W przepisach Kodeksu pracy uregulowano odrębnie zasady pracy w porze nocnej. Za pracę tę ustawodawca przyznał pracownikom dodatek do wynagrodzenia, który ma rekompensować uciążliwość tego rodzaju pracy. Od początku 2017 r. dodatki za pracę w nocy nie są już wliczane do wynagrodzenia minimalnego. Dodatki nocne w wysokości wynikającej z Kodeksu określają ich minimalny poziom. Natomiast przepisy zakładowe mogą je przyznawać w wyższej wysokości.
Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 2100 a 700 (art. 1517 § 1 K.p.). Ze względu na podane ramy czasowe każdy pracodawca ma obowiązek wyznaczyć w ich granicach 8 konkretnych godzin trwania pory nocnej w swoim zakładzie. W przypadku nieokreślenia pory nocnej w przepisach zakładowych przyjmuje się, że obejmuje ona wszystkie 10 godzin podane w wymienionej regulacji. Inne godziny pory nocnej obowiązują pracowników młodocianych.
Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w nocy, w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 1518 § 1 K.p.). Podana wysokość dodatku za pracę w nocy ustalanego na podstawie płacy minimalnej jest stawką najniższą, jaką musi otrzymać pracownik. Jednak może ona być znacznie wyższa, jeżeli odpowiednie zapisy w tej kwestii zostaną zamieszczone w regulacjach wewnątrzzakładowych.
Dodatek nocny przysługuje wszystkim pracownikom pracującym w nocy, niezależnie od organizacji i charakteru pracy, także wtedy, gdy praca taka ma charakter sporadyczny.
Przepisy zakładowe obowiązujące u danego pracodawcy mogą przewidywać inną wysokość dodatków nocnych, z tym że nie może ona być niższa od dodatków za pracę w nocy przysługujących na mocy Kodeksu pracy. Dopuszczalne jest bowiem dokonywanie zmian zasad wynagradzania, byleby nie były one mniej korzystne dla pracowników niż wynikające z przepisów prawa pracy. Ustalenie dodatku za pracę w porze nocnej w wysokości przewyższającej kodeksową jest więc zgodne z przepisami prawa pracy.
Wypłatę dodatku za pracę w nocy na korzystniejszych niż kodeksowe zasadach należy poprzedzić wpisaniem odpowiednich postanowień do przepisów obowiązujących w zakładzie lub w razie braku przepisów zakładowych w umowach o pracę poszczególnych pracowników.
Zasady obliczania dodatku za 1 godzinę pracy w nocy zostały określone w § 4b rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996 r. nr 62, poz. 289 ze zm.). Stanowi on, że przy ustalaniu dodatkowego wynagrodzenia za godzinę pracy w porze nocnej, minimalne wynagrodzenie za pracę dzieli się przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Ze względu na zróżnicowanie wymiarów czasu pracy w poszczególnych miesiącach danego roku kalendarzowego wysokość tych dodatków należy ustalać odrębnie w każdym z nich.
Wymieniony przepis nakazuje stosować jako dzielnik liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu, jednak nie wyjaśnia, jak należy rozumieć ten zapis. Kwestię tę rozstrzygnął Główny Inspektorat Pracy w piśmie z dnia 23 stycznia 2008 r. Uznał w nim, że przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu należy rozumieć obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy obliczony zgodnie z zasadami określonymi w art. 130 K.p. Zatem nie stosuje się jako dzielnika liczby godzin wynikających z rozkładu czasu pracy danego pracownika, czy też liczby godzin faktycznie przez niego przepracowanych. Dzielnikiem jest nominalny wymiar czasu pracy obliczony na podstawie art. 130 K.p.
|
Przykład Pracodawca ustalił w regulaminie wynagradzania obowiązującym w firmie, że pracownikom przysługują dodatki nocne ustalane w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Pracownikom wykonującym pracę w nocy w styczniu 2017 r. za każdą godzinę takiej pracy przysługuje dodatek w wysokości 4,76 zł, zgodny z wyliczeniem: (4.000 zł : 168 godz.) = 23,81 zł, 23,81 zł × 20% = 4,76 zł. Natomiast za luty br. dodatek ten wyniesie 5 zł, tj.: (4.000 zł : 160 godz.) = 25 zł, 25 zł × 20% = 5 zł. |
| Kodeksowe wysokości dodatku za pracę w nocy w 2017 r. | |||
| m-c | czas pracy |
dodatek za 1 godzinę |
wyliczenie |
| I | 168 godz. | 2,38 zł | (2.000 zł : 168 godz.) = 11,90 zł; 11,90 zł × 20% = 2,38 zł |
| II | 160 godz. | 2,50 zł | (2.000 zł : 160 godz.) = 12,50 zł; 12,50 zł × 20% = 2,50 zł |
| III | 184 godz. | 2,17 zł | (2.000 zł : 184 godz.) = 10,87 zł; 10,87 zł × 20% = 2,17 zł |
| IV | 152 godz. | 2,63 zł | (2.000 zł : 152 godz.) = 13,16 zł; 13,16 zł × 20% = 2,63 zł |
| V | 168 godz. | 2,38 zł | (2.000 zł : 168 godz.) = 11,90 zł; 11,90 zł × 20% = 2,38 zł |
| VI | 168 godz. | 2,38 zł | (2.000 zł : 168 godz.) = 11,90 zł; 11,90 zł × 20% = 2,38 zł |
| VII | 168 godz. | 2,38 zł | (2.000 zł : 168 godz.) = 11,90 zł; 11,90 zł × 20% = 2,38 zł |
| VIII | 176 godz. | 2,27 zł | (2.000 zł : 176 godz.) = 11,36 zł; 11,36 zł × 20% = 2,27 zł |
| IX | 168 godz. | 2,38 zł | (2.000 zł : 168 godz.) = 11,90 zł; 11,90 zł × 20% = 2,38 zł |
| X | 176 godz. | 2,27 zł | (2.000 zł : 176 godz.) = 11,36 zł; 11,36 zł × 20% = 2,27 zł |
| XI | 160 godz. | 2,50 zł | (2.000 zł : 160 godz.) = 12,50 zł; 12,50 zł × 20% = 2,50 zł |
| XII | 152 godz. | 2,63 zł | (2.000 zł : 152 godz.) = 13,16 zł; 13,16 zł × 20% = 2,63 zł |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
