W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarcza w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Jednocześnie art. 15 ust. 3 ww. ustawy o VAT stanowi, iż za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione:
Z dniem 1 stycznia 2019 r. w życie weszły nowe przepisy dotyczące komorników sądowych oraz kosztów komorniczych, tj.:
Powyższe zmiany w przepisach okazały się istotne z punku widzenia opodatkowania podatkiem VAT czynności wykonywanych przez komorników.
W związku z tym Minister Finansów w celu zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe wydał w dniu 15 kwietnia 2019 r. interpretację ogólną, nr PT9.8101.1.2019 dotyczącą określenia statusu komorników sądowych wykonujących czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym jako podatników VAT.
Organ podatkowy podkreślił, iż w celu określenia statusu komorników sądowych jako podatników podatku VAT ważne jest ustalenie, czy komornicy sądowi wykonują samodzielnie działalność gospodarczą. Mając na uwadze szeroki zakres pojęcia działalności gospodarczej oraz to, że komornikowi przysługuje wynagrodzenie prowizyjne, proporcjonalne do wysokości uzyskanych opłat egzekucyjnych, kluczowe z punktu widzenia określenia statusu komorników jest ustalenie, czy komornicy sądowi wykonują określone w przepisach ww. ustawy o komornikach sądowych obowiązki w sposób niezależny.
W pierwszej kolejności Minister Finansów wyjaśnił, iż dokonując oceny statusu prawnopodatkowego komorników na tle art. 15 ust. 2 i ust. 3 ustawy o VAT należy mieć na uwadze brzmienie art. 10 dyrektywy w sprawie VAT. Zgodnie bowiem z tym artykułem warunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1 dyrektywy, przewidujący, że działalność gospodarcza jest prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy. Dlatego też Minister Finansów oceniając istnienie więzów prawnych między komornikiem a Skarbem Państwa wskazał na przepisy ustawy o komornikach sądowych określające, m.in. że:
Ponadto Minister Finansów zwrócił uwagę, że zmieniły się zasady wynagradzania komorników sądowych. Obecnie komornicy otrzymują wynagrodzenie prowizyjne. Wysokość wynagrodzenia komorników stanowić ma pochodną sumy opłat uzyskanych w danym roku kalendarzowym, obliczoną według degresywnych stawek. Z kolei Skarb Państwa jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności solidarnie z komornikiem. Zatem komornik sądowy nie ponosi wyłącznie samodzielnie odpowiedzialności z tytułu prowadzonej działalności.
Ostatecznie Minister Finansów stwierdził, iż: "(...) komornicy sądowi nie wykonują samodzielnie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, a co za tym idzie nie są podatnikami podatku VAT (podkreślenie redakcji). (...)."
Jednocześnie należy mieć na uwadze przepis przejściowy - art. 283 ustawy o komornikach sądowych, zgodnie z którym przepisów art. 149-151 nie stosuje się do opłat egzekucyjnych prawomocnie ustalonych przed dniem 1 stycznia 2019 r. Oznacza to, że opłaty egzekucyjne prawomocnie ustalone przed dniem wejścia w życie ustawy o komornikach sądowych, tj. przed dniem 1 stycznia 2019 r., ale wyegzekwowane przez komornika po tym dniu, w dalszym ciągu są opodatkowane podatkiem VAT. W powyższej sprawie pojawiły się interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, o których szerzej pisaliśmy w "Poradniku VAT" nr 8.
|