Jednym ze świadczeń z tytułu choroby jest świadczenie rehabilitacyjne. Aby móc je pobierać, ubezpieczony korzysta najpierw w ramach okresu zasiłkowego z zasiłku chorobowego. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje bowiem po jego wyczerpaniu. Prawo do niego ustalane jest w oparciu o inne przesłanki niż zasiłek chorobowy, ale jego wysokość w głównej mierze uzależniona jest od podstawy wcześniej obliczonej dla celów zasiłku. Może ona jedynie być zwiększana w ramach ustawowej waloryzacji.
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Jest ono należne przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.
O okolicznościach związanych z oceną stanu zdrowia ubezpieczonego uprawniających do świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik ZUS, działając w ramach I instancji oraz komisja lekarska ZUS jako II instancja.
Ten dwuinstancyjny tryb wynika z tego, że od orzeczenia lekarza orzecznika ubezpieczonemu przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS w terminie i na zasadach przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z FUS, a Prezes ZUS może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia lekarza orzecznika w terminie i na zasadach przewidzianych w tych przepisach. Tym samym orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie wniesiono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego. Mimo spełnienia wymienionych przesłanek świadczenie rehabilitacyjne może nie przysługiwać. Będzie tak w przypadku osoby uprawnionej m.in. do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Zasady te wynikają z art. 18 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133), zwanej ustawą zasiłkową.
Ponieważ świadczenie rehabilitacyjne przysługuje po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, to ustawodawca obliczanie jego wysokości w pewnym sensie uzależnił od tego zasiłku. Bazą dla ustalenia wysokości świadczenia rehabilitacyjnego jest:
Dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego ważny jest pierwszy dzień pierwszego okresu, na który zostało ono przyznane. Jeżeli świadczenie zostało przyznane w kilku częściach (na kolejno następujące po sobie okresy), ważny jest jedynie pierwszy dzień pierwszej części tego świadczenia (przykład 1).
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia świadczenia podlega waloryzacji o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w:
Metodyka ustalania wskaźnika waloryzacji jest jasno określona w art. 19 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Nie zawsze jednak podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia podlega waloryzacji. Aby do niej doszło, wskaźnik waloryzacji musi przekraczać 100%. W 2021 r. na ustawową waloryzację mogli/mogą liczyć ubezpieczeni rozpoczynający świadczenie rehabilitacyjne w II i III kwartale tego roku. Inaczej natomiast było w I kwartale 2021 r. (patrz tabela).
Po ustaleniu podstawy wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego trzeba pamiętać, że wynosi ono:
Kalkulator wysokości świadczenia rehabilitacyjnego dostępny jest w serwisie kalkulatory.gofin.pl.
Jeżeli za podstawę wymiaru zasiłku chorobowego została przyjęta kwota:
waloryzacji podlega faktyczna podstawa wymiaru zasiłku (przykład 2).
Przykład 1 Pan Dariusz nabył prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres 3 miesięcy począwszy od 5 stycznia do 4 kwietnia 2021 r. Wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego obowiązujący w I kwartale 2021 r. wyniósł 97%. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego nie podlegała zatem waloryzacji. Kolejną decyzją ZUS przyznał ponownie panu Dariuszowi świadczenie rehabilitacyjne na 5 miesięcy, tj. od 5 kwietnia do 1 września 2021 r. Pomimo iż wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego obowiązujący w II kwartale 2021 r. wynosi 108,6%, ustalona podstawa wymiaru nie podlega waloryzacji.
Przykład 2 Pani Nikola pobierała zasiłek chorobowy. Ustalona na podstawie wypłaconego jej wynagrodzenia faktyczna podstawa wymiaru zasiłku wyniosła 2.300 zł i dla celów wypłaty tego zasiłku należnego za 2021 r. podniesiona została do kwoty 2.416,12 zł. Z dniem 18 lipca 2021 r. ZUS przyznał pani Nikoli świadczenie rehabilitacyjne na okres 5 miesięcy, tj. do 14 grudnia 2021 r. Wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego obowiązujący w III kwartale 2021 r. wynosi 109,9%. Ustawowej waloryzacji podlega faktyczna podstawa wymiaru. Po podwyżce wynosi ona 2.527,70 zł (2.300 zł × 109,9%). |
Kwartał, w którym przypada pierwszy dzień przyznanego świadczenia rehabilitacyjnego | Obowiązujący w tym kwartale wskaźnik waloryzacji |
I kwartał 2021 r. | 97,0% |
II kwartał 2021 r. | 108,6% |
III kwartał 2021 r. | 109,9% |
|