Gdy emeryt lub rencista podejmie działalność zarobkową

Praca na emeryturze lub rencie choć dozwolona, jest jednak ograniczona poprzez ustalone limity dopuszczalnych przychodów. Ich przekroczenie powoduje zawieszenie lub zmniejszenie wysokości należnego świadczenia. Aby organ rentowy mógł realizować świadczenie w prawidłowej (obniżonej) wysokości lub zaniechać jego wypłaty, musi zostać poinformowany o podjęciu zatrudnienia. Choć ostateczne rozliczenie przychodu następuje po upływie danego roku kalendarzowego, to aby uniknąć obowiązku ewentualnego zwrotu nadpłaconego świadczenia, należy przekazywać stosowne informacje na bieżąco.

Ograniczone przychody

Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega odpowiednio:

• zawieszeniu - w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS lub
   
• zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż określona dla danego świadczenia kwota maksymalnego zmniejszenia - w przypadku osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie więcej jednak niż 130% tej kwoty.

Natomiast przychód do wysokości 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pozostaje bez wpływu na pobierane świadczenia. Stanowi o tym art. 104 ust. 7 i 8 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.

Przy czym brany tu jest pod uwagę przychód osiągany z tytułu wykonywania działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Za działalność taką uważa się zatrudnienie, służbę w tzw. służbach mundurowych lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności.

Uwzględnieniu podlegają również przychody z tytułu działalności wykonywanej za granicą.

Ponadto brane są pod uwagę kwoty pobranych świadczeń chorobowych, tj.:

• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, wypłacanego na podstawie przepisów Kodeksu pracy,
   
• zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego,
   
• świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego,
   
• zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.

Warto podkreślić, iż zasady zawieszania lub zmniejszania wysokości świadczeń stosuje się także do osób:

• wyłączonych z obowiązku ubezpieczenia społecznego w związku z posiadaniem ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz
   
• wykonujących działalność niepodlegającą obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z uwagi na podleganie temu obowiązkowi z innego tytułu.

Nie dla wszystkich świadczeniobiorców

Zawieszeniu lub zmniejszeniu w przypadku osiągania przychodu z tytułu działalności objętej obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi podlegają odpowiednio:

• emerytura,
   
• renta z tytułu niezdolności do pracy,
   
• renta rodzinna, do której uprawniona jest jedna osoba, lub część renty rodzinnej, do której uprawniona jest osoba osiągająca przychód,
   
• renta inwalidy wojskowego, którego niezdolność do pracy nie pozostaje w związku ze służbą wojskową, pobierającego świadczenie na podstawie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin oraz renta rodzinna po tym inwalidzie,
   
• renta z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, zaistniałym przed 1 stycznia 2003 r. wypadkiem w drodze do pracy albo z pracy lub chorobą zawodową.

Natomiast niezależnie od wysokości osiąganego przychodu, zawieszeniu ani zmniejszeniu nie ulegają świadczenia m.in. emerytów, którzy przed podjęciem pracy zarobkowej ukończyli wiek 60 lat - kobieta i 65 lat - mężczyzna.

Obowiązek wobec ZUS

Osiąganie przychodów wpływających na zawieszenie lub zmniejszenie wysokości emerytury lub renty przez osoby uprawnione do świadczenia podlegającego takiemu ograniczeniu, obliguje do przekazywania stosownych informacji do organu wypłacającego dane świadczenie. Przy czym o podjęciu działalności zarobkowej i o wysokości osiąganego z tego tytułu przychodu, należy powiadomić ZUS niezwłocznie. Natomiast po upływie roku kalendarzowego wymagane jest przekazanie informacji o wysokości tego przychodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym.

Obowiązek ten, wynikający z art. 127 ustawy emerytalnej, dotyczy zarówno samych świadczeniobiorców, jak i zatrudniających ich pracodawców lub zleceniodawców, a w przypadku osób pełniących służbę - właściwej komórki kadrowej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.)