Zasady przeprowadzania kontroli przez Inspekcję Ochrony Środowiska

Od prawie 4 miesięcy obowiązuje część przepisów o zmianie ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz niektórych innych ustaw. Celem nowelizacji było zagwarantowanie bezpieczeństwa ekologicznego obywateli na obszarze kraju poprzez zwiększenie efektywności i sprawności realizacji ustawowych zadań monitoringowych.

Kontrola bez zapowiedzi

W wyniku nowelizacji inspektorzy uprawnieni są do przeprowadzania kontroli interwencyjnych bez wcześniejszego zawiadomienia o zamiarze jej przeprowadzenia. Muszą natomiast poinformować przedsiębiorcę z 7-dniowym wyprzedzeniem, tylko w przypadku przeprowadzania kontroli planowanych.

Inspektorzy uzyskali również możliwość przeprowadzania czynności kontrolnych w systemie całodobowym (system zmianowy). Dzięki czemu mają oni możliwość kontrolowania w porze nocnej. Z tym że przeprowadzanie takich kontroli dopuszczalne jest wyłącznie w razie ujawnienia przypadków nieprzestrzegania przez przedsiębiorców przepisów korzystania ze środowiska, a także w celu przeciwdziałania przestępstwom lub wykroczeniom powodującym występowanie zagrożeń dla życia bądź zdrowia ludzi lub dla środowiska.

Drony wspierają inspektorów

W wyniku nowelizacji rozszerzono zakres uprawnień inspektorów Inspekcji Ochrony Środowiska podczas wykonywania kontroli. Mogą oni dokonywać czynności kontrolnych z użyciem bezzałogowych statków powietrznych tzw. dronów.

Jak wynika z informacji publikowanych na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (www.gios.gov.pl), możliwość wykorzystania podczas działań kontrolnych środków technicznych, w tym technik satelitarnych i bezzałogowych statków powietrznych, pozwala wykrywać działalność prowadzoną nielegalnie ze szkodą dla środowiska na znacznie szerszą skalę niż dotychczas. Urząd wskazał, że: "Wykorzystanie dronów jest szczególnie efektywne przy wykrywaniu i określaniu skali nielegalnych działań w gospodarce odpadami z uwagi na utrudnienia w dotarciu do miejsc o ograniczonym dostępie. Przykładem są przeprowadzone w październiku br. działania kontrolne inspektorów WIOŚ w Gdańsku z użyciem drona. Pozwoliły one na ujawnienie miejsca prowadzenia nielegalnego demontażu pojazdów na znaczną skalę. Użycie drona umożliwiło opracowanie szczegółowej dokumentacji audiowizualnej i fotograficznej obrazującej zakres zjawiska. Na terenie znajdowało się ponad 550 sztuk pojazdów o różnym stopniu demontażu. "Większość pojazdów nie posiadała dokumentów w postaci dowodów rejestracyjnych, bądź innych potwierdzających ich pochodzenie. Stwierdzono również gromadzenie różnego rodzaju odpadów pochodzących z demontażu pojazdów, na nieutwardzonym i niezadaszonym terenie. Wyniki badań gleby przeprowadzone przez WIOŚ w Gdańsku wykazały wystąpienie szkody w środowisku poprzez jej zanieczyszczenie ropopochodnymi".

Uprawnienia inspektorów

Inspektorom Inspekcji Ochrony Środowiska przysługuje prawo do nakazywania wstrzymania ruchu lub uruchomienia instalacji lub urządzenia. WIOŚ uzyskał uprawnienie do wydawania już w trakcie kontroli decyzji wstrzymującej działalność stwarzającą zagrożenie zdrowia lub życia ludzi albo zagrożenie zniszczenia środowiska - w rygorze natychmiastowej wykonalności.

Inspekcja Ochrony Środowiska ma również możliwość prowadzenia na terenie całego kraju kontroli, planowanych z poziomu Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, przez wyspecjalizowane zespoły kontrolne złożone z inspektorów z różnych terytorialnie wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska.

Co istotne, umożliwiono też prowadzenie innych czynności poza trybem kontrolnym, z wykorzystaniem instrumentów prawnych i technicznych na potrzeby postępowania administracyjnego, polegających m.in. na obserwowaniu i rejestrowaniu przy użyciu środków technicznych - w sytuacji powzięcia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa przeciwko środowisku lub wykroczenia.

Ponadto przy wykonywaniu kontroli przestrzegania wymagań ochrony środowiska inspektor uprawniony jest do:

• wstępu przez całą dobę wraz z niezbędnym sprzętem:
   
• na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza,
   
• do środków transportu,
   
• na teren niezwiązany z prowadzeniem działalności gospodarczej,
   
• oceny sposobu eksploatacji instalacji lub urządzeń, w tym środków transportu,
   
• oceny stosowanych technologii i rozwiązań technicznych,
   
• żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym dla ustalenia stanu faktycznego przy jednoczesnym pouczeniu ich o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o której mowa w Kodeksie karnym,
   
• żądania okazania dokumentów, w tym dokumentów finansowych i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli,
   
• ustalania tożsamości osób oraz żądania okazania dokumentów niezbędnych do wymierzenia grzywny w drodze mandatu karnego lub sporządzenia wniosku o ukaranie,
   
• oceny sposobu wykonywania pomiarów emisji, ilości pobranej wody oraz odprowadzanych ścieków przez jednostkę prowadzącą pomiary, w tym poprawności sposobu pobierania i analizy próbek,
   
• określenia składu morfologicznego odpadów w oparciu o wiedzę ekspercką.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 20.07.1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2018 r. poz. 1471 ze zm.)