Zasiłek w razie zgody lekarza na wyjazd w czasie e-ZLA

Zasiłek chorobowy ma na celu zrekompensować utracony zarobek, który z racji niezdolności do pracy nie może być osiągany przez ubezpieczonego. W czasie trwania niezdolności od ubezpieczonego wymagane jest odpowiednie zachowanie zmierzające do odzyskania zdolności do pracy. Ocenie może zatem podlegać czy przykładowo wyjazd lub przebywanie w innym miejscu niż wskazane w zaświadczeniu lekarskim stanowi przejaw wykorzystywania zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z jego celem.

Niezdolność potwierdza e-ZLA

Dowodami stwierdzającymi czasową niezdolność do pracy, uprawniającą do zasiłku chorobowego, z powodu:

• choroby,
• pobytu w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne,

są zaświadczenia lekarskie, o których mowa w art. 55 ust. 1 i art. 55a ust. 7 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2025 r. poz. 501), zwanej ustawą zasiłkową, albo wydruk zaświadczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 55a ust. 6 tej ustawy.

Chodzi tutaj o:

• zaświadczenie lekarskie wystawione w formie dokumentu elektronicznego (e-ZLA) albo
• zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym z systemu teleinformatycznego lub
• wydruk wystawionego zaświadczenia lekarskiego z systemu teleinformatycznego.

Mowa o tym w art. 53 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Natomiast, jeśli chodzi o zasady dotyczące wystawiania wymienionych zaświadczeń lekarskich, to zostały one określone przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej w rozporządzeniu w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim (Dz. U. z 2015 r. poz. 2013). Wynika z nich m.in., iż zaświadczenia lekarskie potwierdzające niezdolność do pracy z powodu choroby wystawia się na okres, w którym ubezpieczony ze względu na swój stan zdrowia powinien powstrzymać się od pracy, jednak nie dłuższy niż do dnia, w którym jest niezbędne przeprowadzenie ponownego badania stanu zdrowia ubezpieczonego.

Forma i treść e-ZLA

Zaświadczenie lekarskie jest wystawiane zgodnie ze wzorem ustalonym przez ZUS w formie dokumentu elektronicznego odpowiednio podpisanego. Wystawiający zaświadczenie przekazuje je na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS. W myśl art. 55 ust. 3 ustawy zasiłkowej zaświadczenie lekarskie zawiera m.in.:

• identyfikator i datę wystawienia zaświadczenia lekarskiego,
• dane ubezpieczonego: pierwsze imię, nazwisko, nr PESEL albo serię i nr paszportu i datę urodzenia, jeżeli nie nadano nr PESEL, oraz adres miejsca pobytu ubezpieczonego w czasie trwania niezdolności do pracy,
• dane płatnika składek: NIP lub nr PESEL albo serię i nr paszportu, jeżeli nie ma obowiązku posługiwania się NIP i nie nadano nr PESEL, oraz rodzaj identyfikatora płatnika składek,
• imię, nazwisko i nr prawa wykonywania zawodu wystawiającego zaświadczenie lekarskie oraz adres miejsca udzielania świadczeń zdrowotnych,
• okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy, w tym okres pobytu w szpitalu,
• informacje o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłku chorobowego lub jego wysokość, zgodnie z art. 7 pkt 2, art. 8, art. 9 ust. 2, art. 11 ust. 2 pkt 1 i art. 16 ustawy zasiłkowej, podane z zastosowaniem kodów literowych, o których mowa w art. 57 ust. 1 tej ustawy,
• wskazania lekarskie - odpowiednio: chory powinien leżeć albo chory może chodzić,
• okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny, datę urodzenia członka rodziny i stopień pokrewieństwa lub powinowactwa z ubezpieczonym.

Co więcej, na zasadach wynikających z art. 59 ust. 5e ustawy zasiłkowej, ubezpieczony jest zobowiązany poinformować płatnika składek oraz ZUS o zmianie adresu pobytu, o którym mowa w art. 59 ust. 5c tej ustawy, w trakcie niezdolności do pracy, nie później niż w ciągu 3 dni od wystąpienia tej okoliczności.

Prawo do zasiłku można utracić

Ustawodawca określając przesłanki, po spełnieniu których prawo do zasiłku przysługuje, jednocześnie zastrzegł, że ubezpieczony traci prawo do zasiłku za cały okres konkretnego zwolnienia lekarskiego:

• wykonując w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub
• wykorzystując zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Tak stanowi art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Wskazane przesłanki mają samoistny byt. Dla utraty prawa do zasiłku wystarczy zatem wystąpienie jednej z nich. I o ile, co do zasady, nie ma wątpliwości jak interpretować pierwszą z wymienionych przesłanek, to przy drugiej z nich jest trochę gorzej. Z dostępnego orzecznictwa sądów powszechnych i SN wynika, że organ rentowy pozbawił prawa do świadczenia chorobowego ubezpieczonego nawet jeśli posiadał informację o przebywaniu ubezpieczonego w innym miejscu (pod innym adresem) niż jego miejsce pobytu wynikające z art. 55 ust. 3 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Co jednak ważne, przekazanie organowi rentowemu adresu miejsca pobytu w czasie trwania niezdolności do pracy, jako wywiązanie się przez ubezpieczonego z ustawowego obowiązku, w ocenie sądów przyczyniło się do uznania, że świadczenie chorobowe było ubezpieczonemu należne. Dodatkowo na korzyść ubezpieczonego przemawiało uzyskane od lekarza prowadzącego zaświadczenie o braku przeciwwskazań do przebywania w danym miejscu, pokonania odległości danym środkiem transportu, np. samolotem (patrz ramka).