Zatrudnianie pracownika na czas określony musi mieścić się w granicach limitów, które pozwalają tym samym stronom na zawarcie nie więcej niż trzech umów o pracę na czas określony, na okres maksymalnie 33-miesięcy. Przepisy prawa pracy przewidują jednak kilka wyjątków od obowiązku stosowania wspomnianych limitów. Jednym z nich jest wystąpienie po stronie pracodawcy obiektywnych powodów uzasadniających wyłączenie umowy spod działania limitów.
Zatrudnienie na czas określony podlega ograniczeniom wyrażonym w tzw. limitach 33 i 3, które w niektórych sytuacjach nie są jednak stosowane.
Wyjątki od obowiązku stosowania limitów określa art. 251 § 4 Kodeksu pracy, zgodnie z którym nie dotyczą one umów o pracę na czas określony zawartych:
Pierwsze trzy z wymienionych przesłanek niestosowania limitów wyraźnie różnią się charakterem od ostatniej przesłanki, związanej z wystąpieniem po stronie pracodawcy obiektywnych powodów uchylenia limitów. Przesłanki: zatrudnienia na zastępstwo, na okres sezonu, do prac dorywczych czy na okres kadencji są dość czytelne i w miarę obiektywne. Nie da się jednak tego powiedzieć o ostatniej przesłance - wystąpienia obiektywnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy, która ma charakter subiektywny i zależy od oceny zatrudniającego. To pracodawca musi bowiem rozstrzygnąć, czy w danej sytuacji określone przyczyny leżące po jego stronie są na tyle poważne i obiektywne, że pozwalają na niestosowanie limitów.
Pewną podpowiedzią co do tego, jakie okoliczności mogą uzasadniać niestosowanie limitów z uwagi na obiektywne powody leżące po stronie pracodawcy, mogą być przesłanki zawarcia umowy na czas wykonania określonej pracy. Taki rodzaj umowy o pracę występował w obrocie prawnym do 21 lutego 2016 r., a jej celem było świadczenie pracy polegającej na wykonaniu oznaczonego i z góry ograniczonego w czasie zadania. Wystąpienie takich okoliczności może być obecnie traktowane jako obiektywne powody leżące po stronie pracodawcy, uzasadniające niestosowanie limitów. Trzeba jednak nadmienić, że katalog obiektywnych przyczyn uzasadniających niestosowanie limitów "33 i 3" jest otwarty. Powody odstąpienia od limitów z uwagi na te przyczyny mogą więc być różne, w każdym przypadku powiązane z indywidualną sytuacją pracodawcy.
Zastosowana przez pracodawcę przesłanka uchylenia limitów powinna być wskazana w umowie o pracę (patrz: Przykład wypełnienia...). Należy przy tym zaznaczyć, że choć wprowadzenie zapisu o zastosowanej przesłance jest wymogiem formalnym przewidzianym w art. 29 § 11 K.p., to jego niedopełnienie nie przesądza o niewystępowaniu danej przesłanki. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w stanowisku udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 7 grudnia 2015 r. uznało, że "(...) niedopełnienie tego obowiązku (uzupełnienia umowy na czas określony o zapis w sprawie zastosowanej przesłanki uchylenia limitów - przyp. red.) nie będzie skutkowało wyłączeniem stosowania art. 251 § 4 Kodeksu pracy (...)". Niemniej zaniechanie przez pracodawcę wpisu do umowy o pracę na etapie jej zawierania, może skutkować trudnościami w udowodnieniu, że została ona wyłączona spod działania limitów. Ponadto, w razie podjęcia przez pracodawcę działań w celu uzupełnienia umowy o wspomniany zapis w trakcie zatrudnienia, nie będzie on miał możliwości zastosowania wypowiedzenia zmieniającego. Do dyspozycji pracodawcy pozostaje tylko tzw. aneks do umowy o pracę, wymagający podpisu ze strony pracownika, choć - jak wspomniano - obiektywne zaistnienie danej przesłanki uchylenia limitów nie zależy od wpisu do umowy.
Przesłanka obiektywnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy, uzasadniająca niestosowanie limitów, ma charakter wyraźnie ocenny. Ustawodawca wprowadził więc dodatkowy wymóg związany z jej stosowaniem, którym jest obowiązek poinformowania właściwego okręgowego inspektora pracy o zawarciu umowy na czas określony z pominięciem limitów "33 i 3" z uwagi na wskazaną przesłankę (art. 251 § 5 K.p.). W treści pisma należy wskazać konkretną obiektywną przyczynę niestosowania limitu leżącą po stronie pracodawcy (patrz: Przykład pisma...). Trzeba podkreślić, że zastosowanie pozostałych trzech przesłanek niestosowania limitów nie wymaga powiadomienia inspekcji.
Termin na powiadomienie PIP to 5 dni roboczych liczonych od dnia zawarcia umowy. Przez dni robocze dla potrzeb ustalenia powyższego terminu rozumie się wszystkie dni powszednie, oprócz niedziel i świąt ustawowo wolnych od pracy. Dzień podpisania umowy nie wlicza się do biegu terminu.
Przykład wypełnienia ust. 2 umowy o pracę (w przypadku zawarcia umowy o pracę niepodlegającej limitom "33 i 3" z powodu obiektywnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy) |
(Dane nagłówkowe umowy o pracę, ust. 1 i podpisy stron pominięto) |
ust. 2. Przyczyny uzasadniające zawarcie umowy: (...) umowa nie podlega limitom zatrudnienia na czas określony z uwagi na obiektywne przyczyny leżące po stronie pracodawcy (art. 251 § 4 pkt 4 K.p.), polegające na zatrudnieniu pracownika na stanowisku głównego inżyniera projektu realizowanego w ramach 4-letniej inwestycji, która ma zostać zakończona 31 sierpnia 2023 r. |
Przykład pisma do Okręgowego Inspektora Pracy w sprawie zawarcia umowy na czas określony z wyłączeniem limitów "33 i 3". | |
Lublin, dnia 4 lipca 2019 r. | |
Zakład Inżynieryjno - Projektowy "PreZert" sp. z o.o. ul. Początkowa 5 Lublin |
|
Okręgowy Inspektor Pracy w Lublinie |
|
Zgodnie z art. 251 § 5 Kodeksu pracy informuję, że w Zakładzie Inżynieryjno - Projektowym "PreZert" sp. z o.o. w Lublinie, w dniu 2 lipca 2019 r. zawarto umowę o pracę na czas określony powyżej 33 miesięcy. Przekroczenie limitu 33 miesięcy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony zostało spowodowane przyczynami leżącymi po stronie pracodawcy, tj. koniecznością zatrudnienia pracownika na stanowisku głównego inżyniera projektu, na okres konieczny do przygotowania i realizacji projektu melioracji terenów gminnych. Prace przy projekcie będą prowadzone przez nasz zakład w okresie od 1 sierpnia 2019 r. do 31 sierpnia 2023 r. | |
Tomasz Dobek | |
Pracodawca |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040)
|