Wysokość świadczeń chorobowych dla pracownika

Ubezpieczony będący pracownikiem podlega ubezpieczeniu chorobowemu na zasadach obowiązkowych. Sam charakter podlegania takiemu ubezpieczeniu nie ma znaczenia dla możliwości ubiegania się o świadczenia chorobowe. Przysługują one bowiem osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa z założenia po upływie odpowiedniego okresu wyczekiwania. Świadczenia chorobowe mogą być związane z niezdolnością do pracy ubezpieczonego lub wynikać z konieczności osobistego sprawowania opieki nad członkiem jego rodziny albo przysługiwać z tytułu macierzyństwa.

Wynagrodzenie i zasiłek chorobowy

Podstawowym świadczeniem chorobowym, które przysługuje pracownikowi, jest zasiłek chorobowy. Zanim nabędzie on prawo do zasiłku chorobowego, to z racji niezdolności do pracy za pierwsze w roku kalendarzowym dni takiej niezdolności zachowuje on prawo do wynagrodzenia chorobowego. Pracownikowi, który nie ukończył 50 lat, wynagrodzenie chorobowe przysługuje do 33 dni w roku kalendarzowym, natomiast pracownikowi, który ukończył wskazany wiek, wynagrodzenie przysługuje do 14 dni w roku kalendarzowym. Przy czym należne jest ono w przypadkach, w których pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego. Wysokość wynagrodzenia chorobowego została zróżnicowana. Może ono wynosić 100% podstawy jego wymiaru albo co najmniej 80% takiej podstawy (tabela 1).

Za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby ustawodawca nakazał traktować niemożność wykonywania pracy:

• w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,
   
• z powodu przebywania w:
   
• stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,
   
• szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych,
   
• wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.

Pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, czyli tzw. okresu wyczekiwania, chyba że:

• jest absolwentem szkoły lub uczelni lub osobą, która zakończyła kształcenie w szkole doktorskiej, która została objęta ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpiła do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej,
   
• niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
   
• ma wcześniejszy, co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
   
• był posłem i senatorem, który przystąpił do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji,
   
• stał się pracownikiem w jednostkach organizacyjnych KAS jako funkcjonariusz Służby Celnej, który przyjął propozycję pracy na podstawie art. 165 ust. 7 i art. 167 ust. 2 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o KAS (Dz. U. z 2016 r. poz. 1948 ze zm.),

to prawo do zasiłku chorobowego przysługuje mu od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego.

Jeśli wymagany jest okres wyczekiwania, to wlicza się do niego poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, pod warunkiem że przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Do obliczenia wartości świadczeń chorobowych niezbędne jest wcześniejsze ustalenie wysokości podstawy ich wymiaru. Zasady ustalania tej podstawy dla pracownika określa rozdział 8 ustawy zasiłkowej.

Miesięczny zasiłek chorobowy zasadniczo został ustalony przez ustawodawcę na poziomie 80% podstawy wymiaru zasiłku. Ma to miejsce, gdy niezdolność do pracy spowodowana jest chorobą lub niemożnością wykonywania pracy, o której mowa w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Gdy jednak niezdolności do pracy lub niemożności jej wykonywania towarzyszą dodatkowe okoliczności, wówczas zasiłek wynosi 70% lub 100% podstawy jego wymiaru (tabela 2). Natomiast gdy niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, to zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru.

Zarówno wynagrodzenie chorobowe, jak i zasiłek chorobowy wypłaca się za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

Pozostałe świadczenia chorobowe

Ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, przysługuje świadczenie rehabilitacyjne. Jest ono należne przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego została uzależniona m.in. od okresu, za który ono przysługuje. Ustawodawca ustalił je na poziomie:

• 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy,
   
• 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za pozostały okres,
   
• 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży lub świadczenie rehabilitacyjne przysługuje z ubezpieczenia wypadkowego.

Oprócz świadczeń chorobowych należnych pracownikowi z racji jego niezdolności do pracy może on ubiegać się o zasiłek opiekuńczy. Świadczenie o tym charakterze przysługuje pracownikowi zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad członkiem rodziny. Jeśli pracownik spełni przesłanki do nabycia prawa do zasiłku opiekuńczego, o których mowa w art. 32-34 ustawy zasiłkowej, wówczas miesięczny zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80% podstawy jego wymiaru.

Kolejnym świadczeniem zaliczanym do kategorii świadczeń chorobowych niezwiązanym z niezdolnością do pracy pracownika jest zasiłek macierzyński. Przysługuje on ubezpieczonej/mu w okolicznościach wskazanych w art. 29, 30 ustawy zasiłkowej.

Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami K.p. jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego. Jego wysokość uzależniona jest przede wszystkim od rodzaju urlopu, z którego korzysta osoba uprawniona (tabela 3).

Za okres po ustaniu zatrudnienia

Za okres przypadający po ustaniu zatrudnienia pracownik może realizować swoje uprawnienia do zasiłku chorobowego, macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego. W przypadku zasiłku chorobowego (z wyjątkiem wskazanym przez ZUS w komentarzu do ustawy zasiłkowej dostępnym na www.zus.pl) i świadczenia rehabilitacyjnego zastosowanie może mieć zasada dotycząca ograniczenia podstawy wymiaru. Nie może być ona wyższa niż kwota wynosząca 100% przeciętnego wynagrodzenia. Ustala się ją miesięcznie, poczynając od 3. miesiąca kwartału kalendarzowego, na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych. Powyższe prowadzi do wniosku, że ulega ona zmianie od 1 marca, 1 czerwca, 1 września i 1 grudnia każdego roku kalendarzowego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645)