Kodeks spółek handlowych szczegółowo reguluje zasady likwidacji spółki z o.o. (art. 270-290 K.s.h.). Wdrożenie postępowania likwidacyjnego jest konsekwencją jednego ze zdarzeń powodujących rozwiązanie spółki, w tym w szczególności podjęcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki umieszczonej w protokole sporządzonym przez notariusza bądź podjętej w trybie S24 (art. 270 pkt 2 i pkt 21 K.s.h.).
Wejście spółki w stan likwidacji łączy się przede wszystkim ze zmianą celu jej działania. Zakres działalności spółki w tym okresie jest ograniczony do czynności likwidacyjnych. Polegają one na zakończeniu bieżących interesów spółki, ściągnięciu wierzytelności, wypełnieniu zobowiązań i upłynnieniu majątku (art. 282 § 1 zd. 1 K.s.h.). Nowe interesy mogą być wszczynane tylko wówczas, gdy jest to potrzebne do ukończenia spraw w toku.
Otwarcie likwidacji następuje z dniem wskazanym w art. 274 § 1 K.s.h., m.in. z dniem powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki. Od tego momentu spółka powinna posługiwać się swoją firmą (nazwą) z dodaniem oznaczenia "w likwidacji".
W czasie prowadzenia likwidacji spółka z o.o. zachowuje osobowość prawną.
Od chwili otwarcia likwidacji spółka nie jest już reprezentowana przez zarząd. Ster spółki trafia w ręce likwidatorów. Przy tym są nimi, co do zasady, członkowie zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowią inaczej (art. 276 § 1 i § 3 K.s.h.).
Otwarcie likwidacji podlega zgłoszeniu do KRS (art. 277 § 1 K.s.h.). Każdy likwidator ma prawo i obowiązek złożenia wniosku. Złożenie wniosku musi nastąpić drogą elektroniczną przez system Ministerstwa Sprawiedliwości (prs.ms.gov.pl, zakładka "Krajowy Rejestr Sądowy", a następnie "e-formularze KRS"). Wniosek ten podlega opłatom na łączną kwotę 350 zł.
Wpis do KRS jedynie potwierdzi fakt wdrożenia postępowania likwidacyjnego w danej spółce z o.o. Moment otwarcia likwidacji wskazuje bowiem art. 274 § 1 K.s.h.
W związku ze zmianą nazwy spółki należy pamiętać o zaktualizowaniu danych spółki w CRBR w terminie 14 dni roboczych od zaistnienia zmian (nie jest tu decydująca data ujawniania zmian w KRS).
Art. 281 § 1 K.s.h. nakłada na likwidatorów obowiązek sporządzenia bilansu otwarcia likwidacji. Do bilansu likwidacyjnego należy przyjąć wszystkie składniki aktywów według ich wartości zbywczej (art. 281 § 3 K.s.h.). Z kolei w myśl art. 12 ust. 2 pkt 6 ustawy o rachunkowości księgi rachunkowe należy zamknąć na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji i na ten dzień sporządzić sprawozdanie finansowe - w ciągu 3 miesięcy od tego dnia.
Istnieją rozbieżności między wymogami K.s.h. a ustawą o rachunkowości odnośnie sprawozdania finansowego sporządzanego na okoliczność postawienia spółki w stan likwidacji. Kodeks każe sporządzić bilans na dzień otwarcia likwidacji, a ustawa na dzień wcześniejszy. Kodeks nakazuje wycenę w wartości zbywczej, a ustawa w cenie sprzedaży netto. W praktyce nie pojawi się tu jednak znaczący problem, gdyż bilans sporządzony w przeddzień otwarcia likwidacji i bilans na dzień likwidacji przedstawiają te same dane. Ponadto można uznać, że cena sprzedaży netto odpowiada wycenie według wartości zbywczej. Zatem dane ze sporządzonego sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający dzień otwarcia likwidacji można wprost przenieść do bilansu otwarcia.
Ustawa o rachunkowości nie nakłada obowiązku zatwierdzenia sprawozdania finansowego sporządzonego w przeddzień postawienia spółki z o.o. w stan likwidacji. Zgodnie z art. 53 ust. 1 tej ustawy zatwierdzeniu podlegają roczne sprawozdania finansowe. Jednak dla wypełnienia wymogów K.s.h. likwidatorzy składają zgromadzeniu wspólników bilans otwarcia do zatwierdzenia. Może być on przedstawiony wraz ze sprawozdaniem finansowym sporządzonym na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji.
Wyznaczając termin zgromadzenia, likwidatorzy muszą brać pod uwagę, że dokumenty powinny być udostępnione wspólnikom na 15 dni przed terminem zgromadzenia.
Jeżeli spółka posiada nieruchomości, które likwidatorzy chcą zbyć, wówczas w porządku obrad zgromadzenia mogą ująć sprawę wyrażenia zgody przez wspólników na sprzedaż nieruchomości z wolnej ręki. Bez takiej zgody likwidatorzy będą musieli zbywać składniki majątku nieruchomego w drodze publicznej licytacji (art. 282 § 1 zd. ostatnie K.s.h.).
Sprawozdanie finansowe na dzień poprzedzający postawienie w stan likwidacji nie podlega złożeniu w KRS (nie jest to sprawozdanie roczne). Natomiast bilans likwidacyjny w praktyce dołączany jest do wniosku przekazywanego do KRS dotyczącego otwarcia likwidacji.
Samo wpisanie otwarcia likwidacji do KRS nie wystarczy, aby uczynić zadość kodeksowym wymogom procedury likwidacji. Art. 279 K.s.h. nakłada bowiem na likwidatorów dodatkowo obowiązek ogłoszenia o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji. Przepis ten wskazuje jednocześnie, że ogłoszenie to ma wzywać wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie 3 miesięcy od dnia tego ogłoszenia (zob. też art. 287 K.s.h.). Przepisy nie określają sztywno, kiedy likwidatorzy mają podjąć czynności zmierzające do zamieszczenia wskazanego ogłoszenia o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji. Powinno być ono opublikowane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG). Umowa spółki może nałożyć obowiązek ogłoszenia również w inny sposób (art. 5 § 3 K.s.h.). Co ważne, data ogłoszenia jest istotna z punktu widzenia określenia terminu podziału między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. Podział ten nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od daty omawianego ogłoszenia (art. 286 § 1 K.s.h.). Termin ten dotyczy każdej spółki, także tej, która wcześniej ureguluje zobowiązania wobec wierzycieli. Likwidatorzy muszą pamiętać, że brak ogłoszenia w MSiG może uniemożliwić wykreślenie spółki z KRS. Trzeba mieć na uwadze, że wiedza spółki o wszystkich jej wierzycielach i zobowiązaniach nie może zastąpić ogłoszenia o likwidacji wymaganego przez art. 279 K.s.h. (por. postanowienie SO w Łodzi z dnia 27 lutego 2019 r., sygn. akt XIII Ga 831/18). Wyjątki od tej zasady dotyczyć mogą spółki, która ogłosiła upadłość, a następnie postępowanie upadłościowe umorzono z braku majątku wystarczającego na pokrycie kosztów postępowania.
Dopełnienie wcześniej opisanych formalności spowoduje, że przystąpić będzie można do realizacji najważniejszego z celów likwidacji, tj. spłacenia wierzycieli. W przypadku znanych spółce wierzycieli, którzy się nie zgłosili lub których wierzytelności nie są wymagalne albo są sporne, sumy potrzebne do ich zaspokojenia lub zabezpieczenia należy złożyć do depozytu sądowego (art. 285 K.s.h.).
Likwidatorzy powinni po upływie każdego roku obrotowego składać zgromadzeniu wspólników sprawozdanie ze swej działalności oraz sprawozdanie finansowe (art. 281 § 2 K.s.h.).
W okresie likwidacji nie można, nawet częściowo, wypłacać wspólnikom zysków (nawet gdy wypłaty zostały uchwalone przed otwarciem likwidacji - por. uchwałę SN z dnia 18 czerwca 2015 r., sygn. akt III CZP 31/15) ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań (art. 275 § 2 K.s.h.).
W spółce z o.o. w likwidacji dopłaty mogą być uchwalane tylko za zgodą wszystkich wspólników. Na wspólnikach nie ciąży obowiązek wniesienia dopłat w wielkości umożliwiającej likwidatorom zaspokojenie wierzycieli spółki.
Likwidatorzy muszą pamiętać, że ciąży na nich obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, gdy spółka w likwidacji znajdzie się w stanie niewypłacalności. Otwarcie likwidacji nie stoi na przeszkodzie temu, aby likwidatorzy złożyli wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego (ewentualnie wniosek o zatwierdzenie układu).
Otwarcie postępowania upadłościowego bądź restrukturyzacyjnego oznacza, że wierzyciele będą zaspokajani zgodnie z przepisami odpowiednio Prawa upadłościowego albo Prawa restrukturyzacyjnego. Jednak te postępowania będą prowadzone, o ile majątek spółki pozwala nie tylko na pokrycie kosztów tego postępowania. W przeciwnym razie sąd odmówi wszczęcia takiego postępowania.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 5 grudnia 2003 r., sygn. akt IV CK 256/02, wskazał, że stwierdzony wynikami zakończonego postępowania likwidacyjnego brak jakichkolwiek składników majątkowych spółki z o.o. uzasadnia żądanie wykreślenia jej z rejestru także wtedy, gdy nie zostały spełnione obciążające ją zobowiązania.
Jeden z końcowych etapów likwidacji to podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. Pozostały majątek dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów. Umowa spółki może określać inne zasady podziału majątku (art. 286 § 2-3 K.s.h.). W szczególności może ona ustanowić udziały uprzywilejowane w zakresie sposobu uczestniczenia w podziale majątku w przypadku likwidacji spółki (art. 174 § 2-3 K.s.h.). Co do zasady podział majątku następuje w pieniądzu, wyjątkowo może to nastąpić w naturze. Zanim to jednak nastąpi należy dopełnić określonych formalności, w tym w szczególności tych związanych z obowiązkami sprawozdawczymi.
Na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli musi być sporządzone sprawozdanie finansowe, zwane przez przepisy K.s.h. sprawozdaniem likwidacyjnym. Stanowi ono podstawę dokonania podziału majątku likwidowanej spółki między wspólników.
Sprawozdanie likwidacyjne podlega zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników i złożeniu w KRS, co wynika z art. 288 § 1-2 K.s.h. (ustawa o rachunkowości tego nie nakazuje). W osobnej uchwale wspólników warto określić, komu zostaną przekazane na przechowanie księgi i dokumenty spółki po jej rozwiązaniu (chyba że jest ona wskazana w umowie spółki). Jeśli taka osoba nie zostanie określona uchwałą wspólników do momentu wykreślenia spółki z KRS, przechowawcę wyznaczy sąd rejestrowy (art. 288 § 3 K.s.h.).
Po zatwierdzeniu i po zakończeniu likwidacji, likwidatorzy powinni ogłosić w siedzibie spółki sprawozdanie likwidacyjne. Jeżeli zgromadzenie wspólników zwołane w celu zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego nie odbyło się z powodu braku kworum, likwidatorzy powinni ogłosić je w siedzibie spółki bez zatwierdzenia sprawozdania przez zgromadzenie wspólników. Natomiast brak zatwierdzenia (tj. gdy zgromadzenie wspólników odmówiło zatwierdzenia) uniemożliwia ukończenie likwidacji.
Sprawozdanie likwidacyjne nie jest końcowym sprawozdaniem spółki. Wykazuje bowiem jeszcze pewne stany aktywów i pasywów, które będą podlegały rozliczeniu zgodnie z podjętą przez wspólników uchwałą. Zatem w związku z zakończeniem likwidacji spółki z o.o. należy sporządzić jeszcze sprawozdanie finansowe na dzień zakończenia działalności jednostki, tj. zakończenia likwidacji. Sprawozdanie to nie podlega zatwierdzeniu (nie wynika to z przepisów ustawy o rachunkowości ani K.s.h.). Składa się je do KRS wraz ze sprawozdaniem na dzień poprzedzający podział majątku przez wspólników, załączając do wniosku o wykreślenie spółki z KRS.
Ukończenie procedury likwidacji powinno skutkować złożeniem e-wniosku o wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców. Wniosek ten podlega opłatom na łączną kwotę 400 zł.
W przypadku spółki - podatnika VAT - przed przekazaniem do sądu rejestrowego wniosku o wykreślenie z KRS pamiętać należy o złożeniu druku VAT-Z.
Po uprawomocnieniu się wpisu dotyczącego wykreślenia, sąd z urzędu zamieści w KRS datę uprawomocnienia się postanowienia sądu. Z tą datą (chwilą) spółka utraci swój byt prawny (art. 272 K.s.h.). Następnie dane zostaną przesłane do CRP KEP i rejestru REGON, zaś z CRP KEP trafią do systemu ZUS. W razie wykreślenia z KRS spółka nie składa do urzędu druku NIP-8. Jednak art. 290 K.s.h. nakłada na likwidatora (likwidatorów) obowiązek zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego o rozwiązaniu spółki i przekazania odpisu sprawozdania likwidacyjnego. Poza tym urząd należy poinformować o miejscu przechowywania zbiorów księgowych zlikwidowanej spółki.
Wykreślenie spółki z KRS nie wiąże się z obowiązkami wobec CRBR.
|
Procedura likwidacji spółki z o.o. w ujęciu chronologicznym, gdy wspólnicy zadecydowali w uchwale o jej rozwiązaniu
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||
|
||||||||||||
