Pod koniec zeszłego roku weszły w życie nowe przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych, które mają zapewnić lepszą ochronę podwykonawcom zamówień publicznych. Nierzadko podmioty te przez brak jednolitych regulacji ustawowych nie miały na czas płaconych wynagrodzeń, co w konsekwencji doprowadzało je nawet do bankructwa.
Czym jest podwykonawstwo?
Znowelizowane przepisy ustawy o zamówieniach publicznych wprowadziły przede wszystkim definicję umowy o podwykonawstwo. Zgodnie z nią jest to umowa w formie pisemnej o charakterze odpłatnym, której przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane stanowiące część zamówienia publicznego. Taka umowa zawierana jest między wybranym przez zamawiającego wykonawcą a innym podmiotem (podwykonawcą), a w przypadku zamówień publicznych na roboty budowlane, także między podwykonawcą a dalszym podwykonawcą lub między dalszymi podwykonawcami.
Szczególne regulacje dotyczą umów na roboty budowlane. Są to bowiem zamówienia opiewające z reguły na bardzo wysokie sumy, stąd też ich wykonywanie musi być szczególnie dokładnie określone. Jeżeli więc wykonawca, podwykonawca lub dalszy podwykonawca zamówienia na roboty budowlane zamierza zawrzeć umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, jest zobowiązany w trakcie realizacji takiego zamówienia do przedłożenia zamawiającemu projektu umowy. Natomiast podwykonawca lub dalszy podwykonawca jest zobowiązany dołączyć zgodę wykonawcy na zawarcie umowy o podwykonawstwo o treści zgodnej z projektem umowy. Zamawiający może poprzez odpowiedni zapis w specyfikacji zwolnić od przedkładania umów o podwykonawstwo, których przedmiotem są usługi lub dostawy, służących do wykonania części zamówienia na roboty budowlane, których przedłożenie nie byłoby celowe z uwagi na ich niską wartość lub przedmiot niezwiązany ściśle z robotami budowlanymi.
Zamawiający może nie chcieć podwykonawców
Zamawiający może zastrzec obowiązek osobistego wykonania przez wykonawcę kluczowych części zamówienia na roboty budowlane lub usługi bądź prac związanych z rozmieszczeniem i instalacją, w ramach zamówienia na dostawy. Informacja o obowiązku osobistego wykonania przez wykonawcę kluczowych części zamówienia powinna znaleźć się w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
W celu umożliwienia zamawiającemu uzyskania w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego wiedzy na temat zamierzeń wykonawców w zakresie posłużenia się podwykonawstwem przy realizacji uzyskanego zamówienia publicznego, przyznano zamawiającym uprawnienia do żądania od wykonawców, by przedstawili w ofercie lub we wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu informacje na temat części zamówienia, którą zamierzają powierzyć podwykonawcom oraz by podali nazwy (firmy) proponowanych podwykonawców. Mając na uwadze zmienność okoliczności gospodarczych, w których wykonawca realizuje zamówienie publiczne, zwłaszcza w przypadku długoletnich kontraktów na roboty budowlane, w trakcie wykonania zamówienia wykonawca może dokonać modyfikacji złożonych w postępowaniu deklaracji odnośnie podwykonawstwa np. poprzez wskazanie innych podwykonawców.
Co oczywiste, zmiana zakresu podwykonawstwa nie może dotyczyć części zamówienia zastrzeżonych przez zamawiającego do osobistego wykonania przez wykonawcę.
Wynagrodzenie w częściach i ratach
Aby zapewnić płynność finansową wykonawcom, podwykonawcom i dalszym podwykonawcom zamówień na roboty budowlane, zwiększenia częstotliwości wypłacanego im wynagrodzenia oraz zapewnienia tym podmiotom gwarancji terminowej i pełnej zapłaty wynagrodzenia za wykonane prace, wprowadzono przepis, który stanowi, że w przypadku umów z terminem wykonania robót budowlanych przekraczającym 12 miesięcy, zamawiający płaci wynagrodzenie w częściach. Warunkiem zapłaty za zgłoszone do odbioru roboty jest przedstawienie dowodów zapłaty wymagalnego wynagrodzenia podwykonawców i dalszych podwykonawców biorących udział w realizacji zgłoszonych do odbioru robót budowlanych. W pozostałych przypadkach, gdy całość wynagrodzenia jest uiszczana po wykonaniu robót, zamawiający może udzielać zaliczek, przy czym udzielenie kolejnych uzależnione jest od przedstawienia dowodów rozliczenia się z podwykonawcami i dalszymi podwykonawcami. W przypadku nieprzedstawienia przez wykonawcę wszystkich dowodów zapłaty, zamawiający ma prawo wstrzymać wypłatę należnego wynagrodzenia za odebrane roboty budowlane lub wstrzymać udzielenie kolejnej zaliczki w części równej sumie kwot wynikających z nieprzedstawionych dowodów zapłaty.
Termin zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy nie może być dłuższy niż 30 dni od dnia doręczenia wykonawcy faktury lub rachunku, potwierdzających wykonanie zleconej mu dostawy, usługi lub roboty budowlanej.
W przypadku wypłaty wynagrodzenia w ratach, zamawiający może wskazać w SIWZ procentową wartość ostatniej części wynagrodzenia za roboty budowlane, przy czym nie może ona wynosić więcej niż 10% wynagrodzenia wykonawcy. Kwota ta może służyć do bezpośredniego zaspokojenia roszczeń podwykonawców oraz dalszych podwykonawców z tytułu wymagalnego wynagrodzenia, które nie zostało uiszczone.
Bezpośrednia zapłata przez zamawiającego
Celem wprowadzonych w ustawie o zamówieniach publicznych zmian było stworzenie mechanizmu gwarantującego wywiązywanie się przez podmioty realizujące zamówienie publiczne z tytułu zapłaty wynagrodzenia należnego ich podwykonawcom i dalszym podwykonawcom. Temu celowi służy akceptowanie lub zapoznawanie się przez zamawiającego z umowami o podwykonawstwo oraz uzależnienie wypłaty wynagrodzenia wykonawcy od rozliczenia się z podwykonawcami i dalszymi podwykonawcami.
Ustawodawca przewidział jednak sytuacje, w których pomimo tych zabezpieczeń nie dojdzie do zapłaty należnego podwykonawcom wynagrodzenia. W takim przypadku musi nastąpić bezpośrednia zapłata wynagrodzenia przez zamawiającego na rzecz podwykonawcy. Bezpośrednia zapłata wynagrodzenia podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy dotyczy umów o podwykonawstwo na roboty budowlane, które zostały zaakceptowane przez zamawiającego, a w przypadku umów o podwykonawstwo, których przedmiotem są dostawy lub usługi, które zostały zgłoszone zamawiającemu. Bezpośrednio wypłacane wynagrodzenie dotyczy wyłącznie należności powstałych po akceptacji przez zamawiającego umowy o podwykonawstwo. W następstwie dokonania bezpośredniej zapłaty zamawiający potrąca kwotę wypłaconą bezpośrednio podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy z kwoty wynagrodzenia należnego wykonawcy. Przed dokonaniem bezpośredniej zapłaty na rzecz podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy, zamawiający zobowiązany jest umożliwić wykonawcy zgłoszenie uwag dotyczących zasadności takiej zapłaty, w terminie nie krótszym niż 7 dni od dnia doręczenia informacji o zwróceniu się o bezpośrednią zapłatę do zamawiającego. Ma to na celu zapobiec bezpośredniej zapłacie wynagrodzenia, które z różnych przyczyn (rozwiązania umowy o podwykonawstwo, niewykonania lub nienależytego jej wykonania) jest wykonawcy nienależne.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.01.2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
