Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności

MPP polega na tym, że zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty VAT wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek VAT, zaś zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto z tej faktury jest dokonywana na rachunek bankowy albo w SKOK, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób.

Płatność w MPP

Jak wynika z art. 108a ust. 1a ustawy o VAT, przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza kwotę 15.000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej, podatnicy są obowiązani zastosować MPP. Do przeliczania na złote kwot wyrażonych w walucie obcej stosuje się zasady przeliczania kwot stosowane w celu określenia podstawy opodatkowania.

Przy czym, jeżeli dana transakcja nie spełnia warunków dla zastosowania obowiązkowego MPP (np. wartość faktury jest poniżej 15.000 zł), to transakcja taka podlega rozliczaniu na ogólnych zasadach. W zakresie takich transakcji nabywca może, ale nie musi, zastosować MPP. Przy czym, jak wyjaśnił Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 26 sierpnia 2021 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.414.2021.1.MJ, przyznanie inicjatywy co do wyboru stosowania MPP płacącemu nie oznacza, że sprzedawca nie będzie mógł zastrzec w umowie, że nie chce stosować takiej formy rozliczeń. Kontrahenci mają w tym zakresie swobodę wynikającą z zasady swobody umów i sami decydują, w jaki sposób dokonują rozliczeń przeprowadzanych transakcji.

Oznaczenie MPP

W przypadku faktur, w których kwota należności ogółem przekracza kwotę 15.000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej, obejmujących dokonaną na rzecz podatnika dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, podatnik je wystawiający ma obowiązek umieścić na nich wyrazy "mechanizm podzielonej płatności" (przykład 1). Wynika to z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT.

Oznaczenie to jest dla nabywcy informacją, że dana faktura powinna zostać zapłacona w MPP. Jednakże nabywca powinien pamiętać, że obowiązek zapłaty należności z faktury w MPP nie jest uzależniony od tego, czy na fakturze zawarto to oznaczenie. Nawet bowiem w sytuacji, gdy sprzedawca, pomimo takiego obowiązku, oznaczenia tego na fakturze nie zamieścił, to i tak nabywca ma obowiązek zastosować MPP do płatności za tę fakturę .

Natomiast oznaczenia tego nie ma obowiązku zamieszczać podatnik, który stosuje MPP dobrowolnie.

Ponadto od rozliczenia za lipiec 2021 r. zniesiono obowiązek oznaczania transakcji jako MPP w pliku JPK_VAT.

Sankcje za naruszenie przepisów o MPP

W myśl art. 108a ust. 7 ustawy o VAT, jeżeli pomimo istniejącego obowiązku nabywca nie dokona płatności w systemie MPP, naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustali mu sankcję, w wysokości odpowiadającej 30% kwoty VAT przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, sankcji tej nie ustala się.

Istnieje także możliwość uniknięcia tej sankcji, pod warunkiem, że sprzedawca rozliczy całą kwotę VAT, która wynika z faktury.

Ponadto, jak wskazano w art. 106e ust. 12 ustawy o VAT, w przypadku stwierdzenia, że podatnik wystawił fakturę bez specjalnego oznaczenia "mechanizm podzielonej płatności", naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustali sankcję w wysokości odpowiadającej 30% kwoty VAT przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, wykazanej na tej fakturze. Sankcja ta jest zatem naliczana wyłącznie od wartości VAT, która przypada na dostawę towarów lub świadczenie usług objętych obowiązkowym MPP. Przy czym w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, sankcji nie ustala się.

Sankcja nie zostanie naliczona, gdy zapłata kwoty VAT zostanie dokonana w MPP.

Oprócz tego, generalnie w sytuacji gdy przedmiotem sprzedaży są towary wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, to nabywca ponosi odpowiedzialność solidarną wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy, za jego zaległości podatkowe, jeżeli w momencie dokonania tej dostawy podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego. Odpowiedzialność ta dotyczy tylko i wyłącznie części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę towarów z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, dokonaną na rzecz danego podatnika. Określa to art. 105a ust. 1 ustawy o VAT.

Przy czym odpowiedzialność solidarna nie jest stosowana w przypadkach wymienionych w art. 105a ust. 3 i ust. 4 ustawy o VAT, czyli m.in. do nabycia towarów, za które podatnik dokonał zapłaty z zastosowaniem MPP (przykład 2).

Pomyłkowe wpłaty

Jak przewiduje art. 108a ust. 5 ustawy o VAT, w przypadku gdy płatność przy zastosowaniu MPP zostanie dokonana na rzecz podatnika innego niż wskazany na fakturze, to odbiorca tej płatności odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za nierozliczony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT.

Odpowiedzialność solidarna odbiorcy płatności jest wyłączona w przypadku dokonania przez podatnika, który otrzymał błędny przelew, płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy wskazanego na fakturze, albo w przypadku zwrotu otrzymanej płatności na rachunek VAT podatnika, od którego płatność otrzymano, niezwłocznie po powzięciu informacji o otrzymaniu błędnego przelewu.

W ramach pakietu SLIM VAT 3 (druk nr UD411) MF planuje zmienić brzmienie art. 108a ust. 6 ustawy o VAT poprzez dodanie trzeciego sposobu pozwalającego uwolnić się od odpowiedzialności solidarnej. Odpowiedzialność solidarna podatnika, o którym mowa w art. 108a ust. 5 ustawy o VAT, będzie wyłączona również w przypadku dokonania przez niego płatności na rachunek VAT podatnika będącego instytucją finansową w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 7 Prawa bankowego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2324), czyli głównie faktorom. Możliwość ta ma być stosowana w sytuacji zmiany jednego faktora na drugiego na podstawie zawartego porozumienia (umowy) pomiędzy faktorami a klientem, prowadzącego do zmiany wierzyciela wierzytelności wynikających z umowy dostaw towarów lub świadczenia usług przez dostawcę, objętych umową faktoringu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.)