Wakacje składkowe - nie dla przedsiębiorcy wykonującego usługi na rzecz byłego pracodawcy, z uwzględnieniem stanowiska ZUS

Już w listopadzie br. osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236 ze zm.) lub innych przepisów szczególnych, dalej zwane przedsiębiorcami, będą mogły składać wnioski o zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za grudzień 2024 r., czyli o tzw. wakacje składkowe. Aby jednak przedsiębiorca mógł skorzystać z tego uprawnienia, musi spełnić warunki wymienione w art. 17a ust. 1 ustawy o sus, tj.:

1) w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku (czyli w przypadku składania wniosku w listopadzie br. - w październiku br.) powinien mieć zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych; na temat spełnienia tego warunku pisaliśmy w UiPP nr 17/2024, str. 13,

2) w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnął przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub w co najmniej jednym roku z 2 ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku osiągnął roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro (równowartość oblicza się według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego poprzedzającego rok złożenia wniosku),

3) jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej,

4) w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku jako ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wiele wątpliwości interpretacyjnych budzi spełnienie warunku wymienionego w pkt. 3. Czytając ten przepis literalnie, dla skorzystania z wakacji składkowych w grudniu 2024 r. przedsiębiorca nie może w 2023 r. oraz w okresie od 1 stycznia 2024 r. do dnia złożenia wniosku wykonywać działalności gospodarczej na rzecz pracodawcy, u którego był zatrudniony przed rozpoczęciem tej działalności (lub w roku poprzedzającym), jeżeli w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy wykonywał czynności wchodzące w zakres działalności. To zrodziło następujące pytania:

1) Czy badając spełnienie tego warunku, bez znaczenia jest, kiedy działalność została rozpoczęta? Przykładowo, czy z wakacji składkowych będzie mógł skorzystać przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą od września 2014 r., który w 2023 r. wykonywał tę działalność na rzecz pracodawcy, u którego był zatrudniony przed jej rozpoczęciem (do czerwca 2014 r.) i w ramach stosunku pracy wykonywał takie same czynności co wchodzące w zakres prowadzonej działalności?

2) Czy istotne jest, że w badanym okresie przedsiębiorca wykonuje usługi nie tylko na rzecz byłego pracodawcy, ale też innych podmiotów?

Z tymi pytaniami nasze Wydawnictwo wystąpiło do ZUS.

W dniu 24 września 2024 r. otrzymaliśmy odpowiedź, w której czytamy: "(...) Zgodnie z art. 17a ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, warunkiem skorzystania z tzw. »wakacji składkowych« jest aby ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Zatem w przypadku, gdy prowadzący działalność gospodarczą od 1 września 2014 r. złoży wniosek o »wakacje składkowe« w dniu 30 listopada 2024 r. a w jakimś okresie od 1 stycznia 2023 r. do 30 listopada 2024 r. wykonywał działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, u którego był zatrudniony w ramach stosunku pracy do czerwca 2014 r. i wykonywał w ramach stosunku pracy czynności wchodzące w zakres obecnej działalności, nie spełni tego warunku. Nieistotne jest, że w badanym okresie prowadzący działalność wykonywał usługi nie tylko na rzecz byłego pracodawcy, ale też innych podmiotów. (...)".

Zgodnie ze stanowiskiem ZUS, jeśli przedsiębiorca w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku o wakacje składkowe oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia tego wniosku do dnia jego złożenia wykonywał pozarolniczą działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym (bez względu na okres, jaki upłynął od rozpoczęcia działalności) wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej (bez względu na to, czy przedsiębiorca świadczy usługi także na rzecz innych podmiotów), to nie spełnia warunku określonego w art. 17a ust. 1 pkt 3 ustawy o sus.

Przedsiębiorca od marca 2018 r. prowadzi działalność gospodarczą i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Przed podjęciem działalności gospodarczej do 31 grudnia 2017 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w ramach której wykonywał czynności wchodzące w zakres obecnie prowadzonej działalności. W latach 2018-2020 oraz w 2023 r. w ramach tej działalności świadczył usługi na rzecz byłego pracodawcy.

W listopadzie br. przedsiębiorca zamierza złożyć wniosek o wakacje składkowe w grudniu 2024 r. Ponieważ w 2023 r. wykonywał w ramach prowadzonej działalności prace na rzecz byłego pracodawcy, nie spełni warunku określonego w art. 17a ust. 1 pkt 3 ustawy o sus.

Gdyby w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy przedsiębiorca wykonywał czynności niewchodzące w zakres obecnie prowadzonej działalności gospodarczej, to spełniałby warunek określony w art. 17a ust. 1 pkt 3 ustawy o sus.