Pracodawca zamierza przekształcić umowę zawartą z pracownikiem na czas nieokreślony w umowę terminową. Czy w tym celu może wypowiedzieć jej warunki?
Nie jest dopuszczalna zmiana rodzaju umowy o pracę w trybie wypowiedzenia zmieniającego. Rodzaj umowy o pracę stanowi podstawę prawną zatrudnienia, a jego zmiana może zostać przeprowadzona tylko przez rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem i zawarcie nowej umowy albo na podstawie porozumienia stron.
Stosownie do art. 29 K.p. umowa o pracę określa: strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy. W cytowanej normie pojęcia "rodzaj umowy" i "warunki umowy" zastosowano rozdzielnie i autonomicznie, a tym samym nie można ich używać zamiennie. W literaturze prawa pracy przyjmuje się, iż sformułowanie "rodzaj umowy o pracę" stosuje się dla podkreślenia podziału umów o pracę na umowy terminowe (w tym na czas: próby, wykonania określonej pracy albo określony datą końcową) i bezterminowe, natomiast "warunki umowy" oznaczają obligatoryjne i fakultatywne składniki określające jej treść.
| Ważne: Biorąc pod uwagę brzmienie art. 42 § 1 K.p., przedmiotem wypowiedzenia zmieniającego mogą być tylko wynikające z umowy warunki pracy i płacy, a tym samym w tym trybie nie może zostać zmieniony rodzaj umowy o pracę. |
Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w składzie 7 sędziów w dniu 28 kwietnia 1994 r. (sygn. akt I PZP 52/93, OSNP 1994/11/169) stwierdził jednoznacznie, że: "Nie jest dopuszczalna - przez dokonanie wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 § 1 K.p.) - zmiana rodzaju umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony na umowę na czas określony.".
| Przykład |
Pracodawca działając w oparciu o art. 42 K.p. zmienił rodzaj umowy o pracę z umowy na czas nieokreślony na umowę na czas określony wypowiadając jej warunki.
Czynność ta, mimo że była niezgodna z przepisami, wywołała skutki prawne. Jak orzekł Sąd Najwyższy sprzeczna z prawem zmiana rodzaju umowy o pracę (w trybie wypowiedzenia warunków pracy) jest skuteczna i może być wzruszona tylko na podstawie orzeczenia sądu przywracającego do pracy na poprzednich zasadach (por. wyrok SN z dnia 19 stycznia 2000 r., sygn. akt I PKN 495/99, OSNP 2001/11/376).
Pracownik może złożyć odwołanie od takiego wypowiedzenia zmieniającego w ciągu siedmiu dni od dnia jego otrzymania (art. 264 § 1 K.p.).
Zgodna z literą prawa zmiana umowy zawartej na czas nieokreślony na umowę terminową może nastąpić tylko w sposób przewidziany dla zmiany podstawy stosunku prawnego, czyli przez jej rozwiązanie, a następnie zawarcie kolejnej umowy o pracę (na czas określony) albo na podstawie porozumienia stron.
Wypowiadając umowę o pracę z zamiarem zawarcia umowy innego rodzaju, pracodawca powinien zachować wszystkie wymagane przepisami K.p. zasady dokonywania tej czynności, takie jak:
Ponadto po zakończeniu umowy należy wystawić świadectwo pracy oraz rozliczyć urlop wypoczynkowy.
Dlatego też najkorzystniej jest wdrożyć omawianą zmianę za porozumieniem stron. Strony mogą w tym celu podpisać aneks zmieniający postanowienie umowy o pracę, w którym jest mowa o jej rodzaju. W treści aneksu powinno znaleźć się stwierdzenie, że od konkretnej daty umowa o pracę jest zawarta na czas określony, z podaniem daty jej trwania.
| Ważne: W sytuacji gdy wcześniejsza umowa o pracę nie zostanie rozwiązana, lecz ulegnie jedynie przekształceniu, nie zachodzi konieczność wydawania świadectwa pracy ani też wypłaty ekwiwalentu za urlop. |
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 sierpnia 1980 r. (sygn. akt I PR 52/80, OSNC 1981/2-3/39) wyjaśnił, że jeżeli strony zgodnie mogą definitywnie rozwiązać stosunek pracy, to tym bardziej nie ma uzasadnionych podstaw dla twierdzenia, iż w wyniku porozumienia nie mogą przekształcić treści istniejącego stosunku pracy, choćby dokonana z woli obu stron zmiana była niekorzystna dla pracownika. Z kolei w wyroku z dnia 29 września 1998 r. (sygn. akt I PKN 289/98, OSNP 1999/20/647) stwierdził, że: "Zmiana umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony w umowę na czas określony wskutek zgodnego oświadczenia woli stron nie narusza art. 18 § 1 K.p.". Jeśli jednak pracownik nie wyrazi zgody na zmianę rodzaju umowy w trybie porozumienia, pracodawca może tylko wypowiedzieć stosunek pracy.
| Przykład |
Pracodawca zaproponował pracownikowi podpisanie aneksu do umowy o pracę w celu zmiany jej rodzaju. Pracownik wyraził zgodę, jednak po kilku dniach wystąpił z powództwem do sądu pracy zarzucając nieważność aneksu, który podpisał pod wpływem zagrożenia zwolnieniem z pracy.
W sytuacji, gdy pracodawca zaproponował pracownikowi ww. porozumienie zastrzegając na wypadek braku zgody pracownika możliwość wypowiedzenia umowy, to oświadczenia woli pracodawcy nie można uznać za groźbę bezprawną w rozumieniu art. 87 K.c. Każdej bowiem stronie umowy o pracę przysługuje prawo wypowiedzenia tego stosunku prawnego. Nie stanowi groźby bezprawnej zamiar skorzystania przez którąkolwiek ze stron z uprawnienia przewidzianego przepisami prawa.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
