Planowane zmiany w zakresie stawek VAT

System stawek VAT w Polsce jest skomplikowany i rozbudowany, co powoduje utrudnienia w prowadzeniu działalności gospodarczej, polegające na problemach z koniecznością dokonania przez podatnika prawidłowego przyporządkowania towaru lub usługi do odpowiedniego grupowania PKWiU. Ministerstwo Finansów opublikowało kolejny projekt nowelizacji ustawy o VAT (z dnia 8 listopada 2018 r.), który dotyczy propozycji przyporządkowania stawek VAT do poszczególnych towarów czy usług. Część zmian ma zacząć obowiązywać od 1 kwietnia 2019 r., a część od 1 stycznia 2020 r.

Nowa matryca stawek VAT

Projekt zmian do ustawy o VAT zakłada wprowadzenie nowej matrycy stawek VAT, przy założeniu radykalnego uproszczenia systemu stawek VAT. W uzasadnieniu do tego projektu wskazano, że planuje się osiągnięcie zakładanego celu poprzez zbudowanie matrycy stawek VAT opartej na:

1) przyjęciu jednej stawki VAT dla całych - w miarę możliwości i przy racjonalności systemu - działów CN (przykładowo - przy założeniu, że stawki obniżone będą miały przede wszystkim zastosowanie do produktów żywnościowych - 5% VAT będą objęte całe działy (wszystkie towary sklasyfikowane w danym dziale):

• 02 - Mięso i podroby jadalne,
   
• 04 - Produkcja mleczarska; jaja ptasie; miód naturalny; jadalne produkty pochodzenia zwierzęcego, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone,
   
• 07 - Warzywa oraz niektóre korzenie i bulwy, jadalne,
   
• 08 - Owoce i orzechy jadalne; skórki owoców cytrusowych lub melonów itd.

2) przyjęciu - w przypadku konieczności zmiany stawki na dane towary - generalnie zasady obniżania stawek ("równanie w dół"),

3) konieczności zrównoważenia wprowadzenia prostej matrycy podwyżkami stawek na wybrane (ale nieliczne) towary i usługi.

Efektem tego ma być zmniejszenie liczby pozycji w nowych załącznikach nr 3 i nr 10 do ustawy o VAT (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174), zawierających wykazy towarów i usług opodatkowanych odpowiednio: 8% i 5% stawką VAT (z obowiązujących 150 do 71 w załączniku nr 3 oraz z 35 do 23 w załączniku nr 10).

Obniżenie stawek VAT

Efektem proponowanego rozwiązania będzie obniżenie stawek VAT na niektóre towary, np.:

• owoce tropikalne i cytrusowe, niektóre orzechy, np. pistacjowe, migdały, kokosowe (dział CN 08 - Owoce i orzechy jadalne; skórki owoców cytrusowych lub melonów) - obecnie opodatkowane są 8% VAT, po zmianach objęte zostaną, tak jak pozostałe owoce, 5% stawką VAT, co wynika z jednakowego traktowania wszystkich owoców i warzyw,
   
• pieczywo każdego rodzaju, włącznie z ciastkami, proponuje się objąć stawką 5% (obecnie pieczywo i produkty ciastkarskie są objęte trzema stawkami 5%, 8% i 23%), po zmianach 5% stawką VAT objęte będą wszystkie produkty z działu 19 CN - Przetwory ze zbóż, mąki, skrobi lub mleka; pieczywa cukiernicze (w dziale tym klasyfikowane są np. makarony, płatki zbożowe, pieczywo i wyroby ciastkarskie oraz mieszaniny do ich wytworzenia, jak również wyroby gotowe, takie jak kluski, makarony i niektóre pierogi, pizza surowa i podpieczona),
   
• zupy, buliony, żywność homogenizowana i dietetyczna - w tym również dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego opodatkowane obecnie 8% VAT - po zmianach opodatkowane będą 5% VAT - co jest następstwem objęcia tą stawką większości kategorii podstawowych produktów spożywczych,
   
• musztarda, przyprawa słodka papryka, niektóre przyprawy przetworzone (np. pieprz, gałka muszkatołowa, tymianek) - obecnie opodatkowane są 23% VAT - po zmianach opodatkowane będą 8% VAT, tak jak pozostałe przyprawy (klasyfikowane zasadniczo CN 09),
   
• książki - wszelkiego rodzaju - a więc drukowane, na dyskach, taśmach i innych nośnikach, jak również e-booki opodatkowane będą jedną 5% stawką VAT (zmiana ta ma wejść w życie od dnia 1 kwietnia 2019 r.),
   
• produkty dla niemowląt i dzieci, tj. żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci, smoczki, pieluszki oraz foteliki samochodowe są objęte obecnie 8% VAT - po zmianach 5%,
   
• artykuły higieniczne (podpaski, tampony higieniczne, pieluchy) - obecnie opodatkowane 8% VAT, zostaną objęte stawką 5%,
   
• gazety, dzienniki i czasopisma - wszelkiego rodzaju - a więc drukowane, na dyskach, taśmach i innych nośnikach, jak również e-prasa proponuje się objąć jedną - 8% stawką VAT, oznacza to obniżenie stawki z 23% na 8% dla wydawnictw tego rodzaju nieoznaczonych symbolami ISSN (co obecnie jest warunkiem stosowania stawki obniżonej) - zmiana znajdzie zastosowanie od 1 kwietnia 2019 r.

Podwyższenie stawek VAT

Z uwagi na to, że projekt nowelizacji zakłada ujednolicenie opodatkowania całych grup towarowych, jak również generalnego obniżania stawek VAT dla produktów niezbędnych do zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka, jak uzasadniło Ministerstwo, konieczne jest także punktowe podwyższenie stawek podatku dla niektórych towarów, np. na:

• niektóre przyprawy nieprzetworzone (np. gałka muszkatołowa, kwiat muszkatołowy, kmin, szafran, kurkuma) - z 5% na 8% (efekt ujednolicenia stawek VAT dla przypraw),
   
• soki z owoców i warzyw inne niż tzw. 100% (które pozostaną objęte stawką 5%) - z 5% na 23% - obecnie 5% VAT objęte są soki owocowe, warzywne, owocowo-warzywne oraz napoje, w których udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego wynosi nie mniej niż 20% składu surowcowego (objęcie soków innych niż stuprocentowe stawką VAT w wysokości 23% będzie związane z ujednoliceniem stawki dla większości napojów - kawa, herbata, woda butelkowana),
   
• homary i ośmiornice oraz inne skorupiaki, mięczaki i bezkręgowce wodne (m.in. kraby, langusty, krewetki, ostrygi, małże, ślimaki) oraz przetwory z nich, kawior oraz namiastki kawioru, jak również sprzedawane w różnego rodzaju placówkach gastronomicznych posiłki, których składnikiem są te produkty - z 5% na 23%,
   
• lód - używany do celów spożywczych i innych celów chłodniczych - z 8% na 23%,
   
• czasopisma specjalistyczne (obecnie zdefiniowane w art. 2 pkt 27f ustawy o VAT) - ze względu na ujednolicenie stawki do 8% na wszystkie gazety i czasopisma (w tym w formie elektronicznej) proponuje się podwyższenie stawki na czasopisma specjalistyczne z 5% na 8%.

Omawiany projekt zakłada również utrzymanie w zasadniczo niezmienionym zakresie stawki VAT w wysokości 8% na: drewno opałowe, towary i usługi zwykle wykorzystywane w produkcji rolniczej oraz towary i usługi związane z ochroną zdrowia (wyroby medyczne, produkty lecznicze, środki odkażające).

Zmiany w systemie ryczałtowym dla rolników

Obecnie sprzedaż produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej oraz świadczenie usług rolniczych dokonywane przez rolnika ryczałtowego są zwolnione z VAT. Jednocześnie rolnikowi ryczałtowemu przysługuje od nabywcy produktów rolnych - podatnika VAT czynnego, zryczałtowany zwrot podatku. Produkty rolne obejmują wyłącznie towary wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o VAT oraz towary wytworzone z nich przez rolnika ryczałtowego z produktów pochodzących z jego własnej działalności rolniczej przy użyciu środków zwykle używanych w gospodarstwie rolnym, leśnym i rybackim.

Jednak z uwagi na to, że wraz z rozwojem techniki i technologii istnieje możliwość produkowania w Polsce coraz szerszej gamy tego rodzaju towarów oraz towarów wytworzonych z nich przy użyciu środków zwykle używanych w gospodarstwie rolnym, leśnym i rybackim, planuje się rozszerzenie katalogu produktów rolnych np. o orzeszki ziemne, kiwi, owoce tropikalne i podzwrotnikowe, rośliny wykorzystywane głównie w przemyśle perfumeryjnym, farmacji lub do celów owadobójczych, grzybobójczych i innych podobnych, ryby morskie, materiały roślinne w rodzaju stosowanych głównie do wyplatania, wyściełania, wypychania lub w farbowaniu lub garbowaniu (przy założeniu, że pochodzą z własnej działalności rolnika ryczałtowego).

W konsekwencji planuje się uchylić załącznik nr 2 do ustawy o VAT. Z uwagi na to uchylenie, usługi w nim wymienione planuje się przenieść (wraz z aktualnymi grupowaniami PKWiU 2015) do definicji usług rolniczych. Tym samym odpowiednio zmianie ulegnie brzmienie tej definicji.