Nowe zasady odbywania stażu przez osoby bezrobotne

Z dniem 1 czerwca 2025 r. przestała obowiązywać ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zastąpiła ją ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ma ona na celu dostosowanie przepisów do aktualnej sytuacji na rynku poprzez udoskonalenie funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia oraz form aktywizacji zawodowej, a także podnoszenie umiejętności kadr gospodarki. W jaki sposób uregulowano zagadnienie odbywania stażu przez osoby bezrobotne?

Definicja samego stażu nie uległa zmianie. Tak jak dotychczas, staż to nabywanie przez bezrobotnego wiedzy i umiejętności przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą.

Organizator stażu

Ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia zawiera katalog zamknięty podmiotów uprawnionych do organizacji stażu. Organizatorem stażu mogą być:

• pracodawca,
• przedsiębiorca niezatrudniający pracowników,
• podmiot ekonomii społecznej, o którym mowa w art. 2 pkt 5 ustawy o ekonomii społecznej (Dz. U. z 2024 r. poz. 113 ze zm.), lub jednostka tworząca podmiot ekonomii społecznej, o którym mowa w art. 2 pkt 5 lit. b) lub c) tej ustawy,
• rolnicza spółdzielnia produkcyjna,
• pełnoletnia osoba fizyczna nieposiadająca statusu bezrobotnego, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym lub prowadząca dział specjalny produkcji rolnej, o którym mowa w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Warto zwrócić uwagę, że ustawodawca zrezygnował ze wskazywania minimalnej wielkości gospodarstwa rolnego, jakie musi posiadać rolnik, aby móc zorganizować staż, jednocześnie wskazując, że nie może on posiadać statusu osoby bezrobotnej.

Długość stażu

Ustawodawca zdecydował się na ujednolicenie zasad odbywania stażu dla wszystkich bezrobotnych. W związku z tym zrezygnowano z różnicowania długości stażu w zależności od wieku.

Dotychczas staż mógł trwać maksymalnie 6 miesięcy. Wyjątek stanowiły osoby do 30. roku życia, które mogły zostać skierowane do jego odbycia nawet na 12 miesięcy.

W nowej odsłonie prawnej staż może trwać od 3 do 6 miesięcy, a w przypadkach określonych w art. 119 ust. 1 omawianej ustawy - od 3 do 12 miesięcy. Wydłużony okres odbywania stażu znajdzie zastosowanie w przypadkach, gdy będzie on się kończył potwierdzeniem nabycia wiedzy lub umiejętności przeprowadzanym przez uprawnioną instytucję.

Liczba stażystów

Zachowano dotychczasową zasadę, że u organizatora stażu będącego pracodawcą staż mogą odbywać bezrobotni w liczbie nieprzekraczającej liczby pracowników zatrudnionych u tego organizatora w dniu składania wniosku w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Natomiast u organizatora stażu, który nie jest pracodawcą albo w dniu składania wniosku zatrudnia pracownika lub pracowników w łącznym wymiarze nieprzekraczającym jednego etatu, staż może odbywać jeden bezrobotny.

Bezrobotny nie może odbywać stażu u tego samego organizatora, u którego wcześniej odbywał staż, był zatrudniony, w tym jako młodociany pracownik w celu przygotowania zawodowego lub wykonywał inną pracę zarobkową, jeżeli od dnia zakończenia poprzedniego stażu, zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej u tego organizatora nie upłynęły co najmniej 24 miesiące. Łączny okres staży realizowany przez bezrobotnego u tego samego organizatora nie może przekroczyć 12 miesięcy.

Co istotne, łączny okres staży odbywanych przez bezrobotnego nie może przekroczyć 24 miesięcy w okresie kolejnych 10 lat.

Staż w formie zdalnej

Począwszy od dnia 1 czerwca 2025 r. osoba bezrobotna może odbywać staż nie tylko wykonując swoje czynności stacjonarnie w zakładzie pracy pracodawcy, ale również zdalnie. Tym samym dopuszczalne będzie też świadczenie stażu w formie hybrydowej. Ustawodawca w gestii starosty pozostawił decyzję w zakresie wymiaru czasu odbywania stażu w formie zdalnej, która powinna być poprzedzona analizą specyfiki wykonywanych zadań w danym zawodzie. W przepisach dotyczących stażu wskazano, iż wymiar stażu w formie zdalnej oraz szczegółowe zasady odbywania stażu w formie zdalnej zostaną określone w umowie o organizację stażu, a także w skierowaniu do odbycia stażu. W tym przypadku zastosowanie znajdą odpowiednio przepisy art. 67¹⁸, art. 67¹⁹ § 3-5, art. 67²⁴ § 1 pkt 1, pkt 2 i pkt 4, § 2-5, art. 67²⁵, art. 67²⁷, art. 67³¹ § 4, § 7-9 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2025 r. poz. 277).

Umowa

Tak jak do tej pory staż odbywa się na podstawie umowy, w oparciu o uzgodniony program, z zachowaniem znaczącej roli opiekuna stażysty.

Uprzednio umowa o organizację stażu zawierana była między organizatorem stażu a urzędem pracy. Teraz ma to miejsce w oparciu o umowę zawieraną przez starostę z organizatorem stażu i bezrobotnym, według przygotowanego przez organizatora stażu programu określonego w umowie. Przy ustalaniu programu stażu powinny być uwzględnione predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne, wykształcenie oraz dotychczasowa wiedza i umiejętności bezrobotnego. Stażysta podpisując umowę zapozna się nie tylko z programem stażu, ale również pozna swoje prawa i obowiązki oraz inne regulacje związane z odbywanym stażem.

Egzamin zawodowy

Bezrobotny, decydując się na skorzystanie ze stażu, o którym mowa w art. 119 ustawy o rynku pracy (...), ma możliwość zakończyć staż egzaminem zawodowym przeprowadzanym przez okręgową komisję egzaminacyjną i uzyskać certyfikat kwalifikacji zawodowej. Staż może zakończyć się również egzaminem czeladniczym, przeprowadzanym przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych, po którym bezrobotny może otrzymać świadectwo czeladnicze. Staż ten może zakończyć się także inną formą potwierdzenia wiedzy i umiejętności, która poprawi sytuację stażysty na rynku pracy, w tym zdobyciem kwalifikacji wpisanych do Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 20.03.2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz. U. poz. 620)