Rozwiązanie umowy zawartej z cudzoziemcem w związku z upływem ważności pozwolenia na pracę

Zatrudniamy cudzoziemca na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, który ma pozwolenie na pracę do końca maja 2015 r. Pracodawca nie ubiega się o kolejne pozwolenie. W związku z powyższym czy umowa o pracę na czas nieokreślony rozwiąże się z mocy prawa z upływem ważności tego pozwolenia, czy też pracodawca ma obowiązek starania się o jego przedłużenie?

Przepisy nie przewidują automatycznego rozwiązania umowy o pracę w przypadku gdy zezwolenie na pracę pracownika-cudzoziemca utraciło ważność. W szczególności nie ma tu bezpośredniego zastosowania art. 88g ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149 ze zm.), dalej ustawy o promocji zatrudnienia. Pracodawca nie ma też obowiązku wystąpienia o przedłużenie pozwolenia, jeżeli nie zamierza zatrudniać cudzoziemca. W takim przypadku niezbędne jest wypowiedzenie bezterminowej umowy o pracę ewentualnie jej rozwiązanie za porozumieniem stron.

Przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców w Polsce zawiera ustawa o promocji zatrudnienia oraz rozporządzenia wykonawcze. Każdy cudzoziemiec, który na mocy przepisów nie jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę w Polsce, zamierzający podjąć zatrudnienie na jej terytorium, musi legitymować się odpowiednim zezwoleniem.

Stroną postępowania administracyjnego w sprawie o wydanie takiego zezwolenia jest pracodawca, co oznacza, że to on występuje z wnioskiem, jeżeli ma zamiar zatrudnić obcokrajowca, a nie sam cudzoziemiec. Wypełniony wniosek o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca wraz z wymaganymi dokumentami powinien zostać złożony co najmniej na 30 dni przed upływem ważności poprzedniego. Tak stanowi art. 88a ustawy o promocji zatrudnienia. Zezwolenie na pracę jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata i może być przedłużane (art. 88e ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia). W żadnym wypadku nie powinno dojść do sytuacji kiedy praca jest kontynuowana po upływie terminu na jaki zostało wydane.

Do przedłużenia zezwolenia na pracę stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wydawania zezwolenia na pracę.

Zezwolenie na pracę cudzoziemca było ważne do 30 kwietnia 2015 r. Pracodawca w dniu 15 kwietnia 2015 r. złożył wniosek o przedłużenie zezwolenia.

Załóżmy, że zezwolenie, będące decyzją administracyjną, zostanie wydane w dniu 15 maja 2015 r. (ze względu na miesięczny termin załatwienia sprawy). Należałoby zatem uznać, że pracodawca w okresie od 1 do 14 maja 2015 r. zatrudniałby cudzoziemca nielegalnie.

Pracodawca dążący do zakończenia współpracy z pracownikiem nie powinien, co do zasady, czekać do utraty ważności zezwolenia. W praktyce może pojawić się problem, czy z punktu widzenia rozwiązania stosunku pracy z cudzoziemcem wystarczający jest upływ czasu na jaki zostało ono udzielone. Źródłem powyższej wątpliwości może być przepis art. 88g ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, z którego wynika, iż: "Zobowiązanie do wykonywania czynności wynikających z umowy cywilnoprawnej lub obowiązek świadczenia pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wygasają, w przypadku gdy cudzoziemiec przestał spełniać warunki określone w art. 87.". Oceniając możliwość uznania na gruncie powyższego przepisu, że dla skutecznego prawnie rozstania z pracownikiem nie jest wymagana czynność pracodawcy jaką jest wypowiedzenie umowy, należy zauważyć, że przywołany wyżej przepis wskazuje wyraźnie na wygaśnięcie obowiązku świadczenia pracy w związku z zaprzestaniem przez cudzoziemca spełniania warunków ustawowych (między innymi posiadania ważnego zezwolenia na pracę). Należy odróżnić wygaśnięcie samego obowiązku świadczenia pracy od wygaśnięcia stosunku pracy (umowy), która jest źródłem tego obowiązku.

W sytuacji gdy pracodawca nie ma zamiaru kontynuować zatrudniania cudzoziemca niezbędną czynnością jest wypowiedzenie umowy lub wystąpienie z ofertą porozumienia w sprawie jej rozwiązania. W praktyce może pojawić się wątpliwość kiedy wypowiedzenie powinno być złożone, czy można to uczynić w ostatnim dniu ważności zezwolenia, czy należy czynność taką zaplanować z odpowiednim wyprzedzeniem tak aby okres wypowiedzenia w całości przypadał na okres ważności zezwolenia. Odnosząc się do powyższej kwestii przyjmujemy, że najbezpieczniej jest wypowiedzieć stosunek pracy z wyprzedzeniem, pozwalającym na jego rozwiązanie w okresie ważności zezwolenia.

W sprawie uzasadnienia wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony cudzoziemcowi należy podkreślić, że w tym zakresie obowiązują analogiczne zasady jak wobec pracowników będących obywatelami polskimi. Pracodawca powinien zatem w uzasadnieniu wskazać faktyczne i konkretne okoliczności dotyczące osoby pracownika bądź jego zachowania w procesie świadczenia pracy lub zdarzeń - również niezależnych od niego, mających wpływ na decyzję podmiotu zatrudniającego. Przyczyna jaką są dodatkowe koszty związane z zatrudnianiem cudzoziemca będzie konkretna tylko wówczas, gdy w sposób znaczący uszczuplają budżet pracodawcy. W przeciwnym razie pracodawca może narazić się na zarzut sporządzenia uzasadnienia pozornego, noszącego dodatkowo znamiona dyskryminacyjne ze względu na pochodzenie.