Zlecenie wykonywane przez pracownika w okresie udzielonego mu urlopu bezpłatnego

Co do zasady, umowa zlecenia zawarta z własnym pracownikiem powoduje dla takiej osoby obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS. Co więcej, osoba taka podlega wymienionym ubezpieczeniom w sposób przewidziany dla stosunku pracy.

Ubezpieczenia w ZUS własnego pracownika dodatkowo zatrudnionego na zleceniu

Za pracownika uważa się każdą osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę. Ponadto, dla celów ubezpieczeniowych, za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli:

• umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub
   
• w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Stanowi o tym art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Jeżeli więc pracodawca zawrze z własnym pracownikiem dodatkowo umowę zlecenia, to z tytułu jej wykonywania osoba taka podlega ubezpieczeniom w ZUS w sposób przewidziany dla pracowników. Bez znaczenia jest w tym przypadku wysokość wynagrodzenia, jakie uzyskuje ona ze zlecenia, a także ilość zawartych z nią takich umów. Wobec tego z tytułu umowy zlecenia zawartej z własnym pracodawcą osoba taka podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym wszystkich ryzyk, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Obowiązkowe jest też dla niej ubezpieczenie zdrowotne.

Uwaga! Pracownika zatrudnionego jednocześnie na podstawie umowy zlecenia pracodawca nie zgłasza dodatkowo z tego tytułu do ubezpieczeń w ZUS. Osobę taką wykazuje jedynie w jednym bloku imiennego raportu miesięcznego ZUS RCA z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia, tj. 01 10 X X i odpowiednio zwiększoną podstawą wymiaru składek.

Podstawa wymiaru składek

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika wykonującego jednocześnie u własnego pracodawcy umowę zlecenia stanowi łączny przychód (w rozumieniu przepisów ustawy o PDOF) uzyskiwany przez niego z pracy na etacie i na zleceniu. Od tak ustalonej podstawy wymiaru pracodawca wylicza składki na ubezpieczenia społeczne.

Do ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne takiego pracownika stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe takiej osoby.

Uwaga! W imiennym raporcie ZUS RCA sporządzonym za własnego pracownika dodatkowo zatrudnionego w firmie na zleceniu jako:

• podstawę wymiaru składki zdrowotnej należy wykazać łączny przychód uzyskany z tych dwóch umów (oczywiście wcześniej pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika i pobrane z jego środków przez pracodawcę), a
   
• jako kwotę tej składki należy wykazać sumę składki zdrowotnej ustalonej odrębnie od przychodu uzyskanego z etatu i odrębnie od przychodu uzyskanego ze zlecenia.

Gdy umowę zlecenia pracownik wykonuje podczas korzystania z urlopu bezpłatnego

Inaczej wygląda sposób objęcia ubezpieczeniami w ZUS własnego pracownika, z którym pracodawca dodatkowo zawarł umowę zlecenia w okresie udzielonego mu urlopu bezpłatnego. W takiej sytuacji osoba taka nie będzie podlegała już ubezpieczeniom w ZUS na zasadach obowiązujących pracowników, lecz zleceniobiorców. Wynika to z faktu, że w czasie urlopu bezpłatnego:

• pracownik nie świadczy pracy,
   
• pracodawca jest zwolniony z obowiązku wypłacania mu za ten okres wynagrodzenia,
   
• stosunek pracy jest zawieszony.

Stąd umowa zlecenia zawarta z pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym stanowi dla takiej osoby tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych, wypadkowego) i ubezpieczenia zdrowotnego. Dobrowolny charakter dla zleceniobiorcy ma ubezpieczenie chorobowe, a przystąpienie do niego możliwe jest wyłącznie na jego wniosek.

Zgłoszenia zleceniobiorcy, o którym mowa, do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego dokonuje zleceniodawca (jako płatnik składek) na właściwym do tego formularzu ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 X X. Z tym samym kodem tytułu ubezpieczenia zleceniodawca będzie rozliczał za zleceniobiorcę składki ubezpieczeniowe i wykazywał je w składanym za niego do ZUS imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA. Składki te rozlicza się na ogólnych zasadach obowiązujących zleceniobiorców.

UWAGA! Statusu pracownika, dla celów ubezpieczeniowych nie ma osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, przebywająca na urlopie bezpłatnym, która w okresie tego urlopu świadczy u własnego pracodawcy pracę na zleceniu.

Dokumenty za pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym

Za każdy miesiąc kalendarzowy pracodawca sporządza za pracownika, a następnie przekazuje do organu rentowego odpowiednie dokumenty rozliczeniowe. Mowa tu m.in. o raportach miesięcznych ZUS RCA i ZUS RSA. W raporcie ZUS RCA (tzw. raporcie składkowym) płatnik rozlicza należne składki na poszczególne rodzaje ubezpieczeń, natomiast w raporcie ZUS RSA (tzw. raporcie świadczeniowym) wykazuje wypłacone świadczenia i przerwy w opłacie składek.

Jeżeli pracownik przez cały miesiąc przebywa na urlopie bezpłatnym, to pracodawca sporządza za niego wyłącznie imienny raport miesięczny ZUS RSA. Nie składa za niego raportu ZUS RCA. Z sytuacją taką mamy do czynienia wtedy, gdy pracownikowi w trakcie tego miesiąca nie wypłacono żadnego oskładkowanego przychodu.

Okres udzielonego pracownikowi urlopu bezpłatnego pracodawca wykazuje w imiennym raporcie miesięcznym - formularz ZUS RSA, gdzie przykładowo w bloku III. B. w:

• polu 01. - wpisze kod tytułu ubezpieczenia 01 10 X X,
   
• polu 02. - wykaże pracownika z kodem świadczenia/przerwy 111 (urlop bezpłatny),
   
• polach 03. i 04. - wskaże okres przerwy (okres ten należy wykazać w obrębie miesiąca kalendarzowego, za który składany jest raport ZUS RSA, czyli data "Od" i data "Do" nie może wykraczać poza pierwszy i ostatni dzień kalendarzowy tego miesiąca).

Pól 05. i 06. nie wypełnia się.

UWAGA! Pracownika, któremu pracodawca udzielił urlopu bezpłatnego, nie wyrejestrowuje się z ubezpieczeń w ZUS.