Szybko i mało przewidywalnie zmieniające się przepisy gospodarcze, w tym także podatkowe, powodują, że warunki prowadzenia działalności gospodarczej stają się niestabilne. To z kolei stanowi główny czynnik wpływający u przedsiębiorców, zwłaszcza tych prowadzących jednoosobowe firmy, na podejmowanie decyzji o likwidacji tej aktywności zawodowej. Z taką likwidacją wiąże się szereg obowiązków, w tym zapisanych w ustawach o pdof. Uzależnione są one m.in. od przyjętej w likwidowanej działalności formy opodatkowania.
Na przedsiębiorcach, którzy w prowadzeniu jednoosobowych firm opodatkowują uzyskiwane dochody według skali podatkowej lub podatkiem liniowym i z podatku dochodowego rozliczają się w oparciu o podatkową księgę przychodów i rozchodów, przy likwidacji tego źródła przychodów ciąży obowiązek sporządzenia wykazu pozostałych na dzień likwidacji działalności składników majątku oraz spisu z natury na ten moment.
Obowiązek sporządzenia wykazu składników majątku pozostałych na dzień likwidacji działalności został zapisany w art. 24 ust. 3a ustawy o pdof. Obejmuje on środki trwałe, składniki wyposażenia, towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby oraz wyroby gotowe, które przedsiębiorca posiadał w tej dacie. Powinny w nim zostać zawarte również następujące dane: liczba porządkowa, określenie (nazwa) składnika majątku, data nabycia składnika majątku, kwota wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz kwota wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, wartość początkowa, metoda amortyzacji, suma odpisów amortyzacyjnych oraz wysokość wypłaconych środków pieniężnych należnych wspólnikom z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną na dzień likwidacji. Obowiązek sporządzenia wykazu na gruncie pdof nie jest jednak równoznaczny z koniecznością przeprowadzenia w tym momencie jakichkolwiek rozliczeń z fiskusem. Przedsiębiorca nie uwzględnia go przy ustalaniu firmowego dochodu za okres od pierwszego dnia danego roku podatkowego do daty w tym samym roku, w której zlikwidował swoją jednoosobową firmę.
Poza analizowanym wykazem składników przedsiębiorca prowadzący księgę podatkową na dzień likwidacji działalności gospodarczej powinien sporządzić spis z natury. Spisem tym są objęte towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcja w toku, wyroby gotowe, braki i odpady (§ 24-26 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów - Dz. U. z 2019 r. poz. 2544). Spisem z natury nie obejmuje się natomiast wyposażenia ani środków trwałych.
Wyceny składników ujętych w remanencie likwidacyjnym podatnik powinien dokonać zgodnie z § 26 przywołanego rozporządzenia. Wskazuje on, że np. materiały oraz towary handlowe objęte tym spisem należy wycenić według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia. Sporządzony spis z natury podlega wpisaniu do księgi podatkowej. W przeciwieństwie do wykazu składników pozostałych na dzień likwidacji działalności spis z natury ma wpływ, poprzez tzw. różnice remanentowe, na ustalenie dochodu z działalności gospodarczej za rok podatkowy, w którym przedsiębiorca zlikwidował firmę.
Przedsiębiorcy opłacający w działalności gospodarczej ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, likwidując działalność gospodarczą, w tym także w formie spółki lub wystąpienia wspólnika ze spółki, nie mają obowiązku sporządzenia spisu z natury na ten dzień. Są jednak zobowiązani do sporządzenia wykazu składników majątku pozostałych na dzień likwidacji, co stanowi realizację uregulowań zawartych w art. 20 ust. 6 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 2540 ze zm.). Wykazem tym obejmują, podobnie jak przedsiębiorcy korzystający z zasad ogólnych, środki trwałe, składniki wyposażenia, towary handlowe, wyroby gotowe, półwyroby, materiały (surowce).
W ustawie o pdof zostały określone także warunki, w których przychód firmowy może powstać również po dokonaniu likwidacji działalności gospodarczej. Generuje go sprzedaż firmowego majątku w ustawowo określonym przedziale czasowym. Powstaje on wówczas, gdy odpłatne zbycie takiego składnika (z wyjątkiem nieruchomości mieszkalnych) następuje przed upływem 6 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja działalności (art. 14 ust. 2 pkt 17 lit. a i ust. 3 pkt 12 lit. a ustawy o pdof oraz art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. f i ust. 10 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym...). Kwotę uzyskaną z takiej transakcji jako przychód w pdof należy opodatkować według zasad, które podatnik stosował w zlikwidowanej działalności gospodarczej (chyba że podatnik prowadzi nową działalność i rozlicza się z niej na innych zasadach), czyli przy zasadach ogólnych odpowiednio według skali podatkowej lub podatkiem liniowym (przykład), a u ryczałtowców - 3% lub 10% stawką ryczałtu ewidencjonowanego. Natomiast sprzedaż składników należących kiedyś do firmowego majątku po upływie wskazanego okresu 6 lat nie wywołuje już skutków w podatku dochodowym.
|
Przykład Pan Artur prowadzoną indywidualnie działalność gospodarczą, w której korzystał z opodatkowania podatkiem liniowym, zlikwidował z dniem 30 listopada 2022 r. Na dzień likwidacji posiadał samochód osobowy o wartości początkowej 63.000 zł. Od tej wartości naliczał odpisy amortyzacyjne, które rozliczył w kosztach podatkowych w łącznej wysokości 32.550 zł. W sierpniu 2023 r. pan Artur sprzedał ten samochód za kwotę 44.300 zł. Przychód osiągnięty z tej transakcji jest przychodem z działalności gospodarczej. Dochód z tytułu tej sprzedaży wyniesie 13.850 zł, tj. 44.300 zł - (63.000 zł - 32.550 zł) i podlega opodatkowaniu podatkiem liniowym stosowanym przez pana Artura w prowadzeniu zlikwidowanej firmy. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm. )
| ||||||||||||
|
||||||||||||
