Z dniem 26 kwietnia 2023 r. weszła w życie obszerna nowelizacja Kodeksu pracy, wprowadzająca zmiany dotyczące m.in. urlopów rodzicielskich. Obok modyfikacji dotychczasowych przepisów, przewiduje ona zupełnie nowe rozwiązania w zakresie wspomnianych urlopów. Uwzględnia również sytuacje przejściowe, co będzie tematem osobnego artykułu.
W celu lepszego uwidocznienia zakresu i rodzaju zmian wprowadzonych w przepisach Kodeksu pracy dotyczących urlopu rodzicielskiego, warto przypomnieć poprzednie zasady udzielania i wykorzystywania tego urlopu. W stanie prawnym obowiązującym do 25 kwietnia 2023 r. wymiar urlopu rodzicielskiego (dla rodziców biologicznych) wynosił:
Urlop rodzicielski był udzielany jednorazowo albo maksymalnie w 4 częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Co ważne, urlop rodzicielski (lub pierwsza jego część) musiał przypadać bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Również poszczególne części urlopu przypadały jedna po drugiej, z wyjątkiem tzw. luźnej części urlopu rodzicielskiego. Była to część w wymiarze do 16 tygodni, która mogła być udzielona w terminie późniejszym. Żadna z części urlopu rodzicielskiego nie mogła być krótsza niż 8 tygodni, z pewnymi wyjątkami.
Poprzednio obowiązujące przepisy rozróżniały dwa tryby składania wniosku o urlop rodzicielski, tj. tryb z góry i z dołu. Pierwszy tryb uregulowany był w art. 1791 K.p. Zgodnie z nim pracownica, nie później niż 21 dni po porodzie, mogła złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Tryb z dołu przewidywał natomiast złożenie wniosku o urlop rodzicielski co najmniej na 21 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego.
Ostatnia nowelizacja Kodeksu pracy wprowadziła poważne modyfikacje przepisów dotyczących urlopu rodzicielskiego. Zlikwidowała tryb wnioskowania o ten urlop na podstawie art. 1791 K.p. oraz wydłużyła wymiar urlopu. Obecnie wynosi on (dla rodziców biologicznych):
Pracownicy - rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin "Za życiem" (Dz. U. z 2020 r. poz. 1329 ze zm.), mają natomiast prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze do:
Nowym rozwiązaniem jest wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla każdego z rodziców (tzw. wyłączna część urlopu). Jeśli dany rodzic nie skorzysta z tej części urlopu, nie będzie ona mogła być przeniesiona na drugiego rodzica.
Uchylony został wymóg korzystania z urlopu rodzicielskiego lub przynajmniej z jego pierwszej części bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. W ślad za tą zmianą usunięto przepis o tzw. luźnej części urlopu rodzicielskiego. Zmieniła się również liczba części urlopu rodzicielskiego (maksymalnie 5 a nie 4). Ponadto zrezygnowano z wyznaczenia minimalnej długości danej części.
| Wymiar urlopu rodzicielskiego dla rodziców zastępczych i adopcyjnych | |||||||||||||||||||||||
| Sytuacja | Do 25 kwietnia 2023 r. | Od 26 kwietnia 2023 r. | |||||||||||||||||||||
| Przyjęcie dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej) |
|
|
|||||||||||||||||||||
| Przyjęcie dziecka na wychowanie i wystąpienie do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka |
|
|
|||||||||||||||||||||
| Przyjęcie na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej) lub postępowania w sprawie o przysposobienie dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin "Za życiem" |
|
||||||||||||||||||||||
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
