Zmiana minimalnej płacy a rozliczenia w ZUS

Od nowego roku zmieni się wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wynagrodzenie to wzrośnie do kwoty 1.600 zł, obecnie wynosi ono 1.500 zł. Zmiana minimalnej płacy ma wpływ m.in. na rozliczenia się płatników składek z ZUS. Jej wysokość wpływa bowiem m.in. na podstawę wymiaru składek pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, przedsiębiorców, osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy za ubezpieczonych.

Wyższa pensja dla pracowników

Od 1 stycznia 2013 r. pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy przysługuje wynagrodzenie w wysokości nie niższej niż 1.600 zł. Nowy poziom wynagrodzenia minimalnego na 2013 r. został ustalony na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2012 r. (Dz. U. poz. 1026). Taką kwotę wynagrodzenia minimalnego otrzyma pracownik zatrudniony na pełny etat. Natomiast dla niepełnoetatowca będzie ona ustalona proporcjonalnie do wymiaru etatu.

1.600 zł - tyle od 1 stycznia 2013 r. wynosi minimalne wynagrodzenie za pracę.

Wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę dla pełnoetatowych pracowników do kwoty 1.600 zł jednocześnie spowoduje zwiększenie minimalnej podstawy wymiaru składek pracowników zatrudnionych w pierwszym roku pracy zawodowej. Dla takich bowiem pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy najniższa pensja została ustalona w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia.

Oznacza to, że od nowego roku podstawa wymiaru składek dla pracowników w okresie pierwszego roku pracy nie może być niższa od kwoty 1.280 zł (tj. 80% z kwoty 1.600 zł). Do końca bieżącego roku podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych tych osób wynosi 1.200 zł. W stosunku zatem do obecnie obowiązującej podstawa ta będzie wyższa o 80 zł. Natomiast dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy minimalna podstawa wymiaru tych składek w 2013 r. wzrośnie o 100 zł (1.600 zł - 1.500 zł).

Podwyższenie kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2013 r. bezsprzecznie zwiększy wysokość składek ubezpieczeniowych opłacanych przez pracodawcę za pracowników. Do końca 2012 r. pracodawca, który zgłosił do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych, sfinansuje je w wysokości 311,10 zł. Po podwyżce płacy minimalnej składki na te ubezpieczenia będzie finansował w kwocie 331,84 zł. W konsekwencji w 2013 r. pracodawca będzie musiał zapłacić o 20,74 zł więcej składek za pracownika zatrudnionego w ramach pełnego etatu.

Wzrost "ulgowych" składek dla przedsiębiorcy

Konsekwencją zmiany minimalnego wynagrodzenia za pracę jest wzrost podstawy wymiaru i wysokości składek na ubezpieczenia społeczne dla początkujących przedsiębiorców. Dla osób rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej najniższa podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia, przez okres pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych, wynosi 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Zatem w 2013 r. przedsiębiorca korzystający z omawianej ulgi będzie opłacał składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru składek w wysokości 480 zł (tj. 30% z kwoty 1.600 zł). Dla porównania osoba taka do końca 2012 r. opłaca składki na wskazane ubezpieczenia od podstawy nie niższej niż 450 zł (tj. 30% z kwoty 1.500 zł). Od nowego roku jej wysokość wzrośnie więc o 30 zł.

W 2013 r. "nowy" przedsiębiorca będzie co miesiąc finansował za siebie składki na ubezpieczenia społeczne w kwocie 153,12 zł, w tym:

• składkę na ubezpieczenie emerytalne - 93,70 zł,
   
• składkę na ubezpieczenia rentowe - 38,40 zł,
   
• składkę na ubezpieczenie chorobowe - 11,76 zł,
   
• składkę na ubezpieczenie wypadkowe - 9,26 zł.

Z kolei do końca bieżącego roku składki na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorca taki opłaca w wysokości 143,56 zł (w tym: składki emerytalna - 87,84 zł, rentowe - 36 zł, chorobowa - 11,03 zł, wypadkowa - 8,69 zł).

Oznacza to, że w 2013 r. koszty z tytułu składek społecznych dla "nowego" przedsiębiorcy w każdym miesiącu będą wyższe o 9,56 zł (153,12 zł - 143,56 zł).

Przy czym składki na ubezpieczenia społeczne od niższej podstawy wymiaru może opłacać wyłącznie taka osoba, która:

• rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
   
• nie prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności nie prowadziła innej pozarolniczej działalności,
   
• nie wykonuje na rzecz byłego pracodawcy takich samych czynności, jakie wchodzą w zakres obecnie wykonywanej działalności, które przed dniem jej rozpoczęcia wykonywała w ramach stosunku pracy (lub spółdzielczego stosunku pracy) w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym.

Prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od obniżonej podstawy wymiaru nie przysługuje m.in. wspólnikom spółek jawnych, komandytowych, partnerskich oraz jednoosobowemu wspólnikowi spółki z o.o.

Składki przy urlopie wychowawczym

Nowa wysokość minimalnego wynagrodzenia ma też swoje odzwierciedlenie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku osób podlegających tym ubezpieczeniom z racji przebywania na urlopie wychowawczym.

Przypominamy, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby przebywającej na urlopie wychowawczym stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten urlop. Uregulowanie takie wynika z art. 18 ust. 5b i 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wskazać jednak należy, że w stosunku do tych osób ustalono maksymalną i minimalną wysokość tej podstawy. Otóż dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy przebywającego na urlopie wychowawczym, który z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podstawa wymiaru tych składek nie może być:

• wyższa - niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale,
   
• niższa - niż kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku.

Wobec tego od 1 stycznia 2013 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników zatrudnionych na pełnym etacie przebywających na urlopie wychowawczym nie może być niższa od kwoty 1.600 zł.

Z kolei podstawa wymiaru tych składek dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy (przebywającego na urlopie wychowawczym) nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia proporcjonalnie zmniejszonego do wymiaru czasu pracy.

Opłacanie składki na Fundusz Pracy

Obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy uzależniony jest od wysokości oskładkowanego wynagrodzenia. Jeżeli w miesiącu osiąga ono poziom minimalnego wynagrodzenia za pracę, wówczas istnieje obowiązek opłacania składki na wskazany Fundusz. Wynika to z przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie bowiem z art. 104 ust. 1 tej ustawy, składkę na Fundusz Pracy ustala się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (bądź 80% tego wynagrodzenia dla pracownika w pierwszym roku pracy). Obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy dotyczy m.in. pracodawców zatrudniających pracowników.

Wobec powyższego w 2013 r. pracodawca będzie opłacał za pracownika składkę na ten Fundusz wtedy, gdy będzie on otrzymywał wynagrodzenie miesięczne podlegające oskładkowaniu w kwocie 1.600 zł bądź 1.280 zł (pracownik w pierwszym roku pracy). W bieżącym roku składka za pracownika jest należna, gdy wynagrodzenie to wynosi co najmniej 1.500 zł lub 1.200 zł (dla pracownika w pierwszym roku pracy).

• dwie niskopłatne umowy o pracę

Wątpliwości wśród pracodawców budzi sytuacja, w której pracownik jest zatrudniony na podstawie kilku umów o pracę i z każdej z nich uzyskuje w okresie miesiąca pensję niższą od obowiązującej minimalnej płacy. Rozstrzygającym jest w tym przypadku art. 104 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Z przepisu tego wynika, że jeżeli kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pochodzą z różnych źródeł (np. z tytułu zatrudnienia na podstawie kilku umów o pracę), to obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy powstaje wtedy, gdy łączna kwota podlegająca składkom ZUS wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (bądź odpowiednio 80% minimalnego wynagrodzenia w przypadku pracownika w pierwszym roku pracy).

• pensja za grudzień wypłacona w styczniu

Niektórzy pracodawcy mają wątpliwości, czy powinni zapłacić składkę na Fundusz Pracy za pracowników, którym wynagrodzenie należne za grudzień w kwocie 1.500 zł wypłacą w tej samej wysokości w styczniu 2013 r. Uważają bowiem, że skoro przychód pracownika w styczniu 2013 r. nie wyniesie tyle, ile będzie wynosiła od 1 stycznia 2013 r. wysokość minimalnego wynagrodzenia (1.600 zł), to nie powinni opłacać za takie osoby składki na wskazany Fundusz. Jest to oczywiście błędem. Z przepisów Kodeksu pracy wynika bowiem, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną.

Jeżeli więc wynagrodzenie za pracę wykonaną w grudniu 2012 r. w kwocie 1.500 zł zostanie wypłacone pracownikowi w styczniu 2013 r. w tej samej wysokości, to ustalając czy przychód jego wyniesie co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, należy brać pod uwagę przepisy obowiązujące w grudniu 2012 r.

Skoro do 31 grudnia 2012 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1.500 zł, to należy uznać, że pracownik osiągnął przychód w kwocie minimalnego wynagrodzenia, mimo iż będzie ono wypłacone w styczniu 2013 r. Oznacza to, że składka na Fundusz Pracy od wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi w styczniu 2013 r. w kwocie 1.500 zł - jest należna.

Takie też stanowisko prezentuje ZUS (pismo z dnia 14 lutego 2003 r., znak: Fuu 077-1/03). ZUS uznał, iż od wypłat dokonanych w styczniu przysługujących za grudzień składka na Fundusz Pracy będzie należna, jeżeli wyniosą one w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w grudniu.

Uwaga! Dane zawarte w tabeli dotyczą pracodawców, którzy zgłosili do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.)

Ustawa z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.)