Urząd skarbowy powinien uprzedzić przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem. W wielu przypadkach jest jednak zwolniony z tego wymogu. Wyjątkowo urzędnikom wolno wszcząć kontrolę podatkową jedynie po okazaniu legitymacji służbowych.
Urząd skarbowy uprzedza o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej poprzez doręczenie zawiadomienia ZAW-K. Wskazuje w nim m.in. zakres kontroli, rodzaj sprawdzanego podatku oraz okres objęty weryfikacją.
Kontrola podatkowa może zacząć się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia podatnikowi zawiadomienia. Dopuszczalne jest przystąpienie do niej przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Wymaga to jednak - pisemnej albo ustnej - zgody lub wniosku podatnika. Jeżeli kontrola podatkowa nie zostanie podjęta przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, jej wszczęcie wymaga ponownego zawiadomienia.
Urząd skarbowy nie ma obowiązku uprzedzać podatnika o swoich planach, jeżeli kontrola podatkowa dotyczy sprawdzenia zachowania warunków zawieszenia działalności gospodarczej, ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy fiskalnej, zasadności zwrotu VAT oraz w innych przypadkach wymienionych w art. 282c § 1 Ordynacji podatkowej (patrz tabela). Po rozpoczęciu niezapowiedzianej kontroli podatkowej podatnik musi być poinformowany o przyczynie nieotrzymania zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia.
Podstawą kontroli podatkowej - zapowiedzianej lub nie - jest upoważnienie do jej przeprowadzenia. Zawiera ono m.in. dane kontrolujących, określenie zakresu weryfikacji, datę rozpoczęcia i przewidywany termin zakończenia kontroli.
Wszczęcie kontroli podatkowej następuje poprzez doręczenie podatnikowi upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie przez kontrolujących legitymacji służbowych. Jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, czynności te wykonuje się wobec jej reprezentanta, tj. członka zarządu, wspólnika albo innej osoby upoważnionej do reprezentowania lub prowadzenia spraw podmiotu. W przypadku gdy kontrola podatkowa dotyczy zakładu podmiotu zagranicznego, upoważnienie doręcza się oraz okazuje legitymacje służbowe osobie faktycznie kierującej, nadzorującej lub reprezentującej działalność prowadzoną na terytorium Polski.
Zdarza się, że kontrola podatkowa nie może być wszczęta z powodu nieobecności kontrolowanego, reprezentanta danego podmiotu lub pełnomocnika. Osoba ta jest w takim przypadku wzywana do stawienia się w siedzibie organu podatkowego następnego dnia po upływie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli tego nie zrobi, kontrolę podatkową uznaje się za wszczętą w dniu upływu wspomnianego terminu. Upoważnienie do jej przeprowadzenia doręcza się niezwłocznie po stawieniu się uprawnionej osoby w miejscu prowadzenia kontroli. W razie niemożności wykonywania czynności kontrolnych z powodu nieobecności kontrolowanego, reprezentanta podmiotu lub pełnomocnika, w szczególności gdy nie jest zapewniony dostęp do dokumentów związanych z przedmiotem weryfikacji, kontrola podatkowa podlega zawieszeniu do czasu umożliwienia przeprowadzenia tych czynności.
Wyjątkowo urzędnicy mogą przystąpić do kontroli podatkowej jedynie po okazaniu legitymacji służbowych, bez doręczenia nie tylko zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia, ale także upoważnienia do jej przeprowadzenia. Podstawą jej podjęcia jest przeciwdziałanie dokonaniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenie dowodów ich popełnienia. Stanowi tak art. 284a § 1 Ordynacji podatkowej.
Nieobecność kontrolowanego, reprezentanta podmiotu lub pełnomocnika nie jest przeszkodą w przystąpieniu do kontroli podatkowej "na legitymację". W takim przypadku wolno ją wszcząć po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi kontrolowanego lub w obecności przywołanego świadka. Chodzi o pracownika, który może być uznany za osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności, w rozumieniu art. 97 Kodeksu cywilnego. W razie wątpliwości taką osobę uważa się za umocowaną do realizowania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa, np. do zawierania transakcji, realizacji zamówień, przyjmowania zapłaty. Świadkiem powinien natomiast być funkcjonariusz publiczny niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę podatkową.
Wszczęcie kontroli podatkowej "na legitymację" nie zwalnia całkowicie z obowiązku dostarczenia upoważnienia do jej przeprowadzenia. Musi być ono doręczone podatnikowi w ciągu 3 dni roboczych od dnia rozpoczęcia kontroli.
| Przesłanki przedmiotowe | Przesłanki podmiotowe | ||||||||||||||||||||||||||
|
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.)
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
