14. emerytura, gdy świadczenie główne zostało zawieszone

Zgodnie z decyzją ZUS emerytura została zawieszona od 1 listopada 2021 r. Na dzień 31 października 2021 r. emerytura nie była zawieszona, w związku z czym ZUS nie kwestionuje, że prawo do 14. emerytury zostało nabyte. Nie została ona jednak wypłacona. W uzyskanej od ZUS odpowiedzi organ powołuje się na zapis w ustawie, że 14. emerytura jest wypłacana razem z emeryturą, a skoro nie ma wypłaty emerytury w listopadzie 2021 r., to nie ma 14. emerytury. ZUS podał, że 14. emerytura zostanie wypłacona w momencie odwieszenia emerytury. Tak się jednak składa, że osoba, której problem dotyczy, obecnie pobiera świadczenie pielęgnacyjne na małżonka, a po jego ewentualnej śmierci będzie korzystała z jego świadczenia wypłacanego przez Wojskowe Biuro Emerytalne. Powoduje to, że nie będzie w przyszłości możliwości odwieszenia emerytury. Czy ZUS faktycznie może wstrzymać wypłatę 14. emerytury, mimo że prawo do niej zostało nabyte?

Kolejne w 2021 r. dodatkowe roczne świadczenie pieniężne, a więc tzw. 14. emerytura przysługuje osobom, które w dniu 31 października 2021 r. mają prawo m.in. do emerytur i rent, o których mowa w art. 3 pkt 1-3 ustawy emerytalnej, tj. do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej oraz renty rodzinnej. Przy czym ustawodawca zastrzegł, że:

• 14. emerytura nie przysługuje osobom, którym prawo do tzw. świadczenia długoterminowego zostało zawieszone na dzień 31 października 2021 r.,
• dodatkowe świadczenie wypłaca się osobie uprawnionej z urzędu, wraz ze świadczeniem długoterminowym,
• dodatkowe świadczenie wypłaca się w terminie wypłaty świadczeń długoterminowych, przypadającym w listopadzie 2021 r., z pewnym zastrzeżeniem, które nie dotyczy omawianego przypadku.

Stanowią o tym odpowiednio art. 2 pkt 6, art. 3 ust. 2 oraz art. 6 ustawy o kolejnym w 2021 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. z 2021 r. poz. 432).

Skoro emerytura osoby, o której mowa w pytaniu, nie była zawieszona na dzień 31 października 2021 r., to nie ma żadnych wątpliwości, że 14. emerytura przysługuje. Do realizacji nabytego prawa do 14. emerytury niezbędna jest już tylko jej wypłata. Owszem ustawodawca wskazał, że 14. emeryturę wypłaca się wraz ze świadczeniem długoterminowym. Trudno jednak zgodzić się z interpretacją przepisów prezentowaną przez ZUS, że brak wypłaty świadczenia długoterminowego w listopadzie 2021 r. uniemożliwia wypłatę 14. emerytury, a możliwość taka będzie w momencie odwieszenia świadczenia. Ustawodawca, jak słusznie wskazuje ZUS, zastrzegł, że 14. emeryturę wypłaca się wraz ze świadczeniem długoterminowym, ale jednocześnie uznał, że ma to nastąpić w listopadzie 2021 r. Ustawodawca nie określił innych terminów wypłaty 14. emerytury, i nie uzależnił ich przy tym od jakichkolwiek innych okoliczności, co czyni organ rentowy w przekazanej odpowiedzi.

Nie ulega przy tym wątpliwości, że art. 6 ustawy o kolejnym w 2021 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów reguluje wyłącznie kwestie dotyczące sposobu i terminu wypłaty 14. emerytury, nie jest przy tym przepisem, który w jakikolwiek sposób odnosi się do przesłanek, w oparciu o które oceniane jest prawo do 14. emerytury. Na uwagę zasługuje również art. 3 ust. 3 tej ustawy, który zastrzega, że prawo do dodatkowego świadczenia podlega ponownemu ustaleniu, jeżeli okaże się, że na dzień 31 października 2021 r. prawo do świadczenia długoterminowego nie istniało, podlegało zawieszeniu lub przysługiwała wypłata tego świadczenia. Są to zatem w zasadzie jedyne okoliczności uprawniające organ rentowy do ponownej oceny prawa do 14. emerytury.

W zaistniałym stanie faktycznym jedynym możliwym rozwiązaniem jest uzyskanie od organu rentowego decyzji w sprawie 14. emerytury (chyba, że stanowi już ją uzyskana odpowiedź) i poddanie jej instancyjnej kontroli sądowej. Pomocny może okazać się wyrok, który zapadł co prawda odnośnie 13. emerytury, ale problem w nim poruszany jest w zasadzie analogiczny (patrz ramka). Sprawa dotyczyła wnioskodawcy, który w dniu 31 marca 2020 r. był uprawniony do renty rodzinnej. Wstrzymanie wypłaty świadczenia, na jego wniosek, nastąpiło dopiero od dnia 1 kwietnia 2020 r.

Jeśli chodzi o wysokość 14. emerytury, to pełna jej kwota, tj. 1.250,88 zł, przysługuje, gdy świadczenie długoterminowe przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń nie przekracza kwoty 2.900 zł. Dla pozostałych świadczeniobiorców 14. emerytura podlega pomniejszeniu zgodnie z zasadą "złotówka za złotówkę". Jeśli jednak świadczenie długoterminowe na dzień 31 października 2021 r. wynosiło co najmniej 4.150,88 zł brutto, 14. emerytura nie przysługuje.