Facebook

Jak szukać?»

Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Podatki  »  VAT i akcyza  »   Nieprawidłowe określenie obowiązku podatkowego w VAT
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Nieprawidłowe określenie obowiązku podatkowego w VAT

Gazeta Podatkowa nr 59 (1516) z dnia 23.07.2018
Aleksandra Węgielska

Podatnik VAT jest zobowiązany do prawidłowego określenia i zadeklarowania obowiązku podatkowego od wykonanych czynności podlegających opodatkowaniu VAT. Podatnik nie może ustalać momentu powstania obowiązku podatkowego w sposób dowolny. Przepisy o VAT określają zasady ustalania obowiązku podatkowego - nie ma w tym zakresie dowolności. Podatek należny VAT musi zostać odprowadzony we właściwym terminie, zgodnie z przepisami.

Powstanie obowiązku podatkowego

Zgodnie z podstawową zasadą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towaru (art. 19a ust. 1 ustawy o VAT).

Przez odpłatną dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z odpłatną dostawą towarów zrównane jest także przekazanie czy zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, a także wszelkie inne darowizny (pod warunkiem że podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu, wytworzenia tych towarów lub ich części składowych - z pewnymi wyjątkami).

Natomiast przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Podstawowa zasada określania momentu powstania obowiązku podatkowego wskazuje, że w przypadku usług obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usługi.

Jak wynika ponadto z art. 19a ust. 2 ustawy o VAT, usługę uznaje się za wykonaną również w przypadku, gdy jest ona przyjmowana częściowo, dla których to części określona jest zapłata. Z kolei usługę, dla której w związku z jej świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upłyną terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.

Poza ogólną zasadą ustawodawca przewidział również przypadki uzależniające moment powstania obowiązku podatkowego od terminu wystawienia faktury czy otrzymania zapłaty.

Otrzymanie całości lub części zapłaty (lub otrzymanie całości lub części dotacji, subwencji itp.) rodzi obowiązek podatkowy w VAT w przypadku:

  • wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu,
     
  • przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie,
     
  • dokonywania w trybie egzekucji dostawy towarów, o której mowa w art. 18,
     
  • świadczenia, na podstawie odrębnych przepisów, na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury usług związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług,
     
  • świadczenia usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37-41 (usług ubezpieczeniowych, reasekuracyjnych, udzielania kredytów, pożyczek, poręczeń lub gwarancji, a także usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe),
     
  • otrzymania dotacji, subwencji i innych opłat o podobnym charakterze, o których mowa w art. 29a ust. 1.

W niektórych przypadkach obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, o ile fakturę wystawiono terminowo. Dotyczy to:

  • dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,
     
  • świadczenia usług: telekomunikacyjnych, wymienionych w poz. 140-153, 174 i 175 załącznika nr 3 do ustawy (m.in. dostawy wody, odprowadzania i oczyszczania ścieków, usług związanych ze zbieraniem odpadów itp.), najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze, ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia, stałej obsługi prawnej i biurowej, dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego, z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług.

Natomiast w przypadku:

  • świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych,
     
  • dostawy książek drukowanych (PKWiU ex 58.11.1) - z wyłączeniem map i ulotek - oraz gazet, czasopism i magazynów, drukowanych (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1),
     
  • czynności polegających na drukowaniu książek (PKWiU ex 58.11.1) - z wyłączeniem map i ulotek - oraz gazet, czasopism i magazynów (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1), z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług,

obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, o której mowa w art. 106b ust. 1 ustawy o VAT, czyli m.in. faktur wystawianych dla innych podatników - o ile fakturę wystawiono terminowo.

Jeżeli obowiązek podatkowy uzależniony jest od wystawienia faktury (np. usługi budowlane, najem, media), a podatnik nie wystawi faktury lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury, a w sytuacji, gdy nie określono takiego terminu - z chwilą upływu terminu płatności (art. 19a ust. 7 ustawy o VAT).

Nieterminowe udokumentowanie transakcji

Ogólna zasada dotycząca terminu wystawiania faktur określona została w art. 106i ust. 1 i 2 ustawy o VAT, zgodnie z którym fakturę należy wystawić nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę. Fakturę zaliczkową wystawia się natomiast nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymano całość lub część zapłaty od nabywcy.

Ponadto na podstawie art. 106i ust. 7 ustawy o VAT, faktury mogą być wystawione także 30 dni przed dokonaniem dostawy towaru, wykonaniem usługi czy otrzymaniem, przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi, całości lub części zapłaty. W niektórych także przypadkach fakturę można wystawić wcześniej, niż na 30 dni przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi, o ile faktura będzie zawierała informacje, jakiego okresu rozliczeniowego dotyczy. Zasada ta dotyczy:

1) usług oraz dostaw towarów, dla których w związku z ich świadczeniem (dostawą) ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń (nie dotyczy np. wydania towaru na podstawie umowy leasingu kapitałowego lub innych umów o podobnym charakterze, które dla celów VAT uznawane są za dostawę towaru),

2) mediów,

3) najmu, dzierżawy, leasingu, ochrony osób, stałej obsługi prawnej i biurowej itp.

Dodatkowo należy podkreślić, że zbyt wczesne wystawienie faktury jeszcze przed transakcją może w niektórych przypadkach być ryzykowne. W praktyce bowiem zdarzyć się może, że pomimo wystawienia faktury ostatecznie do transakcji nie doszło, w związku z czym faktura wystawiona przed dostawą towaru czy świadczeniem usługi może okazać się fakturą "pustą". W takim przypadku podatnik powinien błędnie wystawioną fakturę skorygować.

Należy pamiętać, że w przypadkach wymienionych w art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT, czynność wystawienia faktury jest ważna ze względu na to, że określa moment powstania obowiązku podatkowego, o ile fakturę wystawiono terminowo. W sytuacjach gdy obowiązek podatkowy uzależniony jest od wystawienia faktury (np. usługi budowlane, media), a podatnik nie wystawi jej, lub zrobi to z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury, a w sytuacji, gdy nie określono takiego terminu - z chwilą upływu terminu płatności (art. 19a ust. 7 ustawy o VAT).

Tak więc w sytuacji gdy podatnik wystawi fakturę po terminie, bądź gdy w ogóle jej nie wystawi pomimo takiego obowiązku, musi wykazać podatek należny od danej transakcji. Nieterminowe wystawienie faktury nie spowoduje błędnego rozliczenia VAT, o ile podatek od danej transakcji zostanie rozliczony we właściwym okresie rozliczeniowym.

Wykazanie podatku w deklaracji

Jak wskazano wcześniej przepisy ustawy o VAT pozwalają podatnikom na udokumentowanie danej czynności jeszcze przed jej dokonaniem. Przy czym należy pamiętać, że pomimo prawa do wcześniejszego wystawienia faktury każda faktura powinna być terminowo zaewidencjonowana i rozliczona w deklaracji VAT zgodnie z momentem powstania obowiązku podatkowego. Rozliczenie podatku VAT z faktury sprzedaży w niewłaściwym okresie rozliczeniowym powoduje zaniżenie zobowiązania podatkowego bądź zawyżenie nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w rozliczeniu za okres, w którym faktycznie faktura ta powinna być rozliczona.

W zależności od tego, czy podatnik za wcześnie, czy za późno określił moment powstania obowiązku podatkowego, różne mogą być skutki podatkowe takiego zdarzenia.

Mniejsze skutki dla podatnika będzie miała sytuacja, kiedy to podatnik przedwcześnie wykaże obowiązek podatkowy. Nie skutkuje to bowiem obowiązkiem zapłaty odsetek od zaległości podatkowej powstałej w związku z przedwczesnym ujęciem podatku należnego, ponieważ nadpłata, jaka wystąpiła za miesiąc, w którym podatnik wykazał obowiązek podatkowy, zaliczana jest na poczet zaległości podatkowej z następnego okresu rozliczeniowego. W większości przypadków błąd taki nie będzie również powodował ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego w VAT. Zgodnie bowiem z art. 112b ust. 3 pkt 2 lit. b) ustawy o VAT, przepisów dotyczących sankcji nie stosuje się w zakresie ustalania dodatkowego zobowiązania podatkowego, w przypadku gdy zaniżenie kwoty zobowiązania podatkowego lub zawyżenie kwoty zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, wiąże się z nieujęciem podatku należnego lub podatku naliczonego w rozliczeniu za dany okres rozliczeniowy, a podatek należny lub podatek naliczony został ujęty w poprzednich okresach rozliczeniowych lub w okresach następnych po właściwym okresie rozliczeniowym, jeżeli nastąpiło to przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej.

Natomiast w sytuacji późniejszego wykazania obowiązku podatkowego podatnik naraża się na dodatkowe obciążenia finansowe. Za dany okres rozliczeniowy, za który powstała u niego zaległość podatkowa, musi bowiem dodatkowo zapłacić odsetki za zwłokę. W takim przypadku podatnik powinien niezwłocznie złożyć korektę deklaracji VAT przede wszystkim za okres, w którym nieodpowiednio deklarował podatek należny z tytułu wykonanych czynności.

Właściwe wskazanie momentu powstania obowiązku podatkowego wymaga od wykonawcy danej usługi prawidłowego określenia momentu jej wykonania. Ustawa o VAT nie definiuje tego momentu, ani w żaden sposób nie precyzuje, jakimi kryteriami należy posługiwać się dla jego określenia. Należy jednak wskazać, że o faktycznym wykonaniu usługi decyduje jej charakter. Z kolei o charakterze i o dacie wykonania tej usługi decydują strony umowy cywilnoprawnej, chyba że moment ten jest określany przez obowiązujący przepis prawa regulujący zasady wykonywania danego rodzaju usług.

Z interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 23 maja 2018 r., nr 0111-KDIB3-2.4012.202.2018.1.MN


Faktura jest dokumentem potwierdzającym zaistnienie zdarzenia gospodarczego (potwierdzeniem nabycia określonych towarów i usług lub też otrzymania zaliczki) i nierozerwalnie związana jest z powstaniem obowiązku podatkowego. Przez wystawienie faktury należy rozumieć sporządzenie tego dokumentu oraz jego przekazanie nabywcy, a przez to wprowadzenie faktury do obrotu prawnego. Faktura sporządzona, a niewprowadzona do obrotu prawnego (nie została doręczona adresatowi), nie jest zatem fakturą wystawioną w rozumieniu przepisów o VAT i nie stanowi podstawy do zapłaty podatku w niej wykazanego w trybie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT. Odmiennie wygląda sytuacja, gdy faktura zostanie sporządzona i wprowadzona do obrotu prawnego (zostanie doręczona adresatowi). Jest to w tym przypadku faktura wystawiona w rozumieniu art. 108 ust. 1 ustawy i stanowi podstawę do zapłaty podatku w niej wykazanego. W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy po wystawieniu faktury następują zdarzenia gospodarcze mające wpływ na treść pierwotnej faktury lub faktura zawiera błędy. W takiej sytuacji ustawodawca wskazuje na możliwość skorygowania tej faktury poprzez wystawienie faktury korygującej.

Z interpretacji indywidualnej z dnia 8 grudnia 2015 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, nr ILPP1/4512-1-683/15-2/AS.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.)

VAT i akcyza - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.