VAT przy wykupie samochodu osobowego z leasingu

Podatnicy użytkujący samochody osobowe na podstawie umowy leasingu operacyjnego na zakończenie tej umowy mogą zasadniczo wybrać, czy dokonują wykupu samochodu na cele firmowe, czy na cele prywatne, tj. na cele osobiste podatnika. W zależności od tego, jaką podejmą decyzję, ma ona wpływ na dalsze rozliczenie VAT.

Wykup samochodu na cele firmowe

Jeżeli wykup samochodu osobowego z leasingu operacyjnego nastąpi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i jeśli będzie on wykorzystywany do celów mieszanych (prywatnych i służbowych), to podatnik będzie miał prawo do odliczenia VAT naliczonego w wysokości 50% kwoty podatku wynikającego z faktury wykupu tego pojazdu.

Jeśli natomiast samochód osobowy będzie wykorzystywany wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej, podatnik będzie mógł odliczyć 100% kwoty VAT z faktury dokumentującej wykup. Przy czym w tej sytuacji musi złożył VAT-26 oraz prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu. Dodatkowo będzie musiał ustalić zasady użytkowania tego pojazdu w celu wykluczenia wykorzystywania go do celów mieszanych. Organy podatkowe uważają, że nawet jednorazowe używanie takiego samochodu na cele prywatne może skutkować zakwestionowaniem przez nie odliczenia VAT w pełnej wysokości.

Późniejsza sprzedaż takiego samochodu podlegać będzie opodatkowaniu 23% VAT.

W przypadku gdy podatnik miał prawo do odliczenia 50% kwoty VAT z faktury wykupu, to sprzedając ten samochód w tzw. okresie korekty będzie miał prawo do odzyskania nieodliczonego VAT przy jego wykupie.

Jak wskazano bowiem w art. 90b ustawy o VAT, jeżeli podatnik w okresie 60 miesięcy, licząc od miesiąca nabycia samochodu, dokona jego sprzedaży opodatkowanej, wówczas uznaje się, że wykorzystanie tego pojazdu zostało zmienione na używanie wyłącznie do działalności gospodarczej. Jeżeli zatem podatnik sprzeda samochód w okresie korekty, to ma prawo zwiększyć kwotę podatku podlegającą odliczeniu, w odpowiedniej proporcji do pozostałego okresu korekty.

Jeżeli wartość początkowa pojazdów samochodowych, ustalona zgodnie z przepisami o podatku dochodowym, nie przekracza 15.000 zł, okres korekty wynosi 12 miesięcy.

Okres korekty należy liczyć począwszy od miesiąca, w którym nastąpi wykup samochodu z leasingu. Natomiast pozostały do końca okres korekty należy liczyć począwszy od miesiąca, w którym dokonano sprzedaży samochodu (przykład).

Natomiast gdy podatnik zdecyduje o wycofaniu tego samochodu z firmy i przekazaniu go na cele osobiste, należy pamiętać, że za dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu VAT uznaje się nieodpłatne przekazanie lub zużycie towarów przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele osobiste m.in. podatnika oraz wszelkie inne darowizny. Przy czym przekazanie to podlega opodatkowaniu tylko wówczas, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tego towaru lub jego części składowych podatnikowi przysługiwało w całości lub w części prawo do odliczenia VAT. Tak wynika z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

Oznacza to, że w przypadku przekazania na cele osobiste samochodu osobowego, w stosunku do którego przysługiwało nawet częściowe prawo do odliczenia VAT przy jego wykupie, podatnik przekazanie to musi opodatkować 23% stawką VAT. Podstawą opodatkowania w tym przypadku jest cena nabycia samochodu, a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów (art. 29a ust. 2 ustawy o VAT). Jest to zatem wartość rynkowa pojazdu ustalona na dzień jego przekazania.

Także i przy nieodpłatnym przekazaniu samochodu na cele osobiste, które podlega opodatkowaniu VAT, zastosowanie znajdzie art. 90b ustawy o VAT.

Jeżeli natomiast podatnik nie miał prawa do odliczenia VAT, to nieodpłatne przekazanie samochodu pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT, bez względu na cel, na który został on przekazany.

Przeznaczenie na cele osobiste

W praktyce zdarza się także, że podatnicy po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego wykupują samochód nie na firmę, ale z przeznaczeniem na cele osobiste.

Jak wyjaśnił Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 10 lutego 2020 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.811.2019.2.JM, dana czynność podlega opodatkowaniu VAT, gdy jest dokonywana przez podmiot o statusie podatnika działającego w takim charakterze w odniesieniu do tej czynności. Wykup samochodu z leasingu jest odrębną czynnością - dostawą towaru - niezwiązaną z samą umową leasingu.

W związku z tym, zdaniem organu, w sytuacji nieodpłatnego przekazania samochodu na cele osobiste konieczne jest dokonanie analizy, czy w świetle art. 7 ust. 2 ustawy o VAT zostały spełnione warunki do uznania tej czynności za nieodpłatną dostawę towarów zrównaną z odpłatną dostawą.

Z art. 7 ust. 2 ustawy wynika, że ustawodawca zrównuje czynności dokonane bez wynagrodzenia z czynnościami odpłatnymi, przy spełnieniu warunków tam wymienionych. W ten sposób wszelkie nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa wchodzi w zakres objęty pojęciem "odpłatnej dostawy towarów", o ile podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Zatem przekazanie przez podatnika na cele osobiste samochodu osobowego wykupionego z leasingu nie podlega opodatkowaniu VAT, bowiem z uwagi na zamierzone przekazanie na cele osobiste - nie przysługuje mu prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia tego samochodu.

Ponadto warto zwrócić uwagę na interpretację indywidualną Dyrektora KIS z dnia 27 lutego 2020 r., nr 0114-KDIP4-3.4012.17.2020.1.MP. W interpretacji tej organ podatkowy uznał, że opodatkowaniu VAT będzie podlegała sprzedaż samochodu po jego wykupie na cele prywatne, pomimo że podatnik we wniosku wskazał, że po zakończeniu umowy leasingu wykupił samochód na cele prywatne, tj. nie wprowadził go do ewidencji środków trwałych. Faktura wykupu nie została zaksięgowana w ramach działalności (nie był odliczony VAT ani nie była zaliczona w koszty uzyskania przychodu). Jednak wykorzystywał ten samochód w działalności. Zdaniem organu interpretacyjnego przeznaczenie wykupionego z leasingu samochodu do dalszego wykorzystywania w prowadzonej działalności uprawniało podatnika do odliczenia 50% podatku VAT z faktury dokumentującej wykup. W związku z tym organ uznał, że czynność sprzedaży samochodu po upływie paru miesięcy od wykupu będzie nosiła znamiona działalności gospodarczej, zaś podatnik będzie występował jako podatnik VAT.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.)