Zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad chorym bratem legitymującym się niepełnosprawnością

Pracownik zamierza wystąpić o zasiłek opiekuńczy z tytułu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym bratem w wieku 15 lat legitymującym się niepełnosprawnością. Czy będzie przysługiwał mu zasiłek opiekuńczy, a jeśli tak, to w jakim wymiarze? Jakie dokumenty powinien złożyć?

Zasiłek opiekuńczy w wysokości 80% podstawy wymiaru przysługuje pracownikowi, który został zwolniony od wykonywania pracy w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki m.in. nad chorym:

• dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat,
• członkiem rodziny.

Tak stanowi art. 32 ust. 1 pkt 2a i 3 ustawy zasiłkowej.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 i 3 ustawy zasiłkowej, za dziecko uważa się dziecko własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dziecko przysposobione, a także przyjęte na wychowanie i utrzymanie. Z kolei za członka rodziny uważa się małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki. Nie może on być jednak wypłacany dłużej niż przez okres:

• 30 dni w roku kalendarzowym, gdy opieki wymaga dziecko z ww. niepełnosprawnością,
• 14 dni w roku kalendarzowym, jeśli opieka jest sprawowana nad innym chorym członkiem rodziny.

Podane limity wlicza się do ogólnego limitu zasiłku opiekuńczego wynoszącego 60 dni w roku kalendarzowym, a gdy opieka jest sprawowana wyłącznie nad dziećmi z niepełnosprawnością i innymi chorymi członkami rodziny, zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym. Są one niezależne od liczby osób uprawnionych do zasiłku i wymagających opieki (art. 33 ust. 3 ustawy zasiłkowej).

Zasiłek opiekuńczy nie zostanie wypłacony, jeżeli w trakcie sprawowania opieki poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny (z wyjątkiem niemającym znaczenia w omawianych okolicznościach).

Pracownik, o którym mowa w pytaniu, zamierza skorzystać z zasiłku opiekuńczego w związku z opieką sprawowaną nad chorym bratem legitymującym się niepełnosprawnością. Ponieważ brat nie spełnia wobec pracownika ustawowej definicji dziecka, zasiłek opiekuńczy przysługuje mu z tytułu opieki nad innym chorym członkiem rodziny, pod warunkiem, że:

• w okresie sprawowania opieki pozostaje z bratem we wspólnym gospodarstwie domowym,
• w czasie sprawowania opieki nie ma innego domownika mogącego zaopiekować się bratem (np. matki lub ojca),
• nie został wykorzystany limit opieki nad bratem przez pracownika lub członków jego rodziny.

Powyższe dane płatnik zasiłku powinien otrzymać w złożonym przez pracownika wniosku o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, np. sporządzonym na formularzu Z-15B. Dla przyznania i wypłaty zasiłku niezbędne jest także zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA zawierające kod pokrewieństwa "2". Jeśli płatnikiem zasiłku jest ZUS, pracodawca przekazuje dodatkowo zaświadczenie płatnika składek Z-3.

Pracownik wystąpił z wnioskiem o wypłatę zasiłku opiekuńczego za okres od 22 kwietnia do 5 maja 2025 r. (14 dni) z tytułu sprawowania osobistej opieki nad chorym 15-letnim bratem legitymującym się stopniem niepełnosprawności wymienionym w ustawie zasiłkowej, z którym na co dzień mieszka. Zakładamy, że w czasie sprawowania opieki nie ma innego domownika mogącego zaopiekować się chłopcem oraz że:

Wariant 1 - w bieżącym roku pracownik i jego rodzina nie korzystali jeszcze z zasiłku opiekuńczego.

Pracownik ma prawo do zasiłku opiekuńczego za cały wnioskowany okres, tj. od 22 kwietnia do 5 maja 2025 r.

Wariant 2 - w bieżącym roku pracownik skorzystał z zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorą matką w wymiarze 5 dni.

Pracownik ma prawo do zasiłku opiekuńczego w wymiarze 9 dni (limit pozostały po skorzystaniu z opieki nad chorą matką, tj. 14 dni - 5 dni).

Wariant 3 - w bieżącym roku z zasiłku opiekuńczego na brata pracownika skorzystała jego matka w wymiarze 30 dni.

Pracownik nie ma prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorym członkiem rodziny, gdyż matka dziecka wykorzystała już w 2025 r. pełny łączny limit zasiłku przysługujący w związku z opieką nad dziećmi z niepełnosprawnością i nad innymi chorymi członkami rodziny (30 dni). Gdyby matka dziecka wykorzystała tylko np. 20 dni opieki, to pracownik miałby prawo do zasiłku opiekuńczego w wymiarze 10 dni (limit pozostały po skorzystaniu z opieki przez matkę, tj. 30 dni - 20 dni).