Z dniem 1 stycznia 2020 r. wejdzie w życie istotna nowelizacja ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Na jej mocy ulegnie zmianie szereg obecnie obowiązujących przepisów, a ponadto zostaną wprowadzone nowe rozwiązania i instytucje. Zmianie ulegnie również tytuł ustawy, który od przyszłego roku otrzyma brzmienie "o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych". Nowelizacja obejmie zasady naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, których wyłącznymi stronami są m.in. przedsiębiorcy, a także rekompensaty za koszty odzyskiwania należności. Nowe przepisy znajdą zastosowanie, co do zasady, do transakcji zawartych po 31 grudnia 2019 r.
W transakcjach handlowych wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, pod warunkiem że wierzyciel spełnił swoje świadczenie i nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie. Od przyszłego roku zmieni się wysokość tych odsetek, które w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, będą równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 8 punktów procentowych. Natomiast w przypadku pozostałych transakcji handlowych odsetki będą wynosiły sumę stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 10 punktów procentowych. Wysokość odsetek jest ogłaszana dwa razy w roku w drodze obwieszczenia ministra właściwego do spraw gospodarki. W transakcjach handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny, strony mogą uzgodnić odsetki wyższe.
W transakcjach handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny, co do zasady, termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. Termin ten dotyczy również transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym. Jeżeli termin został określony w umowie niezgodnie z ustawą, wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie, po upływie 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, przysługują odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych. W transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny niebędący podmiotem leczniczym, termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 30 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. W tym przypadku również, jeżeli umowny termin będzie dłuższy, wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie, po upływie 30 dni przysługują odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych. Gdy nie jest możliwe ustalenie dnia doręczenia faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi albo gdy faktura lub rachunek zostały doręczone przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi, termin zapłaty należy liczyć od dnia otrzymania przez dłużnika towaru lub usługi. Ustawa zakazuje stronom transakcji umownego ustalania daty doręczenia faktury lub rachunku.
Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności. Obowiązek zapłaty rekompensaty ma skłaniać dłużników do regulowania należności w terminie i nie jest uzależniony od powstania jakiejkolwiek szkody po stronie wierzyciela. Jedyną przesłanką powstania roszczenia o zapłatę rekompensaty jest zatem niezapłacenie należności przez dłużnika w terminie, co skutkuje uzyskaniem uprawnienia do odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych. Obecnie kwota rekompensaty wynosi równowartość 40 euro, niezależnie od wysokości zaległości. Od nowego roku jej kwota będzie uzależniona od wartości świadczenia pieniężnego i wyniesie:
Równowartość kwoty rekompensaty jest ustalana przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Zasady naliczania rekompensaty znajdą zastosowanie również do transakcji zawartych przed 1 stycznia 2020 r., o ile rekompensata stała się wymagalna już po tym dniu. Zgodnie z ustawą, jeśli wierzyciel zasadnie poniósł koszty odzyskiwania należności w kwocie wyższej niż wynosi rekompensata, przysługuje mu również zwrot obciążenia finansowego ponad tę kwotę. Warto zwrócić uwagę, że nowelizacja wprowadza zakaz zbycia roszczenia o rekompensatę, a więc przeniesienia go na osobę trzecią (dokonania cesji).
Przykład W umowie zawartej między spółkami z o.o. (niebędącymi podmiotami publicznymi), po dniu 31 grudnia 2019 r., na dostawę artykułów biurowych, został ustalony trzydziestodniowy termin płatności, liczony od dnia spełnienia świadczenia i doręczenia zamawiającej spółce faktury. Świadczenie zostało spełnione. Faktura na 10.000 zł została doręczona dłużnikowi, który nie uregulował jej w terminie. Na mocy znowelizowanych przepisów wierzycielowi będzie przysługiwało prawo do naliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, w wysokości sumy stopy referencyjnej NBP i 10 punktów procentowych, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, a ponadto rekompensata za koszty odzyskiwania należności w wysokości 70 euro. |
|