Kilka tygodni temu zmarł mój ojciec. W testamencie, który pozostawił, znajduje się zapis o pozbawieniu mnie prawa do zachowku. Ojciec uzasadnił to tym, że przez lata nie dopełniałem wobec niego obowiązków rodzinnych, nie pomagałem mu w chorobie, pomimo tego że miałem ku temu możliwości, również finansowe. Na kilka tygodni przed śmiercią pojednałem się z ojcem - ojciec mi wybaczył. Świadkami tego były moja żona i córka. Czy takie wybaczenie było skuteczne, skoro nie zostało dokonane w formie testamentowej?
TAK. Pozbawienie prawa do zachowku (wydziedziczenie) możliwe jest tylko w trzech przypadkach, o których mowa w art. 1008 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.). Jedną z przyczyn uzasadniających dokonanie wydziedziczenia jest uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych oznacza długotrwałe, świadome, zawinione ignorowanie takich obowiązków. Może tutaj chodzić o naruszenie obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy, ignorowanie jego potrzeb osobistych i materialnych, zerwanie więzi, nieudzielenie wsparcia czy pomocy, zarówno osobistej, jak i finansowej (por. wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 24 czerwca 2013 r., sygn. akt I C 284/12).
Dla Czytelnika istotne jest, że spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Przebaczenie ma charakter aktu uczuciowego. Nie jest oświadczeniem woli, ale oświadczeniem wiedzy. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem. Oznacza to, że spadkodawca musi zdawać sobie sprawę, jaki czyn, którego dopuścił się uprawniony do zachowku, zostaje mu wybaczony.
Przebaczenie to akt uczuciowy - stanowi oświadczenie wiedzy, a nie oświadczenie woli.
Przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku może nastąpić także po wydziedziczeniu go w testamencie i do swej skuteczności nie wymaga zachowania formy testamentowej, może więc ono nastąpić także w formie dorozumianej. Konieczne jest jednak, aby z zachowania spadkodawcy udzielającego przebaczenia wynikało, że zmierza on do anulowania skutków dokonanego wydziedziczenia. Wola przebaczenia powinna jednak wynikać jednoznacznie przynajmniej z okoliczności towarzyszących oświadczeniu spadkodawcy. Natomiast przebaczenie dokonane przed sporządzeniem testamentu, w którym nastąpiło wydziedziczenie, wyłącza możliwość dokonania skutecznego wydziedziczenia. Spadkodawca w ten sposób rezygnuje z możliwości powołania się w testamencie na jedną z przyczyn wymienionych w art. 1008 Kodeksu cywilnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 grudnia 2016 r., sygn. akt I ACa 745/16).
| ||||||||||||
|
||||||||||||
