Obliczanie składek ZUS za osobę korzystającą z urlopu wychowawczego

Pracownica zatrudniona na cały etat, od 1 października 2019 r. do 31 marca 2020 r. przebywa na urlopie wychowawczym i z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wyliczona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe wyniosła 2.400 zł. Czy od 1 stycznia 2020 r. powinniśmy ją podwyższyć do kwoty 2.600 zł?

Tak, ponieważ od 1 stycznia 2020 r. najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika pełnoetatowego z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym wynosi 2.600 zł.

Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, która nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie ma innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych (art. 6 ust. 1 pkt 19 i art. 9 ust. 6 ustawy o sus). Osoba korzystająca z tego urlopu podlega też obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli nie podlega mu z innego tytułu (art. 66 ust. 1 pkt 32 ustawy zdrowotnej).

Oświadczenie dla celów ustalania obowiązku ubezpieczeń... osoby przebywającej na urlopie wychowawczym dostępne jest w serwisie www.druki.gofin.pl.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe tych osób stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia, z zastrzeżeniem że nie może być ona wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy i nie może być niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18 ust. 5b i 14 ustawy o sus). Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

ZUS na stronie internetowej www.zus.pl wyjaśnił, że: "(...) Jeżeli zatrudniasz pracownika w pełnym wymiarze czasu pracy, przez co ma on zagwarantowane minimalne wynagrodzenie, to podstawa wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym nie może być niższa niż aktualnie obowiązujące minimalne wynagrodzenie.

Jeśli zatrudniasz pracownika w niepełnym wymiarze czasu pracy, który w umowie o pracę ma zagwarantowaną kwotę minimalnego wynagrodzenia odpowiednio zmniejszoną proporcjonalnie do tego wymiaru, podstawę wymiaru składek stanowi odpowiednio pomniejszona kwota aktualnego minimalnego wynagrodzenia. Nie może być ona niższa niż 75% minimalnego wynagrodzenia. (...)".

W świetle powyższego, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe osób korzystających z urlopu wychowawczego, co do zasady, stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi przechodzącemu na urlop wychowawczy za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten urlop, z tym że od 1 styczna 2020 r.:

• nie wyższe od kwoty 3.136,20 zł (60% z 5.227 zł) oraz
   
• nie niższe w przypadku pracownika pełnoetatowego od kwoty 2.600 zł, a pracownika niepełnoetatowego - od kwoty minimalnego wynagrodzenia ustalonego proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, z zachowaniem ustawowego minimum w wysokości 1.950 zł (2.600 zł x 75%).

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, czyli aktualnie 620 zł.

Pracownik pełnoetatowy od 1 października 2019 r. do 30 września 2020 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od października 2018 r. do września 2019 r. Obliczona podstawa wyniosła 2.300 zł [(2.300 zł x 12 m-cy) : 12 m-cy] i była wyższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w 2019 r. oraz niższa niż kwota 60% prognozowanego wynagrodzenia obliczona dla 2019 r. Pracodawca za październik, listopad i grudzień 2019 r. obliczał składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe od faktycznie ustalonej podstawy wymiaru, czyli kwoty 2.300 zł.

Od 1 stycznia 2020 r. faktyczna podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia jest niższa od minimalnego wynagrodzenia pracownika pełnoetatowego obowiązującego w tym roku (2.300 zł < 2.600 zł), a tym samym podlega podwyższeniu do kwoty 2.600 zł. W dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za styczeń 2020 r. i kolejne miesiące tego roku, pracodawca obliczy składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tytułu przebywania pracownika na urlopie wychowawczym od podstawy 2.600 zł.

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu, z tym że faktycznie ustalona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyniosła 3.000 zł. Wobec tego, że była ona wyższa niż 60% prognozowanego wynagrodzenia obowiązującego w 2019 r., tj. od kwoty 2.859 zł (3.000 zł > 2.859 zł), pracodawca ograniczył podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do kwoty 2.859 zł. Za październik, listopad i grudzień 2019 r. pracodawca obliczał składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe od podstawy ograniczonej do kwoty 2.859 zł.

Od 1 stycznia 2020 r. limit maksymalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym wynosi 3.136,20 zł i jest wyższy niż faktycznie ustalona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika (3.136,20 zł > 3.000 zł). Dlatego za styczeń 2020 r. i kolejne miesiące tego roku, pracodawca powinien obliczać składki na przedmiotowe ubezpieczenia od faktycznie obliczonej podstawy wymiaru, czyli kwoty 3.000 zł.

Pracownik zatrudniony na 1/2 etatu, za wynagrodzeniem 1.300 zł, od 1 września 2019 r. do 31 sierpnia 2020 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od września 2018 r. do sierpnia 2019 r., tj. kwota 1.300 zł [(1.300 zł x 12 m-cy) : 12 m-cy]. Ponieważ ustalona podstawa wymiaru składek na ww. ubezpieczenia była/jest niższa od ustawowego minimum, pracodawca podwyższył podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe:

• za okres od września do grudnia 2019 r. do kwoty 1.687,50 zł,
   
• za okres od stycznia do sierpnia 2020 r. do kwoty 1.950 zł.

We wszystkich przedstawionych przykładach podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota 620 zł.

Zwracamy uwagę! Za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. Nie zmniejsza się natomiast podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składka zdrowotna jest miesięczna i niepodzielna (art. 79 ust. 2 ustawy zdrowotnej).

Pracodawca oblicza składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne osób korzystających z urlopu wychowawczego i wykazuje w raporcie rozliczeniowym ZUS RCA, z kodem tytułu ubezpieczenia 12 11 X X. Składki na przedmiotowe ubezpieczenia są finansowane przez ZUS ze środków budżetu państwa (art. 16 ust. 8 ustawy o sus oraz art. 86 ust. 1 pkt 13 i ust. 2 ustawy zdrowotnej).