której dany płatnik należy, oraz wskaźnika korygującego (wynoszącego w granicach od 0,5 do 1,5). Wskaźnik korygujący jest ustalany indywidualnie dla każdego płatnika składek na podstawie wielkości różnicy pomiędzy kategorią ryzyka dla grupy działalności, do której należy płatnik ze względu na rodzaj wykonywanej przez niego działalności (według PKD), a kategorią ryzyka ustaloną przez ZUS dla danego płatnika na podstawie danych wykazanych w informacjach ZUS IWA za trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe.
O wyznaczonej płatnikowi wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe na dany rok składkowy ZUS powinien go poinformować w terminie do 20 kwietnia danego roku, zamieszczając zawiadomienie w tej sprawie w postaci elektronicznej na profilu informacyjnym założonym w systemie teleinformatycznym ZUS, czyli PUE ZUS.
Jeśli po otrzymaniu informacji z ZUS płatnik będzie miał wątpliwości co do wyznaczonej mu wysokości stopy procentowej składki wypadkowej, ma on prawo to zweryfikować. Może wtedy zwrócić się do ZUS o podanie algorytmu wyliczeniowego, na podstawie którego organ rentowy ustalił mu wysokość stopy procentowej składki wypadkowej.
Płatników składek, którzy muszą samodzielnie ustalić stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe, dzieli się na dwie grupy:
W przypadku płatników składek, którzy:
1) podlegają wpisowi do rejestru REGON i zgłaszają do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych (tzw. małe firmy),
2) nie podlegają wpisowi do rejestru REGON bez względu na to, ilu ubezpieczonych zgłaszają do ubezpieczenia wypadkowego,
stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności (art. 28 ust. 1 i art. 33 ust. 2-3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych).
Od 1 kwietnia 2024 r. weszła w życie nowelizacja rozporządzenia MPiPS w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków, zwanego rozporządzeniem wypadkowym. Ze zmienionych przepisów wynika, że najwyższa stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grup działalności nie uległa zmianie i wynosi 3,33%.
Wobec tego od 1 kwietnia 2024 r. małe firmy, zgłaszające do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób, nadal obowiązuje stopa procentowa składki wypadkowej w wysokości 1,67%, tj. 50% z 3,33% (do 31 marca br. wynosiła tyle samo). Taka sama stopa procentowa tej składki obowiązuje płatników składek niepodlegających wpisowi do rejestru REGON, niezależnie od liczby osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego.
Płatnicy składek, którzy podlegają wpisowi do rejestru REGON i zgłaszają do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, ale nie byli zobowiązani do przekazania do ZUS informacji ZUS IWA za trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe (tj. za 2021 r., 2022 r. i 2023 r.), wysokość stopy procentowej składki wypadkowej na rok składkowy 2024/2025 muszą ustalić samodzielnie. Powinni to zrobić według grupy działalności, do której należą. Grupę tę ustala się na podstawie zaświadczenia o numerze identyfikacyjnym REGON w dniu 31 grudnia poprzedniego roku, w którym podany jest rodzaj przeważającej działalności określony według rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności... (Dz. U. z 2007 r. nr 251, poz. 1885 ze zm.), do której dany płatnik został zaklasyfikowany. Trzeba pamiętać, że płatnik, który został zgłoszony w ZUS w okresie od 1 stycznia danego roku do 31 marca następnego roku, należy do grupy działalności ustalonej dla jego rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu, od którego został zgłoszony w ZUS. Dotyczy to płatnika, który:
Taki płatnik powinien ustalić stopę procentową składki wypadkowej w oparciu o tabelę stanowiącą załącznik nr 2 do rozporządzenia wypadkowego. Z tabeli tej należy odczytać wysokość stopy procentowej tej składki odpowiadającej grupie działalności, do której dany płatnik został zaklasyfikowany według kodu PKD na poziomie sekcji (przykład 1, str. 15).
Od 1 kwietnia 2024 r. załącznik nr 2 do rozporządzenia wypadkowego, określający grupy działalności, kategorie ryzyka i stopy procentowe składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grup działalności, uległ zmianie. Zmiana wynika stąd, że kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się w oparciu o dane GUS za trzy ostatnie lata kalendarzowe, dostępne w dniu 31 stycznia danego roku. To oznacza, że dla niektórych płatników stopa procentowa składki wypadkowej w roku składkowym 2024/2025 uległa zmianie. Najniższa i najwyższa stopa procentowa składki dla grup działalności nie zmieniła się. Najniższa wynosi 0,67%, a najwyższa 3,33%. Tę samą kategorię ryzyka i tę samą stopę procentową składki zachowało 31 grup działalności. Wzrost kategorii ryzyka i tym samym wzrost stopy procentowej składki wypadkowej dotyczy jednej grupy działalności związanej z wydobywaniem węgla kamiennego i węgla brunatnego (lignitu). Natomiast w przypadku 32 grup efektem zmiany kategorii ryzyka jest obniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. Tę samą kategorię ryzyka i stopę procentową składki wypadkowej zachowało 31 grup działalności (patrz tabela, str. 15).
Dla nowych płatników liczbę ubezpieczonych ustala się w oparciu o liczbę osób podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego w miesiącu kalendarzowym, od którego płatnik został zgłoszony w ZUS.
Jeśli zgłosił w pierwszym miesiącu do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób, wtedy stopa procentowa składki wypadkowej wynosi dla niego 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności, czyli obecnie 1,67%. Gdyby natomiast zgłosił do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 osób, to stopę procentową składki wypadkowej powinien ustalić w wysokości określonej dla grupy działalności, do której należy.
Składkę na ubezpieczenie wypadkowe naliczoną według nowej stopy procentowej obowiązującej od 1 kwietnia 2024 r. płatnicy wykażą po raz pierwszy w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za kwiecień 2024 r. W przypadku osób, którym składki do ZUS nalicza się od przychodu, może się zdarzyć, że składkę wypadkową w nowej wysokości trzeba będzie naliczyć w kwietniowych dokumentach rozliczeniowych od przychodu należnego za okres sprzed 1 kwietnia 2024 r.
Podstawę wymiaru składki wypadkowej stanowi ta sama kwota, która jest przyjmowana do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe. Dla osób, dla których podstawę wymiaru składek stanowi przychód w rozumieniu przepisów o pdof, płatnik nalicza w raportach te składki od wszystkich wypłat podlegających oskładkowaniu dokonanych im (lub postawionych do ich dyspozycji) od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego raporty te dotyczą. W oparciu o przychód w rozumieniu przepisów o pdof nalicza się składki m.in. pracownikom oraz zleceniobiorcom wynagradzanym kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Od wszelkich wypłat dokonanych takim osobom po 31 marca 2024 r. płatnik powinien więc naliczać składkę wypadkową według stopy procentowej w wysokości obowiązującej od 1 kwietnia 2024 r., bez względu na to, jakiego okresu wypłaty te będą dotyczyły (przykład 2).
Płatnik, dla którego od 1 kwietnia 2024 r. zmieniła się stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe, powinien pamiętać, aby począwszy od deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA składanej do ZUS za kwiecień 2024 r. w bloku III. - "Inne informacje", w polu 03. wpisać nową wysokość stopy procentowej tej składki.
|
Przykład 1 Spółka z o.o. od kilku lat prowadzi działalność w zakresie specjalistycznego sprzątania budynków i obiektów przemysłowych. W poszczególnych miesiącach 2023 r. zgłaszała do ubezpieczenia wypadkowego następującą liczbę osób:
Suma ubezpieczonych w 2023 r. wyniosła 246. Dla celów ustalenia składki wypadkowej liczba ubezpieczonych wynosi więc 21, zgodnie z wyliczeniem: 246 ubezpieczonych : 12 m-cy = 20,50. W celu określenia obowiązującej przedsiębiorcę (jako płatnika składek) stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w okresie od 1 kwietnia 2024 r. do 31 marca 2025 r. spółka:
Do 31 marca 2024 r. firma, jako płatnik zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób, opłacała składkę na ubezpieczenie wypadkowe według stawki ryczałtowej, tj. w wysokości 1,67% podstawy wymiaru. Ze względu na wzrost zatrudnienia w 2023 r. od 1 kwietnia 2024 r. firma opłaca składkę wypadkową ustaloną według grupy działalności, do której należy (wynosi ona 0,93%). Firma wypłaca pracownikom wynagrodzenia za dany miesiąc 10. dnia następnego miesiąca. W dniu 10 kwietnia 2024 r. wypłaciła pracownikom wynagrodzenia należne za marzec 2024 r. Od wypłat dokonanych w kwietniu 2024 r., które firma rozliczy w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych do ZUS za kwiecień 2024 r. (dla których termin płatności składek przypada w maju 2024 r.), niezależnie od okresu, za który wypłaty te są należne, naliczy składkę wypadkową w wysokości 0,93% podstawy wymiaru. |
| Lp. | Grupy działalności | Kod PKD* | Kategorie ryzyka | Stopy procentowe składki (%) |
| 1 | Uprawy rolne, chów i hodowla zwierząt, łowiectwo, włączając działalność usługową | A-01 | 5 | 1,47 |
| 2 | Leśnictwo i pozyskiwanie drewna | A-02 | 6 | 1,73 |
| 3 | Rybactwo | A-03 | 4 | 1,20 |
| 4 | Wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego (lignitu) | B-05 | 12 | 3,33 |
| 5 | Górnictwo ropy naftowej i gazu ziemnego | B-06 | 6 | 1,73 |
| 6 | Górnictwo rud metali | B-07 | 8 | 2,26 |
| 7 | Pozostałe górnictwo i wydobywanie | B-08 | 6 | 1,73 |
| 8 | Działalność usługowa wspomagająca górnictwo i wydobywanie | B-09 | 12 | 3,33 |
| 9 | Produkcja artykułów spożywczych | C-10 | 4 | 1,20 |
| 10 | Produkcja napojów | C-11 | 4 | 1,20 |
| 11 | Produkcja wyrobów tytoniowych | C-12 | 4 | 1,20 |
| 12 | Produkcja wyrobów tekstylnych | C-13 | 4 | 1,20 |
| 13 | Produkcja odzieży | C-14 | 2 | 0,67 |
| 14 | Produkcja skór i wyrobów ze skór wyprawionych | C-15 | 3 | 0,93 |
| 15 | Produkcja wyrobów z drewna oraz korka, z wyłączeniem mebli; produkcja wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania | C-16 | 6 | 1,73 |
| 16 | Produkcja papieru i wyrobów z papieru | C-17 | 5 | 1,47 |
| 17 | Poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji | C-18 | 3 | 0,93 |
| 18 | Wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej | C-19 | 5 | 1,47 |
| 19 | Produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych | C-20 | 4 | 1,20 |
| 20 | Produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych | C-21 | 3 | 0,93 |
| 21 | Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych | C-22 | 5 | 1,47 |
| 22 | Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych | C-23 | 5 | 1,47 |
| 23 | Produkcja metali | C-24 | 6 | 1,73 |
| 24 | Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń | C-25 | 5 | 1,47 |
| 25 | Produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych | C-26 | 3 | 0,93 |
| 26 | Produkcja urządzeń elektrycznych | C-27 | 4 | 1,20 |
| 27 | Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana | C-28 | 5 | 1,47 |
| 28 | Produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep, z wyłączeniem motocykli | C-29 | 4 | 1,20 |
| 29 | Produkcja pozostałego sprzętu transportowego | C-30 | 5 | 1,47 |
| 30 | Produkcja mebli | C-31 | 4 | 1,20 |
| 31 | Pozostała produkcja wyrobów | C-32 | 4 | 1,20 |
| 32 | Naprawa, konserwacja i instalowanie maszyn i urządzeń | C-33 | 4 | 1,20 |
| 33 | Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych | D-35 | 4 | 1,20 |
| 34 | Pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody | E-36 | 4 | 1,20 |
| 35 | Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków | E-37 | 5 | 1,47 |
| 36 | Działalność związana ze zbieraniem, przetwarzaniem i unieszkodliwianiem odpadów; odzysk surowców | E-38 | 6 | 1,73 |
| 37 | Działalność związana z rekultywacją i pozostała działalność usługowa związana z gospodarką odpadami | E-39 | 4 | 1,20 |
| 38 | Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków | F-41 | 3 | 0,93 |
| 39 | Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej | F-42 | 5 | 1,47 |
| 40 | Roboty budowlane specjalistyczne | F-43 | 3 | 0,93 |
| 41 | Handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi; naprawa pojazdów samochodowych | G-45 | 2 | 0,67 |
| 42 | Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi | G-46 | 3 | 0,93 |
| 43 | Handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi | G-47 | 3 | 0,93 |
| 44 | Transport lądowy oraz transport rurociągowy | H-49 | 3 | 0,93 |
| 45 | Transport wodny | H-50 | 4 | 1,20 |
| 46 | Transport lotniczy | H-51 | 2 | 0,67 |
| 47 | Magazynowanie i działalność usługowa wspomagająca transport | H-52 | 4 | 1,20 |
| 48 | Działalność pocztowa i kurierska | H-53 | 4 | 1,20 |
| 49 | Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi | I | 2 | 0,67 |
| 50 | Informacja i komunikacja | J | 2 | 0,67 |
| 51 | Działalność finansowa i ubezpieczeniowa | K | 2 | 0,67 |
| 52 | Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości | L | 2 | 0,67 |
| 53 | Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna | M | 2 | 0,67 |
| 54 | Wynajem i dzierżawa | N-77 | 3 | 0,93 |
| 55 | Działalność związana z zatrudnieniem | N-78 | 3 | 0,93 |
| 56 | Działalność organizatorów turystyki, pośredników i agentów turystycznych oraz pozostała działalność usługowa w zakresie rezerwacji i działalności z nią związane | N-79 | 2 | 0,67 |
| 57 | Działalność detektywistyczna i ochroniarska | N-80 | 3 | 0,93 |
| 58 | Działalność usługowa związana z utrzymaniem porządku w budynkach i zagospodarowaniem terenów zieleni | N-81 | 4 | 1,20 |
| 59 | Działalność związana z administracyjną obsługą biura i pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności gospodarczej | N-82 | 2 | 0,67 |
| 60 | Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne, organizacje i zespoły eksterytorialne | O, U | 2 | 0,67 |
| 61 | Edukacja | P | 3 | 0,93 |
| 62 | Opieka zdrowotna i pomoc społeczna | Q | 4 | 1,20 |
| 63 | Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją | R | 2 | 0,67 |
| 64 | Pozostała działalność usługowa, gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby | S, T | 2 | 0,67 |
| * | Kod PKD określony w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. poz. 1885, z 2009 r. poz. 489, z 2017 r. poz. 2440 oraz z 2020 r. poz. 1249). |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2189)
Rozporządzenie MPiPS z dnia 29.11.2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy... (Dz. U. z 2022 r. poz. 740 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
