W przypadku gdy wykonywane zlecenie jest dla zleceniobiorcy jedynym źródłem utrzymania, to podlega on z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym wszystkich ryzyk oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ubezpieczenia te są wtedy dla niego obligatoryjne niezależnie od okresu, na jaki umowa zlecenia została zawarta, ani wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego z tytułu jej wykonywania. Inaczej jest w przypadku, gdy zleceniobiorca pracuje jednocześnie na kilku umowach zlecenia. Wtedy mogą powstać wątpliwości co do prawidłowego ustalenia ubezpieczeń, gdy zleceniobiorca choruje.
Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, np. kilku umów zlecenia, jest nimi objęta z tego tytułu, który powstał najwcześniej, czyli z umowy, którą zleceniobiorca zaczął wykonywać jako pierwszą. Taka osoba może jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych (wszystkich lub wybranych) tytułów (umów) lub zmienić tytuł do ubezpieczeń (tu: umowę zlecenia, z której chce podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym). Wynika to z art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 350 ze zm.), zwanej ustawą systemową. Przepis ten jednak odsyła do zastrzeżenia wynikającego m.in. z art. 9 ust. 2c tej ustawy, zgodnie z którym osoba, której podstawa wymiaru składek społecznych z umowy zlecenia w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, a spełnia jednocześnie warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, podlega tym ubezpieczeniom również z tych innych tytułów (umów). Zasady tej nie stosuje się, jeżeli np. z jednego tytułu podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie (w 2025 r. - 4.666 zł).
Jeśli więc w 2025 r. zleceniobiorca wykonuje jednocześnie np. dwie umowy zlecenia, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z pierwszej zawartej umowy zlecenia, natomiast druga:
Ubezpieczenie zdrowotne jest natomiast obowiązkowe z każdej umowy zlecenia. Obligatoryjny charakter ma ono niezależnie od tego, czy ubezpieczenia społeczne są dla zleceniobiorcy obowiązkowe czy dobrowolne (i czy faktycznie zleceniobiorca przystąpił do dobrowolnych ubezpieczeń).
Gdy zleceniobiorca wykonuje kilka umów zlecenia, w których odpłatność została określona w stałej miesięcznej kwocie w odniesieniu do miesiąca, w którym wystąpi niezdolność do pracy skutkująca uzyskaniem przychodu niższego niż minimalna płaca (lub nieuzyskaniem go w ogóle), to przy ustaleniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne należy uwzględnić kwotę określoną w umowie zlecenia. Dotyczy to niezdolności do pracy, za okres której zleceniobiorcy przysługuje zasiłek z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego (przykład 1). Zasady tej nie można natomiast stosować w stosunku do osób, dla których odpłatność w umowie zlecenia jest określona w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie (przykład 2).
|
Przykład 1 Pan Jan wykonuje umowę zlecenia zawartą z firmą X od 1 marca do 31 października 2025 r., z której uzyskuje na koniec każdego miesiąca stałe wynagrodzenie w kwocie 4.800 zł. Drugą umowę zlecenia zawarł z firmą Y od 1 kwietnia do 31 sierpnia 2025 r., z której wynagrodzenie w kwocie 3.500 zł otrzymuje także na koniec każdego miesiąca. Obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym pan Jan podlega z tytułu wykonywania umowy zlecenia w firmie X, ponieważ uzyskuje z niej miesięczne oskładkowane wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnej płacy. Z umowy zlecenia w firmie Y pan Jan podlega tylko obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. W okresie od 14 do 27 maja 2025 r. pan Jan był niezdolny do pracy z powodu choroby. Podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez odpowiedni czas, więc ZUS wypłacił mu za okres choroby zasiłek chorobowy. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia w firmie X pan Jan uzyskał w maju 2025 r. wynagrodzenie w kwocie 2.514,30 zł. Ponieważ w umowie zlecenia zawartej z firmą X pan Jan ma określoną stałą odpłatność kwotową, która przekracza wysokość minimalnego wynagrodzenia (wystarczyłoby, aby była ona równa), to w maju 2025 r. również tylko ta umowa zlecenia stanowiła dla niego tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.
Firma X zawarła od 5 maja 2025 r. umowę zlecenia z osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Na koniec każdego miesiąca wypłaca jej z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 3.700 zł. Zleceniobiorca przedłożył w firmie X oświadczenie, że od 1 stycznia 2025 r. w firmie Y wykonuje również umowę zlecenia, z której otrzymuje na koniec każdego miesiąca wynagrodzenie godzinowe (35 zł za 1 godzinę) i że w każdym miesiącu jest ono wyższe niż minimalna płaca. W takim przypadku z umowy zlecenia zawartej z firmą X podlega obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu (zleceniobiorca nie wnioskował o dobrowolne ubezpieczenia społeczne). W okresie od 19 do 30 maja 2025 r. zleceniobiorca był niezdolny do pracy. W miesiącu tym wykonywał zlecenie w firmie Y przez 89 godzin i uzyskał z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 3.115 zł. Ponieważ wynagrodzenie uzyskane w firmie Y było niższe niż kwota minimalnej płacy (3.115 zł < 4.666 zł), w maju 2025 r. umowa zlecenia wykonywana w firmie X również stanowiła dla niego tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
