Zwrot części VAT w budownictwie mieszkaniowym - pytania i odpowiedzi

Prawo do ubiegania się o zwrot części VAT zawartego w cenie materiałów budowlanych przysługuje pod warunkiem, że osoba fizyczna lub jej małżonek nie budowali budynku mieszkalnego jako podatnicy VAT w celu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem (art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym - Dz. U. nr 177, poz. 1468 ze zm.).

Jak wynika z pytania, Czytelnik wybudował budynek mieszkalny z zamiarem wynajmowania znajdujących się tam lokali mieszkalnych. Usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe są wymienione w art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT i podlegają zwolnieniu z tego podatku, co nie oznacza, iż wynajem nie jest czynnością podlegającą tej ustawie.

Budując budynek mieszkalny z lokalami na wynajem, Czytelnik ponosił wydatki na budowę w celu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

W związku z tym nie przysługuje mu zwrot części podatku VAT od zakupu materiałów budowlanych wykorzystanych do budowy tego budynku.

Z art. 4 ust. 2 ustawy o zwrocie wydatków wynika, iż osoba ubiegająca się o zwrot musi posiadać:

• prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. nr 243, poz. 1623 ze zm.), albo tytuł prawny do budynku lub lokalu mieszkalnego w przypadku remontu tych obiektów;
   
• pozwolenie na budowę w przypadku inwestycji, dla której zgodnie z ustawą Prawo budowlane wymagane jest takie pozwolenie.

Prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, to - w myśl art. 3 pkt 11 Prawa budowlanego - tytuł prawny wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego, przewidującego uprawnienia do wykonywania robót budowlanych. Należy jednak zwrócić uwagę, iż termin "prawo do dysponowania nieruchomością", odnosi się w ustawie o zwrocie wydatków, do określenia prawa do zwrotu (prawa do złożenia wniosku), a nie prawa do dokonywania zakupów. Stąd też istotne jest, by w momencie składania wniosku o zwrot podatnik dysponował jednym ze wskazanych praw.

Zatem wniosek o zwrot podatnik może złożyć po uzyskaniu tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego, ujmując w nim faktury dokumentujące poniesione wcześniej wydatki.

"Tapety papierowe i podobne pokrycie ścienne; przezroczyste papierowe materiały okienne - z wyłączeniem przezroczystych papierowych materiałów okiennych" wymienione zostały pod poz. 8 wykazu materiałów budowlanych zamieszczonym w obwieszczeniu Ministra Infrastruktury z dnia 3 września 2010 r. w sprawie ogłoszenia obowiązującego od dnia 1 stycznia 2011 r. wykazu materiałów budowlanych, które do dnia 30 kwietnia 2004 r. były opodatkowane stawką podatku od towarów i usług w wysokości 7%, a od dnia 1 maja 2004 r. są opodatkowane podatkiem VAT (Dz. Urz. MI nr 11, poz. 35). Oznacza to, że ich zakup uprawnia do ubiegania się o zwrot części poniesionych wydatków.

Natomiast farby sklasyfikowane są w grupie 20.30 "Farby, lakiery i podobne środki pokrywające, farba drukarska, gotowe sykatywy i masy uszczelniające".

Pod poz. 9 przedmiotowego wykazu wymieniono "Pozostałe farby i pokosty; gotowe sykatywy i masy uszczelniające (PKWiU ex 20.30.22.0) - wyłącznie:

• kity szklarskie i kity budowlane uszczelniające;
   
• nieogniotrwałe preparaty powierzchniowe na fasady, ściany wewnętrzne, sufity, itp."

Zatem wydatki poniesione za zakup farb (poza preparatami wymienionymi powyżej) nie podlegają zwrotowi.

Jeżeli wydatki na zakup materiałów budowlanych ponosił jedynie Czytelnik (a nie jego narzeczona), może on wystąpić o zwrot VAT za materiały budowlane. Warunkiem ubiegania się o zwrot tego podatku jest bowiem posiadanie tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego oraz ponoszenie wydatków na zakup materiałów budowlanych, które udokumentowane są fakturami VAT. Powyższe warunki w przedmiotowej sprawie są spełnione.

Warto zaznaczyć, że zdaniem redakcji fakt, iż mieszkanie zostało nabyte na współwłasność nie oznacza, iż Czytelnik może ubiegać się jedynie o 50% kwoty przysługującego zwrotu VAT, jeżeli faktycznie finansował wydatki na remont przedmiotowego mieszkania. Przepisy nakładają bowiem jedynie obowiązek posiadania tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego, a Czytelnik taki posiada (choć na współwłasność).

Oznacza to, że może on ubiegać się o cały przysługujący zwrot podatku.

W wykazie materiałów budowlanych, których zakup uprawnia do zwrotu wydatków, pod poz. 74 załącznika wymieniono "Pozostałe piece; kuchenki, płyty kuchenne, pierścienie do gotowania; ruszty do smażenia i pieczenia - wyłącznie kuchenki elektryczne domowe, zawierające przynajmniej jedną płytę grzewczą i jeden piekarnik, włączając kuchenki gazowo-elektryczne" (PKWiU ex 27.51.28.0).

Oznacza to, że przy zakupie kuchenki gazowo-elektrycznej, Czytelnikowi przysługuje prawo do zwrotu części podatku VAT.

Rozstrzygnięciem powyższej wątpliwości zajął się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 8 czerwca 2012 r., nr IPPB2/415-274/12-2/AK.

Organ podatkowy wyjaśnił, że w myśl art. 7 ustawy o zwrocie wydatków, w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.).

Według fiskusa odpowiednie zastosowanie art. 97 § 1 w związku z art. 97 § 4 tej ustawy oznacza, iż spadkobierca osoby, która poniosła wydatki wskazane w ustawie o zwrocie części VAT, przejmuje także - odpowiednio - majątkowe prawa spadkodawcy. Prawo uzyskania zwrotu przechodzi na spadkobiercę niezależnie od tego, czy stosowny wniosek został złożony przez spadkodawcę, czy też uczyni to dopiero spadkobierca. Samo złożenie wniosku nie powoduje bowiem powstania prawa do zwrotu, a stanowi wyłącznie niezbędny impuls do podjęcia działań przez organ podatkowy.

Podkreślono ponadto, że adresatami ustawy o zwrocie wydatków są konsumenci, a nie osoby występujące w charakterze podatników VAT. Złożenie wniosku jest konieczne dla zidentyfikowania podmiotu domagającego się zwrotu i zweryfikowania, czy spełnia on warunki przewidziane w ww. ustawie.

Zatem uznać należy, że Czytelniczce przysługuje prawo ubiegania się o zwrot części podatku VAT z tytułu wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych, które poniosła wspólnie z mężem zarówno na podstawie faktur wystawionych na jej męża, jak i na podstawie faktur wystawionych na nią (po dniu śmierci męża).

Jednym z niezbędnych warunków jakie powinien spełniać podlegający rozpatrzeniu wniosek osoby pozostającej w związku małżeńskim, są podpisy obojga małżonków bez względu na sposób złożenia wniosku: wspólnie z małżonkiem albo odrębnie przez każdego z nich. Jest to wymóg rangi ustawowej, od którego przepisy nie przewidują żadnych odstępstw niezależnie od sytuacji osobistej (życiowej) podatników. Dlatego też, zdaniem redakcji wniosek osoby (Czytelniczki) pozostającej w związku małżeńskim, niezależnie od tego czy ma on charakter wniosku wspólnego małżonków czy odrębnego, bez danych dotyczących małżonka oraz jego podpisu, może zostać uznany przez organ podatkowy za niekompletny. Tym samym prawo ubiegania się o zwrot części podatku VAT zostanie zakwestionowane.

Podobnie wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 31 maja 2012 r., nr ITPB2/415-219/12/IL, w której czytamy: "(…) jeżeli pomimo zniesienia wspólności ustawowej małżeńskiej pozostaje Pani w związku małżeńskim, a pomiędzy Panią a małżonkiem Sąd nie orzekł separacji nie może Pani złożyć wniosku VZM-1 indywidualnie, bez podawania danych małżonka i jego podpisu (…)".

Z brzmienia art. 5 ust. 1 ustawy o zwrocie wydatków wynika, że zwrot wydatków dokonywany jest na wniosek osoby fizycznej, który należy złożyć w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej wniosek w dniu jego złożenia. Jeżeli osoba fizyczna pozostaje w związku małżeńskim, może on być złożony wspólnie z małżonkiem lub odrębnie przez każdego z nich. W przypadku wspólnego wniosku małżonków mających różne miejsca zamieszkania - składa się go do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania przynajmniej jednego z nich.

Zatem jeżeli małżonkowie składają odrębne wnioski do różnych urzędów skarbowych, to - w myśl art. 5 ust. 2 powołanej ustawy - są obowiązani zawiadomić o złożeniu przez siebie wniosku urząd skarbowy właściwy dla małżonka. Zawiadomienie powinno mieć formę pisemną.

Należy zwrócić uwagę na jedną istotną kwestię - mianowicie wniosek o zwrot części VAT w przypadku małżonków musi zawierać podpisy obojga małżonków bez względu na sposób złożenia wniosku: wspólnie z małżonkiem albo odrębnie przez każdego z nich.

W opisywanej sytuacji Czytelnik ma prawo do skorygowania uprzednio złożonego wniosku o zwrot VAT za materiały budowlane na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej.

Dokonanie korekty wniosku o zwrot części wydatków polega na uzupełnieniu lub poprawieniu wniosku wcześniej złożonego i złożenie nowego wniosku z ponownie wyliczoną kwotą zwrotu. W sytuacji gdy podatnik pominął w swoim wniosku faktury, na podstawie których może ubiegać się o zwrot i chciałby dokonać korekty polegającej wyłącznie na uzupełnieniu wcześniej złożonego wykazu o nowe pozycje, nie musi sporządzać nowego wykazu faktur w całości. Wystarczy wówczas, że do składanej korekty wniosku dołączy uzupełnienie uprzednio złożonego wykazu faktur o nowe (wcześniej pominięte) pozycje. Natomiast w samej korekcie należy poinformować o ich dodaniu. Podobnie należy postąpić w przypadku rezygnacji z faktur uprzednio zamieszczonych. Wówczas podatnik powinien poinformować urząd skarbowy o wycofanych pozycjach. W obu przypadkach osoby korzystające z gotowych wykazów faktur na formularzach VZM-1/A, VZM-1/B i VZM-1/C mogą to zrobić w części H - "Dodatkowe informacje" formularza VZM-1.

Jednocześnie trzeba pamiętać, że w przypadku złożenia korekty wniosku, termin na wydanie decyzji przez urząd skarbowy biegnie na nowo, stosownie do postanowień art. 167 Ordynacji podatkowej.