Pracownik wynagradzany stałą stawką miesięczną, w ciągu 3 miesięcy poprzedzających uzyskanie prawa do ekwiwalentu urlopowego, otrzymał łącznie 750 zł (zamiast dni wolnych) za pracę w 3 dniach wolnych od pracy. W tym okresie miał nominalnie 43 dni pracy, lecz faktycznie przepracował 45 dni (43 dni - 1 dzień choroby + 3 dni pracy w dni wolne). Czy wynagrodzenie za pracę w dni wolne należy przyjąć do podstawy ekwiwalentu, a jeśli tak, to czy przy jej dopełnianiu uwzględnić w dzielniku przepracowane dni wolne?
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (dalej zwany ekwiwalentem) ustala się według zasad obowiązujących dla wynagrodzenia urlopowego ze zmianami wynikającymi z § 15-19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego... (Dz. U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.), dalej zwanego rozporządzeniem urlopowym. Przepisy tego aktu prawnego przesądzają, że do podstawy ekwiwalentu wchodzą trzy grupy składników płacowych przysługujących pracownikowi. Pierwszą stanowią składniki stałe miesięczne, czyli określone w stałej wysokości kwotowo lub jako stały procent od konkretnej kwoty. Każdy taki składnik wlicza się do podstawy ekwiwalentu w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu nabycia prawa do tego ekwiwalentu (§ 15 rozporządzenia urlopowego).
Drugą grupę składników uwzględnianych w podstawie ekwiwalentu tworzą składniki inne niż stałe, należne za okres do 1 miesiąca. Określa się je jako zmienne, ponieważ ich wysokość różni się w poszczególnych miesiącach. Zalicza się do nich wynagrodzenie za pracę w dniu wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (zakładamy, że o takim pisze Czytelnik) niezrekompensowaną - z uwagi na brak możliwości - całym dniem wolnym, czego wymaga art. 1513 K.p. Potwierdzają to interpretacje urzędowe:
Zmienne składniki miesięczne włącza się do podstawy ekwiwalentu w średniej wysokości z 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu (§ 16 ust. 1 rozporządzenia urlopowego). Również w średniej wysokości, tyle że wypłaconej w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, zalicza się do podstawy składniki za okresy dłuższe niż miesiąc, które składają się na trzecią kategorię (§ 17 ust. 1 rozporządzenia urlopowego). Od tych reguł jest jednak wyjątek, który polega na obowiązku tzw. dopełnienia podstawy ekwiwalentu.
| Ważne: Podstawę ekwiwalentu dopełnia się, gdy pracownik nie przepracował pełnego okresu, z którego przyjmuje się zmienne składniki miesięczne i składniki za okresy dłuższe. |
W takim przypadku, na mocy § 16 ust. 2 i § 17 ust. 2 rozporządzenia urlopowego, należy:
Na temat tego jak trzeba wypełniać te dyspozycje, gdy pracownik pracował w dniu lub dniach wolnych od pracy wypowiedział się resort pracy. W odpowiedzi z 27 lipca 2016 r. na pytanie naszego Wydawnictwa MRPiPS stwierdziło, że: "(...) pod zawartym w treści § 16 ust. 2 rozporządzenia urlopowego, zwrotem »przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie«, należy rozumieć, faktyczną liczbę dni pracy, a zatem także uwzględnia się liczbę dni wolnych od pracy, w których praca była (faktycznie) wykonywana. Należy przy tym zauważyć, że za taką pracę na podstawie art. 80 Kodeksu pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pracę wykonaną.
Natomiast, pod zawartym w treści § 16 ust. 2 rozporządzenia urlopowego pojęciem »przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego czasu pracy« należy, zdaniem Departamentu, rozumieć liczbę dni pracy, jaką pracownik przepracowałby zgodnie z obowiązującym go rozkładem czas pracy, na podstawie wymiaru czasu pracy, obliczonego zgodnie z art. 130 Kodeksu pracy. (...)".
Taki sam pogląd wyraził Główny Inspektorat Pracy w odpowiedzi na pytanie naszego Wydawnictwa przesłanej 4 stycznia 2024 r. (znak GIP-GBI.0701-193.2023.3), w której czytamy: "(...) Z literalnego brzmienia ww. § 16 ust. 2 rozporządzenia wynika, że mowa w nim o »liczbie dni pracy, za które przysługiwało (...) wynagrodzenie«, tj. zdaniem Departamentu o liczbie dni pracy faktycznie przepracowanych przez pracownika (na którą składają się dni przepracowane przez pracownika zgodnie z ustalonym przez pracodawcę rozkładem czasu pracy, ale także dodatkowe dni pracy, np. w wolne dla pracownika zgodnie z tym rozkładem czasu pracy soboty albo niedziele), a także o »liczbie dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy« - przez którą, zdaniem Departamentu, należy rozumieć liczbę dni pracy, jaką pracownik miał zaplanowaną do przepracowania przez pracodawcę w ww. okresie (powinna ona wynikać z obowiązującego pracownika rozkładu czasu pracy, ustalonego przez pracodawcę) (...).".
| Przykład |
Przyjmując założenia z pytania, podstawa ekwiwalentu z wynagrodzenia za pracę w dni wolne wyniosła 238,94 zł (750 zł : 45 dni = 16,67 zł; 16,67 zł x 43 dni = 716,81 zł; 716,81 zł : 3 = 238,94 zł).
Zwracamy uwagę! Jak obrazuje to przykład, dopełnienie dokonane według literalnego brzmienia § 16 ust. 2 rozporządzenia urlopowego oraz jego interpretacji urzędowych powoduje w praktyce faktyczne obniżenie podstawy ekwiwalentu, podczas gdy celem tego przepisu jest urealnienie składającego się na nią wynagrodzenia. Mająca pierwszeństwo wykładnia językowa powołanej regulacji wskazuje wprawdzie, że pracodawca powinien dopełnić podstawę w określony w nim sposób bez względu na wynik, jaki uzyska. Wydaje się jednak, że można ocenić ten wniosek jako pozostający w sprzeczności z art. 171 w zw. z art. 172 K.p. (dotyczące ekwiwalentu i wynagrodzenia urlopowego) i w efekcie zinterpretować § 16 ust. 2 rozporządzenia urlopowego w ujęciu systemowo-celowościowym. Takie postępowanie dopuszcza Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniu z 1 czerwca 2023 r. (sygn. akt II NSNk 1/23), uchwale z 23 lutego 2022 r. (sygn. akt III UZP 12/21, OSNP 2022/7/69) i postanowieniu z 15 listopada 2016 r. (sygn. akt II UK 718/15).
| ||||||||||||
|
||||||||||||
