Urodzenie dziecka w okresie urlopu wychowawczego nie uprawnia pracownicy do urlopu macierzyńskiego. Urlop wychowawczy nie ulega bowiem przerwaniu z dniem urodzenia dziecka. Przy czym pracownica, która urodzi dziecko w okresie urlopu wychowawczego, nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego. Okres wypłaty tego zasiłku odpowiada wymiarowi urlopu macierzyńskiego przypadającego po porodzie, czyli skróconemu o 2 tygodnie i przykładowo wynosi 18 tygodni w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie.
W celu wypłaty zasiłku macierzyńskiego od dnia porodu, pracownica przedkłada odpis skrócony aktu urodzenia dziecka. Płatnik zasiłku wykonuje kserokopię tego dokumentu i potwierdza ją za zgodność z oryginałem. Kserokopia ta służy do wypłaty zasiłku. W przypadku urodzenia dziecka w okresie urlopu wychowawczego pracownicy nie przysługuje możliwość ubiegania się o zasiłek macierzyński na 2 tygodnie przed przewidywaną datą porodu.
Po wykorzystaniu okresu wypłaty tego zasiłku macierzyńskiego, pracownica może ubiegać się o wypłatę zasiłku za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego, który nie ulega skróceniu w razie urodzenia dziecka w okresie urlopu wychowawczego. Aktualnie wymiar tego urlopu wynosi do 4 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i do 6 tygodni w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Wniosek (podanie) o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający dodatkowemu urlopowi macierzyńskiemu pracownica powinna złożyć przed zakończeniem wypłaty zasiłku za podstawowy okres urlopu macierzyńskiego (najpóźniej dzień przed rozpoczęciem wypłaty zasiłku za dodatkowy okres). Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby pracownica wnioskowała o wypłatę zasiłku za dodatkowy okres już w dniu składania odpisu skróconego aktu urodzenia dziecka.
| Ważne: Skrócenie okresu, za który przysługuje zasiłek macierzyński, stosuje się tylko wówczas, gdy cały okres odpowiadający "pełnemu" wymiarowi urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego mieści się w okresie udzielonego urlopu wychowawczego. |
Gdyby chociaż jeden dzień z wymiaru urlopu macierzyńskiego przypadał po zakończeniu urlopu wychowawczego, pracownicy przysługiwałby urlop i zasiłek macierzyński za dni pozostałe do wyczerpania pełnego wymiaru urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Jak bowiem wyjaśnił ZUS w ust. 96 komentarza do ustawy zasiłkowej: "(…) W przypadku gdy pełny okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego wynikający z przepisów Kodeksu pracy (bez skracania o 2 tygodnie) mieści się w całości w okresie udzielonego urlopu wychowawczego, ale okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego za dodatkowy okres, o który wystąpiła pracownica wykraczałby poza udzielony urlop wychowawczy, zasiłek macierzyński przysługuje w pełnym wymiarze, tj. przez okres odpowiednio 20, 31, 33, 35 lub 37 tygodni, liczonych od dnia porodu oraz przez wnioskowany okres dodatkowy.".
| Przykład |
Pracownica korzystająca z urlopu wychowawczego, udzielonego na pierwsze dziecko do 31 grudnia 2012 r., urodziła drugie dziecko w dniu 16 lipca 2012 r. Okres 20 tygodni, odpowiadający pełnemu wymiarowi urlopu macierzyńskiego w razie urodzenia jednego dziecka, upłynie z dniem 2 grudnia 2012 r., a okres 4 tygodni dodatkowego urlopu z dniem 30 grudnia 2012 r. Ponieważ okresy te mieszczą się w ramach udzielonego urlopu wychowawczego, pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński łącznie przez 22 tygodnie (tj. 18 tyg. i 4 tyg.) i wyczerpie się z dniem 16 grudnia 2012 r.
| Przykład |
Pracownica korzystająca z urlopu wychowawczego, udzielonego do 31 grudnia 2012 r., urodziła dziecko 30 lipca 2012 r. Wraz z aktem urodzenia dziecka złożyła wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za dodatkowe 4 tygodnie. Okres 20 tygodni odpowiadający pełnemu wymiarowi urlopu macierzyńskiego upływa z dniem 16 grudnia 2012 r., a okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego z dniem 13 stycznia 2013 r. Ponieważ pełny wymiar urlopu macierzyńskiego wraz z urlopem dodatkowym wykracza poza udzielony urlop wychowawczy, pracownica ma prawo do zasiłku macierzyńskiego do 13 stycznia 2013 r. Na okres od 1 do 13 stycznia 2013 r. pracodawca udzieli pracownicy dodatkowego urlopu macierzyńskiego.
Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego ustala się na zasadach obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Stanowi ją przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownicy za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku (odpowiednio za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia), czyli miesiąc urodzenia dziecka.
W przypadku gdy pracownica urodziła dziecko w okresie urlopu wychowawczego, to sposób ustalania podstawy wymiaru zasiłku zależy od tego, jak długo przebywa ona już na tym urlopie. Jeżeli urlop trwa przez cały okres, za który wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku (tj. 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc porodu), to podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi wynagrodzenie za miesiąc, w którym pracownica urodziła dziecko, czyli:
| Przykład |
Pracownica przebywa na urlopie wychowawczym udzielonym na okres od 7 marca 2011 r. do 6 marca 2013 r. W dniu 18 lipca 2012 r. urodziła dziecko i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego powinno stanowić przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od lipca 2011 r. do czerwca 2012 r. Ponieważ w tym okresie pracownica nie świadczyła pracy, to podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego przy założeniu, że w umowie o pracę określono wynagrodzenie:
Jeśli pracownica korzystała z urlopu wychowawczego przez okres krótszy niż 12 miesięcy, to do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym urodziła dziecko, wyłączając przy tym miesiące, w których przepracowała mniej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy. W takim przypadku do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie za pozostałą liczbę miesięcy - nawet, jeśli w tym czasie nie świadczyła pracy, tylko korzystała z urlopu wypoczynkowego. Przypominamy, że dla celów zasiłkowych urlop wypoczynkowy jest traktowany na równi z pracą.
| Przykład |
Po wykorzystaniu pełnego 270-dniowego okresu zasiłkowego pracownica przebywała na urlopie macierzyńskim i dodatkowym urlopie macierzyńskim. Po zakończeniu tych urlopów w okresie od 5 września do 27 października 2011 r. korzystała z urlopu wypoczynkowego (zaległego i bieżącego) oraz z dwóch dni opieki nad dzieckiem z art. 188 K.p. Począwszy od 28 października 2011 r. przebywa na urlopie wychowawczym udzielonym jej do 27 października 2013 r.
W dniu 10 lipca 2012 r. pracownica urodziła drugie dziecko i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od lipca 2011 r. do czerwca 2012 r. Z tego okresu należy wyłączyć miesiące od lipca do sierpnia 2011 r. (urlop macierzyński) oraz od listopada 2011 r. do czerwca 2012 r. (urlop wychowawczy). Wysokość zasiłku macierzyńskiego należy obliczyć przyjmując przeciętne miesięczne wynagrodzenie za wrzesień i październik 2011 r., po uzupełnieniu do kwoty, jaką pracownica uzyskałaby, gdyby przepracowała wszystkie obowiązujące w tych miesiącach dni robocze.
Zwracamy uwagę! Ustalając podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego, uwzględnia się w niej składniki wynagrodzenia, które nie są wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Jeśli w przepisach płacowych umieszczono zapis, zgodnie z którym pracownica zachowuje prawo do danego składnika wynagrodzenia w okresie pobierania świadczeń związanych z macierzyństwem, to składnika tego nie uwzględnia się podstawie wymiaru.
| Przykład |
Pracodawca wypłaca pracownikom premie miesięczne, które w myśl regulaminu premiowania nie przysługują za okresy pobierania wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego i opiekuńczego. Taki zapis regulaminu świadczy o tym, że premia miesięczna jest wypłacana za okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego (zasiłek ten nie został wymieniony wśród świadczeń wpływających na zmniejszenie premii). Tym samym premia nie może być uwzględniona w podstawie wymiaru tego zasiłku.
Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, która w trakcie tego urlopu pobiera zasiłek macierzyński w związku z urodzeniem kolejnego dziecka, podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. W tym okresie nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu - ma jednak prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego (art. 67 ust. 6 ustawy zdrowotnej).
Jeżeli płatnikiem zasiłku macierzyńskiego jest pracodawca, to powinien zgłosić pracownicę do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, wykazując ją w raporcie ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 12 40 X X. Składki na przedmiotowe ubezpieczenia pracodawca oblicza od kwoty zasiłku macierzyńskiego przed potrąceniem zaliczki na podatek dochodowy. Obliczone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powinny być wykazywane w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA w bloku III.B, IV.B... w polu 11 (kwota składki na ubezpieczenie emerytalne finansowana przez płatnika), w polu 12 (kwota składki na ubezpieczenia rentowe finansowana przez płatnika) i w polu 15 (łączna kwota składek). Następnie składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - sumowane z raportów ZUS RCA - powinny być wykazywane w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA w bloku IV w polach 10, 11, 12 (składki finansowane przez budżet państwa).
W sytuacji gdy płatnikiem zasiłku jest ZUS, to stosownego zgłoszenia do ubezpieczeń dokonuje ZUS.
| Ważne: Pracodawca oblicza i wykazuje w raporcie ZUS RCA składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty pobieranego przez pracownicę zasiłku macierzyńskiego. Składki te opłaca ZUS ze środków budżetu państwa. |
Analogicznie są obliczane i finansowane składki na przedmiotowe ubezpieczenia (także na ubezpieczenie zdrowotne) z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym.
W okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego pracownica nie podlega ubezpieczeniom z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Tym samym za miesiąc, w którym urodziła dziecko, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 18 ust. 9 ustawy o sus. W myśl powołanego przepisu kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom. Nie ulega zmniejszeniu podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne (tj. kwota świadczenia pielęgnacyjnego, która aktualnie wynosi 520 zł). Zgodnie bowiem z art. 79 ust. 2 ustawy zdrowotnej składka zdrowotna jest miesięczna i niepodzielna.
| Przykład |
Pracownica od 1 marca 2011 r. przebywa na urlopie wychowawczym i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Od 1 stycznia 2012 r. składki na przedmiotowe ubezpieczenia pracodawca oblicza od kwoty odpowiednio 1.600 zł i 520 zł. W dniu 10 czerwca 2012 r. pracownica urodziła kolejne dziecko i od tego dnia nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego wypłacanego przez pracodawcę. Zatem od 10 czerwca br. podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. W czerwcu 2012 r. uzyskała zasiłek macierzyński za okres od 10 do 30 czerwca br. w wysokości 966,42 zł (stawka dzienna 46,02 zł).
Pracodawca w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za czerwiec br. wykazał pracownicę w następujący sposób:
W lipcu 2012 r. pracownica uzyskała zasiłek macierzyński za ten miesiąc w wysokości 1.426,62 zł. W dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za ten miesiąc pracodawca wykaże pracownicę:
Na takich samych zasadach jak podane wyżej, pracodawca będzie obliczał składki na ubezpieczenia za pozostałe miesiące.
| Przykład |
Przyjmujemy dane z poprzedniego przykładu, z tym że pracodawca nie jest uprawniony do wypłaty zasiłków. Zgłoszenia pracownicy do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego dokona ZUS. W dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za czerwiec 2012 r. pracodawca wykazał pracownicę:
Natomiast w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za lipiec 2012 r. pracodawca wykaże pracownicę w jednym bloku raportu ZUS RSA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 0 0, z kodem świadczenia/przerwy 311, okresem od 01.07.2012 do 31.07.2012.
Uwaga: W przypadku gdy płatnik nie wypłaca ubezpieczonemu zasiłku/świadczenia (tzn. pole "Kwota" jest puste lub wpisane jest "0,00") - nie wypełnia się pola "Liczba dni zasiłkowych/liczba wypłat".
| ||||||||||||
|
||||||||||||
