Udzielanie urlopu młodocianemu w nieferyjnych okresach wolnych od nauki

1) Poza feriami zimowymi i letnimi pracownicy młodociani mają prawo do przerw świątecznych oraz dni wolnych od nauki ze względu na organizację roku szkolnego, np. w okresie egzaminów ósmoklasistów. Jeżeli pracodawca nie udzieli urlopu wypoczynkowego na taki nieferyjny okres na wniosek młodocianego, czy musi on przychodzić na praktyki we wszystkie dni wolne od szkoły, czy tylko w dni wyznaczone na praktyki?

Rodzaje okresów wolnych od nauki określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz. U. poz. 1603 z późn. zm.), dalej rozporządzenie. Są to:

• ferie zimowe i letnie (§ 3 ust. 1 pkt 2 i 4 rozporządzenia),
• przerwy świąteczne: zimowa i wiosenna (§ 3 ust. 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia),
• dodatkowe dni wolne od zajęć dydaktyczno-wychowawczych, które mogą być ustalone na okresy odbywania się w szkole egzaminu: ósmoklasisty, maturalnego i zawodowego, w dni świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy, określonych w przepisach o stosunku państwa do poszczególnych kościołów lub związków wyznaniowych, a także w inne dni, jeżeli jest to uzasadnione organizacją pracy szkoły lub placówki albo potrzebami społeczności lokalnej (§ 5 ust. 2 rozporządzenia).

Ten podział ma znaczenie dla korzystania przez pracowników młodocianych z urlopu wypoczynkowego, gdy uczęszczają do szkoły. Zgodnie z art. 205 § 3 zd. 1 K.p., pracodawca ma obowiązek udzielenia im urlopu jedynie w okresie ferii szkolnych. Jest uprawniony do negatywnego rozpatrzenia wniosku młodocianego o urlop we wskazanych w drugim i trzecim myślniku okresach wolnych od nauki (dalej okresy nieferyjne). Nie są one bowiem objęte dyspozycją wymienionego przepisu. Należy przy tym zaznaczyć, że można spotkać stanowisko przeciwne w stosunku do przerw świątecznych. Uznawanie ich za ferie i tym samym rozciąganie obowiązku udzielenia urlopu w czasie ich trwania nie znajduje jednak uzasadnienia w regulacjach prawnych.

Młodociany, którego wniosek o urlop w okresie nieferyjnym pracodawca odrzucił, powinien pracować we wszystkie dni wynikające z jego umowy o pracę, a nie tylko w dni wyznaczone na praktyki. Taki wniosek płynie z art. 198 K.p. Przepis ten nakazuje pracodawcy zwolnienie młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się. Jeżeli zatem zajęcia nie są prowadzone, nie ma podstawy do zwolnienia od pracy.

Pracownik młodociany, zatrudniony w celu przygotowania zawodowego, ma praktyki u pracodawcy w poniedziałki i wtorki, a w pozostałe dni tygodnia uczestniczy w zajęciach szkolnych. Powinien pracować od poniedziałku do piątku, jeżeli szkoła przewidziała dni wolne od nauki w tym okresie z powodu egzaminu ósmoklasisty, a pracodawca nie udzielił mu urlopu wypoczynkowego na środę, czwartek i piątek, mimo złożenia wniosku w tej sprawie.

Pracodawca może zaplanować pracę młodocianemu w okresach nieferyjnych w rozkładach czasu pracy (jeśli nie jest zwolniony z obowiązku ich przygotowywania), ponieważ na dany rok szkolny są one upubliczniane z wyprzedzeniem. Resort edukacji publikuje kalendarz na dany rok szkolny, zawierający terminy zimowej i wiosennej przerwy świątecznej, przed rozpoczęciem danego roku szkolnego. Z kolei o terminach dodatkowych dni wolnych od zajęć dydaktyczno-wychowawczych dyrektorzy szkół informują do 30 września danego roku, a gdy są one ustalane po tym dniu w związku z egzaminem zawodowym - do 31 grudnia (§ 5 ust. 3 i 4 rozporządzenia).

2) Czy młodociany, któremu pracodawca nie udzielił urlopu zaliczkowego w czasie ferii, musi przychodzić do pracy codziennie w dni robocze na 8 godzin?

Pracownik młodociany, który nie nabył prawa do urlopu wypoczynkowego do rozpoczęcia ferii szkolnych, ma prawo złożyć wniosek o udzielenie mu zaliczkowo urlopu wypoczynkowego w tym czasie (tzw. urlop zaliczkowy). Pracodawca może, ale nie musi uwzględniać tego wniosku (art. 205 § 3 zd. 2 K.p.).

W razie negatywnej decyzji pracodawcy w sprawie urlopu, młodociany musi stawiać się do pracy od poniedziałku do piątku, gdy tak wynika z jego rozkładu czasu pracy. O liczbie godzin, jaką powinien pracować każdego dnia i w ciągu tygodnia, decyduje jego wiek. Jeżeli jest zatrudniony w celu przygotowania zawodowego, nie może ona przekraczać:

• 6 godzin na dobę i 30 godzin tygodniowo w przypadku młodocianego do 16 lat (art. 202 § 1, art. 129 § 1 i art. 130 K.p. oraz pismo Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, znak PIP 2010/257/7, dalej pismo resortu pracy),
• 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo w stosunku do młodocianego powyżej 16 lat (art. 202 § 2, art. 129 § 1 i art. 130 K.p. oraz pismo resortu pracy); dotyczy również pracownika pełnoletniego, który ma przedłużony obowiązek dokształcania w trybie art. 199 K.p. oraz zatrudnionego w celu ukończenia nauki zawodu lub przyuczenia do określonej pracy na mocy § 13 i 18a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. z 2018 r. poz. 2010 z późn. zm.).

Odrębne normy czasu pracy obowiązują w razie zatrudnienia pracownika młodocianego przy pracach lekkich (art. 200² § 2 i 3 K.p.).

Wspomnijmy, że do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy (art. 202 § 3 K.p.).

3) Ile dni urlopu należy odliczyć z puli urlopowej pracownika młodocianego, jeżeli korzysta z niego w okresie zimowej przerwy świątecznej?

W 2021 r. zimowa przerwa świąteczna przypada od 23 do 31 grudnia (§ 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia oraz Kalendarz roku szkolnego 2021/2022 dostępny pod adresem https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/kalendarz-roku-szkolnego-20212022). Jeżeli pracownik zawnioskuje o urlop wypoczynkowy na ten okres i go otrzyma, pracodawca powinien odliczyć z puli urlopowej pracownika liczbę dni roboczych, tj. 7 lub 6 dni, jeśli 24 grudnia był dniem wolnym za sobotę świąteczną 25 grudnia (a nie liczbę dni wyznaczonych na praktyki, co wynika z odpowiedzi na poprzednie pytania). Tyle dni roboczych występuje w tym czasie, na które pracodawca udziela urlopu wypoczynkowego, zgodnie z rozkładem czasu pracy młodocianego, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi jego czasu pracy w danym dniu (art. 154² § 1 w zw. z art. 205 § 5 K.p.). Jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy (art. 154² § 2 K.p.).

Przyjmujemy, że pracownik młodociany z poprzedniego przykładu ukończył 16 lat, w związku z czym jego czas pracy wynosi 8 godzin na dobę, a tygodniowo 40 godzin. Na okres zimowej przerwy świątecznej (od 23 do 31 grudnia 2021 r.) w szkole jego rozkład czasu pracy przewidywał po 8 godzin każdego dnia pracy, a nie tylko w dni praktyki (27-28 grudnia 2021 r.). Gdyby pracownik zawnioskował o urlop na ten okres, a pracodawca go udzielił, pula urlopowa pracownika zmniejszyłaby się o 7 dni, a w wymiarze godzinowym o 56 godzin (7 dni x 8 godz.) lub 6 dni, a w wymiarze godzinowym 48 godzin (6 dni x 8 godz.).