Prawo do odliczenia VAT powstaje zasadniczo w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Odliczenie nie może być dokonane wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę.
W pytaniu skierowanym do naszej redakcji Czytelnik wskazał, że nabywa od zagranicznego podatnika towary. Kontrahent ten posługuje się polskim NIP. Towary te są transportowane z Finlandii do siedziby podatnika znajdującej się na terenie Polski (na zasadach Incoterms DAP). Zagraniczna firma wystawia fakturę z polskim NIP oraz z naliczonym VAT. Faktura na cały towar jest wystawiona w euro. Towar zostanie dostarczony statkiem do Szczecina i tam jest ładowany na ciężarówki i w partiach jest dostarczany do firmy Czytelnika. W związku z tym zapytał, kiedy w tym przypadku powstanie prawo do odliczenia VAT oraz po jakim kursie należy przeliczyć fakturę. Czytelnik ma wątpliwość, czy powinien wziąć pod uwagę fakt, że towar jest przesyłany do niego etapami i powinien rozliczyć VAT dopiero, kiedy otrzyma ostatnią sztukę towaru.
Przepisy ustawy o VAT w art. 86 ust. 1 określają ogólną zasadę odliczania VAT naliczonego, zgodnie z którą prawo do odliczenia tego podatku przede wszystkim związane jest z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi. Generalnie prawo do odliczenia VAT przysługuje w rozliczeniu za okres, w którym u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy, nie wcześniej jednak niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik (nabywca) otrzymał fakturę. W przypadku dostawy towarów obowiązek podatkowy, co do zasady, powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów, jeżeli wcześniej nie otrzymano zapłaty.
Tak więc warunkiem umożliwiającym skorzystanie przez nabywcę towaru z prawa do odliczenia VAT naliczonego jest powstanie po stronie sprzedawcy obowiązku podatkowego od danej czynności oraz posiadanie faktury dokumentującej zakup.
W sytuacji wskazanej w pytaniu mamy do czynienia z dostawą towarów dokonaną na terytorium Polski i podlegającą opodatkowaniu w Polsce. Za podstawowy termin powstania obowiązku podatkowego uznaje się moment dokonania dostawy towarów. Przy czym otrzymanie całości lub części zapłaty przed dokonaniem dostawy towaru skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego z chwilą otrzymania zapłaty, w odniesieniu do otrzymanej kwoty.
Jak wynika z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów należy rozumieć datę przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Organy podatkowe w celu przedstawienia właściwego rozumienia pojęcia "przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel" zaznaczają, że dotyczy ono tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Uznają przy tym, że chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Ich zdaniem zwrot "prawo do rozporządzania jak właściciel" nie można interpretować jako "prawa własności". Idąc dalej wskazują, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, ponieważ "dostawa towarów" nie ogranicza się wyłącznie do zbycia prawa własności rzeczy.
Pomocne w określeniu terminu dokonania dostawy towaru mogą być również - stosowane w umowach międzynarodowych - Międzynarodowe Reguły Handlu (Incoterms), określające warunki sprzedaży.
Czytelnik w pytaniu wskazał, że towar jest dostarczany na warunkach Incoterms DAP (Delivered at Place) - dostarczone do miejsca (sprzedający odpowiada za dostarczenie towaru do określonego miejsca, natomiast jego rozładunek jest w gestii kupującego). Przy czym zakładam, że umowy pomiędzy nim a kontrahentem nie zawierają żadnych innych postanowień dotyczących momentu dokonania dostawy.
Oznacza to, że dostawa towaru w sytuacji przedstawionej w pytaniu jest dokonana z chwilą dostarczenia towaru do nabywcy (Czytelnika). Jednak, moim zdaniem, w przypadku dostaw poszczególnych partii towarów wystąpią odrębne dostawy, z których każda może zostać wyodrębniona co do daty i jej przedmiotu. Konsekwencją dostarczenia towaru w etapach będzie powstanie obowiązku podatkowego do każdej dostarczonej partii towarów, co skutkuje u Czytelnika prawem do odliczenia VAT w częściach (w terminach, kiedy towar został dostarczony i postawiony do dyspozycji kupującego - gotowy do wyładunku). Oczywiście przy założeniu, że wcześniej nie dokonano zapłaty za towar.
W sytuacji gdy podatnik wystawia fakturę w walucie obcej, to zgodnie z art. 106e ust. 11 ustawy o VAT, kwotę VAT wykazuje w złotych. Tak więc Czytelnik, w przypadku opisanym w pytaniu, nie dokonuje ponownego przeliczenia kwoty VAT, bowiem to sprzedawca miał obowiązek wykazać na fakturze podatek VAT w złotych. W takim przypadku przeliczenie na złote może dotyczyć jedynie wartości netto faktury. Zasady przeliczania podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej na złote określone są w art. 31a ust. 1 i 2 ustawy o VAT. Jak tam wskazano, w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są wyrażone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Podatnik może wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. W przypadku waluty innej niż euro przeliczenia dokonuje się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.
Jednocześnie wskazano, że w przypadku gdy podatnik wystawia fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone na tej fakturze w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
