Majątek prywatny osoby fizycznej a majątek służący działalności gospodarczej

O opodatkowaniu danej czynności podatkiem VAT nie przesądza formalny status danego podmiotu jako zarejestrowanego podatnika VAT czynnego. Każdorazowo bowiem należy ustalić, czy w odniesieniu do konkretnej czynności ten podmiot występuje jako podatnik VAT. Trzeba też pamiętać, że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności (zarządzaniem majątkiem prywatnym) nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej (vide: wyrok WSA w Gliwicach z dnia 19 października 2010 r., sygn. akt III SA/Gl 916/10, orzeczenie prawomocne).

W sytuacji opisanej w pytaniu Czytelnik nabył dwa samochody na własne potrzeby, które nie były używane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (nie podlegał więc odliczeniu podatek naliczony przy ich zakupie). A zatem można by uznać, że planowana sprzedaż tych samochodów jest działaniem w sferze prywatnej, pozostającej poza zakresem ustawy o VAT, a więc niepodlegającej opodatkowaniu VAT.

Należy jednak wziąć pod uwagę, iż Czytelnik mógł nabyć te samochody z zamiarem (w celu) ich odsprzedaży, a w takim przypadku mielibyśmy do czynienia z działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT. Gdyby przyjąć takie założenie (a takie stanowisko mogą zająć organy podatkowe), to wówczas taka sprzedaż podlegałaby opodatkowaniu VAT, gdyż nie mogłoby zostać zastosowane zwolnienie od podatku w trybie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT dla dostawy towarów używanych. Nawet jeśli spełniona byłaby przesłanka w postaci braku prawa do odliczenia VAT naliczonego w stosunku do tych samochodów, to i tak nie wyczerpywałyby one definicji towaru używanego określonego w art. 43 ust. 2 ustawy o VAT. Towary używane na gruncie ustawy o VAT to ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel. W pytaniu jednak zaznaczono, że sprzedaż samochodów ma nastąpić przed upływem pół roku. Przy sprzedaży takich samochodów więc musiałby zostać odprowadzony podatek należny, chyba, że w ślad za Naczelnym Sądem Administracyjnym (vide: wyrok z dnia 28 lutego 2013 r., sygn. akt I FSK 627/12, orzeczenie prawomocne) przyjmiemy, że warunek używania towaru przez co najmniej sześć miesięcy, aby móc skorzystać ze zwolnienia z VAT przy jego sprzedaży, jest niezgodny z dyrektywą w sprawie VAT.

Odnosząc się do planowanej czynności przekazania samochodów na cele osobiste podatnika (a więc "wycofania" tych samochodów z działalności gospodarczej i przeznaczenia ich na cele prywatne) należy ustalić, czy podlega ona opodatkowaniu VAT. Co do zasady stosownie do art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na potrzeby osobiste podatnika lub jego pracowników zostało zrównane z dostawą towarów, a zatem stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu. Z tym, że aby nieodpłatne przekazanie towarów podlegało opodatkowaniu VAT musi przysługiwać podatnikowi w całości lub w części prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie, wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Z przedstawionych okoliczności nie wynika, czy Czytelnik miał prawo do odliczenia VAT przy nabyciu tych samochodów dla celów działalności gospodarczej (nie wiemy, czy samochody te zostały zakupione od innego podatnika VAT w oparciu o fakturę czy też w systemie VAT marża albo na podstawie umowy cywilnoprawnej). W konsekwencji nie można stwierdzić, czy czynność przekazania ww. samochodów na cele osobiste podatnika podlega opodatkowaniu czy zwolnieniu z VAT. W przypadku, gdy przysługuje zwolnienie z VAT należy wziąć pod uwagę konieczność ewentualnej korekty podatku naliczonego w trybie art. 91 ust. 7 ustawy o VAT w związku ze zmianą prawa do odliczenia. Obowiązek skorygowania wcześniej odliczonego podatku naliczonego zaistnieje wówczas, gdy zmiana prawa do odliczenia nastąpi w tzw. okresie korekty, który dla środków trwałych niebędących nieruchomościami wynosi 5 lat lub 12 miesięcy w zależności od wartości początkowej środka trwałego. Jeśli wartość ta przekracza 15.000 zł, korekta podatku naliczonego jest dokonywana w ciągu kolejnych 5 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania (z tym że za dany rok koryguje się odpowiednią (1/5) część odliczonego podatku naliczonego, o czym stanowi art. 91 ust. 7a ustawy o VAT). Jeśli wartość początkowa środka trwałego nie przekracza 15.000 zł, wówczas okres korekty wynosi 12 miesięcy, licząc od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania (stosownie do brzmienia art. 91 ust. 7b i 7c ustawy o VAT). Oznacza to, że po upływie tych 12 miesięcy podatnik nie koryguje wcześniej odliczonego podatku naliczonego. Natomiast inaczej jest w przypadku towarów handlowych lub surowców i materiałów nabytych z zamiarem wykorzystania do czynności opodatkowanych i niewykorzystanych w tym celu. Wtedy korekty podatku naliczonego dokonuje się jednorazowo w deklaracji składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła zmiana prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony (art. 91 ust. 7d ustawy o VAT).

Warto zauważyć, że od 1 stycznia 2014 r. nie ulegną zmianie cytowane przepisy art. 7 ust. 2 pkt 1 oraz art. 91 ust. 7 i następne ustawy o VAT.

Czytelnik planując przekazanie samochodów z działalności gospodarczej na cele prywatne, powinien przeanalizować, czy nie zachodzą przesłanki z art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT do opodatkowania takiego przekazania czy też do korekty podatku naliczonego w trybie art. 91 ust. 7. Po ewentualnym opodatkowaniu takiej czynności podatkiem VAT bądź korekcie uprzednio odliczonego VAT, istnieje możliwość sprzedaży samochodów na podstawie umowy cywilnoprawnej bez odprowadzenia podatku należnego.