Ubezpieczonym przechodzącym obecnie na emeryturę jej wysokość ustalana jest, co do zasady, według nowych zreformowanych zasad. Może ona zatem nie osiągać kwoty minimalnej emerytury, a ubezpieczony może nie spełniać przesłanek do jej podwyższenia do kwoty minimalnego świadczenia. Nie oznacza to jednak, że ubezpieczony taki nie otrzyma dodatkowych świadczeń w postaci m.in. 13. i 14. emerytury. Powodem odmowy prawa do tych świadczeń nie jest bowiem okoliczność, że emerytura nie osiągnęła kwoty minimalnej.
Emerytura powszechna ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje po osiągnięciu wieku emerytalnego (co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) oraz udokumentowaniu jakiegokolwiek wymiaru okresu składkowego i/albo okresu podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Emerytura taka stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Podstawę obliczenia emerytury ustala się w oparciu o kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz środków zewidencjonowanych na subkoncie.
Gdy w oparciu o wskazane zasady, przyjmując określone przez ustawodawcę dane, obliczona emerytura przysługująca z FUS łącznie z okresową emeryturą kapitałową albo emerytura przysługująca z FUS jest niższa niż kwota najniższej emerytury, to emeryturę przysługującą z Funduszu (w tym emeryturę ustaloną z tzw. zwiększeniem rolnym) podwyższa się w taki sposób, aby suma tych świadczeń nie była niższa od kwoty emerytury najniższej. Dzieje się tak, o ile ubezpieczony(-a):
Zasady te określają art. 24, art. 26, art. 25 i art. 87 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.), zwanej ustawą emerytalną.
|
Ponowne ustalanie prawa do dodatkowych emerytur Dodatkowe roczne świadczenie pieniężne w postaci 13. emerytury nie przysługuje osobom, którym prawo do świadczeń podstawowych zostało zawieszone na dzień 31 marca roku, w którym wypłacane jest dodatkowe roczne świadczenie pieniężne. Natomiast dodatkowe świadczenie w postaci 14. emerytury przysługuje osobom, które w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty tego dodatkowego świadczenia mają - niezawieszone - prawo do świadczeń podstawowych. Przy czym, prawo do dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego, tj. zarówno do 13., jak i 14. emerytury, podlega ponownemu ustaleniu, jeżeli okaże się, że na dzień odpowiednio 31 marca roku, w którym jest wypłacana 13. emerytura oraz w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty 14. emerytury, prawo do świadczenia podstawowego:
a w przypadku 14. emerytury dodatkowo, gdy uległa zmianie wysokość świadczenia podstawowego. Z kwoty 13. i 14. emerytury nie dokonuje się potrąceń i egzekucji, jednak świadczenia te podlegają opodatkowaniu i oskładkowaniu na ubezpieczenie zdrowotne. |
Świadczeniobiorcy, oprócz podstawowych świadczeń wypłacanych im każdego miesiąca, w konkretnych miesiącach kalendarzowych mogą liczyć na dodatkowe świadczenia w postaci 13. i ewentualnie 14. emerytury. O ile bowiem 13. emeryturę mogą otrzymać świadczeniobiorcy bez względu na wysokość świadczenia podstawowego, to 14. emerytura nie jest skierowana do każdego świadczeniobiorcy. Warunki nabywania prawa do tych dodatkowych świadczeń regulują odpowiednio:
Dodatkowe roczne świadczenie pieniężne w postaci 13. emerytury przysługuje osobom, które w dniu 31 marca roku, w którym jest ono wypłacane, mają prawo do szeregu świadczeń, m.in. z powszechnego systemu emerytalno-rentowego przyznanych i wypłacanych w oparciu o przepisy ustawy emerytalnej, jak również przyznanych z ubezpieczenia wypadkowego, świadczeń przewidzianych dla służb mundurowych, emerytur lub rent z ubezpieczenia społecznego rolników, emerytur wojskowych, wojskowych rent inwalidzkich/rodzinnych, rent socjalnych, nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych oraz emerytur pomostowych, zwanych świadczeniami podstawowymi.
Jeśli natomiast chodzi o 14. emeryturę, to osobom uprawnionym przysługuje dodatkowe świadczenie w wysokości kwoty najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ust. 2 ustawy emerytalnej, obowiązującej od dnia 1 marca roku, w którym jest wypłacane dodatkowe świadczenie, przy czym:
Dodatkowo ustawodawca wskazał, że:
Jak wynika z regulacji prawnych, dla otrzymania 13. i 14. emerytury konieczne jest spełnienie warunku posiadania uprawnień do świadczenia emerytalno-rentowego albo do świadczenia o takim charakterze na dany dzień roku kalendarzowego. O ile jednak ustawodawca zastrzegł górną granicę świadczenia podstawowego, która pozbawia prawa do 14. emerytury, to w żadnym z wymienionych aktów prawnych nie wskazał, że osoba, która jest uprawniona do emerytury w kwocie niższej od najniższej emerytury, nie nabywa prawa do dodatkowych świadczeń w postaci zarówno 13., jak i 14. emerytury. Warto przy tym pamiętać o innych ważnych regulacjach (patrz ramka).
| Termin wypłaty dodatkowego świadczenia | |
| 13. emerytury | 14. emerytury |
| Dodatkowe roczne świadczenie pieniężne wypłaca się w terminie wypłaty świadczeń podstawowych przypadającym w kwietniu, z wyjątkiem dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego przyznanego osobie uprawnionej do świadczenia i zasiłku przedemerytalnego, które wypłaca się w terminie wypłaty świadczeń przypadającym w maju. | Miesiąc wypłaty dodatkowego świadczenia w danym roku określa RM w drodze rozporządzenia, mając na względzie możliwości techniczne i organizacyjne wypłaty dodatkowego świadczenia przez organy emerytalno-rentowe. Przepisy określające termin wypłaty 14. emerytury są wydawane nie później niż do dnia 31 października danego roku. |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
