Sposoby realizacji ekologicznych publicznych kampanii edukacyjnych w 2020 r.

Zbliżający się koniec roku dla przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach zawsze wiąże się z koniecznością rozliczenia się z proekologicznych działań prowadzonych w ramach tzw. publicznych kampanii edukacyjnych. Ten rok był rokiem wyjątkowo trudnym z uwagi na panującą na świecie pandemię koronawirusa. Wielu przedsiębiorców mogło takiego obowiązku nie dopełnić. Utrudnione było bowiem organizowanie festynów, warsztatów czy innych form działań ekologicznych z uwagi na ograniczenia w organizowaniu imprez. Te firmy, które nie przeprowadziły kampanii ani nie zawarły umowy z organizacją odzysku, będą musiały wnieść z tego tytułu stosowną opłatę.

Edukacja dla społeczeństwa

Obowiązek prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych PKE przez przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach wynika z ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Ustawa ta przez pojęcie publicznej kampanii edukacyjnej rozumie każde działanie mające na celu poprawę stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa, obejmujące informowanie o prawidłowym postępowaniu z odpadami opakowaniowymi, możliwym wpływie odpadów opakowaniowych, w tym odpadów powstałych z toreb na zakupy z tworzywa sztucznego, na środowisko i zdrowie ludzi, dostępnych systemach zwrotu, zbierania i odzysku, w tym recyklingu, odpadów opakowaniowych. Poza tym mogą to być: kampanie prowadzone w środkach masowego przekazu, ulotki i broszury informacyjne, plakaty, konkursy, konferencje oraz imprezy o charakterze informacyjno-edukacyjnym. Możliwości prowadzenia takiej kampanii są więc szerokie i ustawa nie narzuca w tym zakresie żadnego rozwiązania. Skuteczna kampania edukacyjna ma podnieść poziom wiedzy ekologicznej społeczeństwa oraz zaowocować podjęciem działań proekologicznych w życiu codziennym.

Nie każdy przedsiębiorca wprowadzający produkty w opakowaniach musi być od razu zobowiązany do prowadzenia takich proekologicznych działań na rzecz społeczeństwa. Takiego obowiązku nie mają bowiem przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach, którzy w danym roku kalendarzowym wprowadzili do obrotu produkty w opakowaniach o łącznej masie opakowań nieprzekraczającej 1 Mg (tj. 1.000 kg - 1 tona), pod warunkiem złożenia w terminie do dnia 15 marca każdego roku:

• zaświadczenia lub oświadczenia o pomocy de minimis w zakresie, o którym mowa w art. 37 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2020 r. poz. 708),
   
• informacji, których zakres został określony w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 2a ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.

Ponadto taki przedsiębiorca musi spełniać warunki dopuszczalności pomocy de minimis określone w obowiązujących przepisach prawa Unii Europejskiej w zakresie pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie. Wartość pomocy de minimis odpowiada wartości zwolnienia z opłaty produktowej, obliczanej z zastosowaniem maksymalnej stawki opłaty produktowej dla opakowań oraz 2% wartości netto opakowań wprowadzonych do obrotu w poprzednim roku kalendarzowym.

Jeżeli przedsiębiorca nie sfinansuje publicznych kampanii edukacyjnych, grozi mu kara w wysokości od 10.000 zł do 500.000 zł.

Formy realizacji PKE

Tak naprawdę możliwości realizacji obowiązku prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych jest kilka. Przede wszystkim firma może prowadzić taką kampanię samodzielnie, przygotowując różnego rodzaju materiały informacyjne, edukacyjne np. na temat segregowania odpadów, organizując szkolenia (w czasie epidemii również on-line). Przy czym na organizację takich działań musi przeznaczyć określoną kwotę. Ustala się ją w wysokości co najmniej 2% wartości netto opakowań wprowadzonych do obrotu w poprzednim roku kalendarzowym (art. 19 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi).

Jak już wspomniano, rozliczenie wykonania obowiązku prowadzenia kampanii następuje na koniec roku kalendarzowego. Wartość opakowań przedsiębiorca musi ustalić samodzielnie. W przypadku braku możliwości ustalenia wartości netto opakowań wprowadzonych do obrotu w drodze importu produktów w opakowaniach lub wewnątrzwspólnotowego nabycia produktów w opakowaniach, wartość netto opakowań wprowadzonych do obrotu ustala się na podstawie wartości netto podobnych pod względem zastosowania, wymiarów i masy opakowań tego samego rodzaju dostępnych na terytorium kraju.

Jeżeli przedsiębiorca nie chce sam takiej kampanii prowadzić lub nie zdążył w tym roku zorganizować takich działań, w związku z pandemią koronawirusa i wprowadzonymi w naszym kraju ograniczeniami, wówczas może wywiązać się z tego obowiązku poprzez wpłatę kwoty odpowiadającej 2% wartości netto opakowań wprowadzonych do obrotu w poprzednim roku kalendarzowym na odrębny rachunek bankowy marszałka województwa (do dnia 31 grudnia br.).

A może umowa z organizacją odzysku?

Warto rozważyć jeszcze jedną możliwość realizacji omawianego obowiązku w długofalowym aspekcie. Przedsiębiorca wprowadzający produkty w opakowaniach może bowiem obowiązek prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych przenieść na organizację odzysku, na mocy podpisanej w tym zakresie umowy. Art. 19 ust. 3 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi stanowi, że obowiązek prowadzenia publicznej kampanii edukacyjnej może być według wyboru wprowadzającego produkty w opakowaniach wykonywany samodzielnie lub za pośrednictwem organizacji odzysku opakowań. Tak przeniesiony obowiązek uznaje się za wykonany. Zawarcie umowy i współpraca z organizacją odzysku przez przedsiębiorcę wprowadzającego produkty w opakowaniach może okazać się dla niego bardzo korzystna. Na tych przedsiębiorcach ciąży szereg obowiązków, z których trudno się samodzielnie wywiązać. Zawarcie odpowiedniej umowy powoduje przejście odpowiedzialności z tytułu obowiązków związanych z odzyskiem i recyklingiem odpadów opakowaniowych z przedsiębiorcy na organizację.

Organizacje odzysku zapewniają realizację ustawowego obowiązku dotyczącego prowadzenia działań edukacyjnych. Takie rozwiązanie pozwala zaoszczędzić czas, który przedsiębiorca musiałby poświęcić na przygotowanie materiałów oraz zorganizowanie i przeprowadzenie akcji edukacyjnej. Organizacja odzysku ma możliwość przeprowadzenia profesjonalnej kampanii skierowanej do szerokiej grupy odbiorców na terenie całego kraju. Oczywiście każda kampania może być indywidualnie dobrana do danego klienta. Cenę, za jaką wykona tę usługę organizacja odzysku, określa umowa zawarta pomiędzy nią a przedsiębiorcą. Co ważne, taka umowa musi być zawarta w formie pisemnej.

Obowiązki sprawozdawcze

Przedsiębiorca wprowadzający produkty w opakowaniach, który sam realizuje kampanie edukacyjne lub odpowiednią kwotę wpłaca na rzecz NFGOŚiGW (za pośrednictwem marszałka województwa), zobowiązany jest składać sprawozdanie o wysokości środków przeznaczonych na publiczne kampanie edukacyjne w ramach rocznego sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi, o którym mowa w art. 73 ust. 1 ustawy o odpadach (Dz. U. z 2020 r. poz. 797 ze zm.). Składa się je w terminie do 15 marca następnego roku. W tym roku na podstawie przepisów ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r. poz. 875) nastąpiło przesunięcie tych terminów. Podmioty zobowiązane do sporządzenia za 2019 r. sprawozdań, o których mowa w art. 73, art. 74a ustawy o odpadach, mogły je złożyć do dnia 11 września 2020 r. W tym też terminie należało złożyć zaświadczenia, oświadczenia i informacje dotyczące pomocy de minimis.

Jeżeli przedsiębiorca przenosi obciążający go obowiązek na organizację odzysku, wówczas to ona składa za przedsiębiorcę, od którego przejęła obowiązki, również sprawozdanie w zakresie informacji dotyczących wykonania przejętego od wprowadzającego produkty w opakowaniach obowiązku prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.06.2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2020 r. poz. 1114 ze zm.)