Dziedziczymy po mamie spadek. Każde z dzieci ma równy udział. Dowiedziałem się, że w pewnych sytuacjach istnieje obowiązek uwzględnienia darowizn, które otrzymało się od rodzica w przeszłości. O jakich darowiznach mowa? Wspomniano też o ograniczeniu czasowym - okresie 10 lat, po którego upływie darowizn nie trzeba już brać pod uwagę. Jak dokładnie należy rozliczyć tego rodzaju nieodpłatne przysporzenia od spadkodawcy?
Prawdą jest, że tego rodzaju darowizny muszą być uwzględnione przy dziale spadku, jeśli następuje on przy dziedziczeniu ustawowym między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem. Mają oni obowiązek zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, iż darowizna lub zapis windykacyjny zostały dokonane ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia.
Jeśli zatem spadkodawca nie wyłączył uczynionych darowizn z tego obowiązku, przysporzenia muszą być rozliczone. Obowiązek zaliczania darowizn wynika po prostu z faktu, że niejednokrotnie już za życia rodzic przekazuje dzieciom majątek, niejako na poczet przyszłego spadku. Uprawnienia dzieci do spadku są równe (o ile nie ma testamentu, który by te kwestie modyfikował). Dlatego zasadniczo przyjmuje się, że tego rodzaju darowizna była czyniona na poczet spadku i w chwili dzielenia spadku trzeba ją rozliczyć.
W przeciwieństwie do sytuacji, gdy ustalana jest wysokość zachowku, przy dziale spadku nie przewiduje się ograniczenia, że rozliczeniu podlegają jedynie darowizny uczynione nie dawniej niż 10 lat temu. Takie ograniczenie przy zachowku odnosi się do darowizn na rzecz osób, które nie są uprawnionymi do zachowku ani spadkobiercami. Przy wspomnianym dziale spadku nie dolicza się jedynie darowizn drobnych, zwyczajowo w danych relacjach przyjętych.
Zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia. Następnie oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców i każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny podlegającej zaliczeniu. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, i według cen z chwili działu spadku. Stanowi o tym art. 1042 § 2 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121).
Zatem przy darowiźnie mieszkania dokonanej przykładowo 12 lat temu uwzględnić należy jej stan z tamtego dnia (np. fakt, że było to mieszkanie niewyremontowane, ze starą instalacją elektryczną, c.o. itd.), następnie ustala się ile na dzień dzisiejszy (dzień działu spadku) tego rodzaju mieszkanie byłoby warte.
|