Zmiany w zakresie zatrudniania cudzoziemców

Z dniem 1 czerwca 2025 r. wejdą w życie przepisy ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dotychczas warunki dostępu cudzoziemców do polskiego rynku pracy były regulowane głównie przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która to od dnia 1 czerwca br. przestanie obowiązywać i zostanie zastąpiona ustawą o rynku pracy i służbach zatrudnienia.

Cel ustawy

Głównym celem ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest ograniczenie występujących nadużyć, usprawnienie procedur dotyczących powierzania pracy cudzoziemcom, zmniejszenie zaległości załatwiania spraw przez urzędy oraz pełna elektronizacja postępowań. Ustawa określa warunki dostępu cudzoziemców do rynku pracy, organy właściwe oraz tryb postępowania w tych sprawach.

Elektronizacja procedury uzyskania zezwolenia

W celu rzeczywistego skrócenia terminów wydawania zezwoleń na pracę oraz usprawnienia procesu rozpatrywania spraw w tym zakresie ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wprowadza pełną elektronizację procedury wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców - począwszy od złożenia wniosku aż po odbiór decyzji w tej sprawie.

Zgodnie z przepisami będzie to realizowane przez system teleinformatyczny, którego funkcjonalności pozwolą na szybki dostęp do potrzebnych informacji bez angażowania wnioskodawcy lub niektórych instytucji. W praktyce wykorzystany ma być system teleinformatyczny praca.gov.pl, który umożliwi kontakt pracodawcy, jak również samego cudzoziemca z organem wydającym zezwolenia na pracę cudzoziemców. Także postępowanie odwoławcze będzie prowadzone elektronicznie. Na dostosowanie systemu do nowych wymagań przewidziano 2 lata.

W opinii ustawodawcy: "Za pomocą systemów teleinformatycznych będzie możliwe monitorowanie rzeczywistego powierzenia pracy cudzoziemcowi, m.in. na podstawie informacji pozyskanych z innych instytucji na temat daty wjazdu i wyjazdu cudzoziemca z terytorium Polski oraz treści zgłoszeń pracodawcy o podjęciu lub niepodjęciu pracy przez cudzoziemca, a także przez sprawdzenie, czy odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne. Pozwoli to ustalić, czy umowa jest realizowana/kontynuowana zgodnie z zezwoleniem na pracę".

Koniec z testem rynku pracy

Nowa ustawa nie przewiduje wymogu przedstawienia w postępowaniu o wydanie zezwolenia na pracę informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy. Oznacza to rezygnację z dotychczasowej procedury "testu rynku pracy". Z tym że w przypadku znacznego pogorszenia się sytuacji na lokalnych rynkach pracy dotyczących możliwości podjęcia pracy w poszczególnych zawodach i rodzajach pracy właściwy starosta będzie mógł określić listę zawodów, w których nie będą wydawane zezwolenia na pracę cudzoziemcom zamierzającym podjąć pracę na terenie danego powiatu. Sporządzenie takiej listy nastąpi na uzasadniony wniosek dyrektora powiatowego urzędu pracy, po uzyskaniu pozytywnej opinii powiatowej rady rynku pracy. Lista będzie następnie przekazana właściwemu wojewodzie w celu zatwierdzenia proponowanego rozwiązania. Po akceptacji listy wojewoda będzie dokonywał wpisu do rejestru list zawodów. Podczas tworzenia listy zawodów starosta będzie brać pod uwagę stopę bezrobocia oraz zwolnienia grupowe na lokalnym rynku pracy, w szczególności liczbę zarejestrowanych bezrobotnych i poszukujących pracy w poszczególnych zawodach w stosunku do liczby ofert zgłoszonych do powiatowych urzędów pracy oraz wzrost liczby osób objętych zwolnieniami grupowymi, o których podmiot zatrudniający zawiadomi powiatowy urząd pracy. Z kolei wojewoda, dokonując zatwierdzenia listy zawodów przedstawionej przez starostę, będzie uwzględniał przede wszystkim względy bezpieczeństwa państwa i polityki migracyjnej oraz potrzeby rynku pracy na terenie województwa.

Odmowa wydania zezwolenia na pracę

Ustawa zawiera katalog sytuacji, których zaistnienie spowoduje odmowę wydania zezwolenia na pracę dla cudzoziemca. Ustawodawca zdecydował się na utrzymanie dotychczasowych przesłanek obligatoryjnej odmowy wydania zezwolenia na pracę. Ponadto przesłanką odmowy obligatoryjnej będzie niedopełnianie przez pracodawcę określonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych i prawa podatkowego.

Ustawa przewiduje przesłankę odmowy udzielenia zezwolenia na pracę, w przypadku gdy podmiot zatrudniający został ustanowiony lub działa głównie w celu ułatwiania cudzoziemcom wjazdu na terytorium RP. Rozwiązanie to ma zapobiegać nadużyciom polegającym na wykorzystywaniu zezwoleń na pracę do celów innych niż wykonywanie pracy. Z uwagi na ogólny charakter tej przesłanki ustawodawca określił przykładowe okoliczności, które należy wziąć pod uwagę, dokonując ustaleń, czy podmiot zatrudniający został ustanowiony lub prowadzi działalność gospodarczą głównie w celu ułatwiania cudzoziemcom wjazdu na terytorium RP. Są to m.in.:

• liczba powiadomień o niepodjęciu pracy przez cudzoziemców na podstawie zezwoleń na pracę uzyskanych przez podmiot w stosunku do liczby zezwoleń udzielonych na wniosek tego podmiotu,
• liczba oświadczeń o zgłoszeniu się cudzoziemca do podmiotu powierzającego pracę sezonową w kontekście liczby wszystkich wniosków złożonych przez ten podmiot,
• liczba powiadomień o podjęciu pracy przez cudzoziemca u danego podmiotu na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy, w porównaniu do wszystkich oświadczeń wpisanych do ewidencji oświadczeń tego pracodawcy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 20.03.2025 r. o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 621)