Okoliczności uprawniające pracownika - ojca dziecka do zasiłku opiekuńczego

1) Pracownik jest ojcem dzieci odpowiednio w wieku 4 lat i kilkumiesięcznego. Opiekę nad nimi na co dzień sprawuje żona pracownika, która obecnie przebywa na urlopie rodzicielskim na młodsze dziecko. W jakich okolicznościach pracownik może skorzystać z zasiłku opiekuńczego?

Okoliczności uprawniające do zasiłku opiekuńczego wymienia art. 32 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z tym przepisem, zasiłek ten przysługuje pracownikowi zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

• dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2024 r. poz. 338 z późn. zm.), lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
• pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne,
• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
• dzieckiem legitymującym się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności, w sytuacjach wymienionych w tym przepisie,
• innym chorym członkiem rodziny, tj. małżonkiem, rodzicem, rodzicem dziecka, ojczymem, macochą, teściami, dziadkami, wnukami, rodzeństwem oraz dziećmi w wieku powyżej 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

Zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem limitowanym w roku kalendarzowym. Przysługuje on przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres do:

• 60 dni w roku kalendarzowym z tytułu opieki nad zdrowymi dziećmi w wieku do 8 lat lub chorymi w wieku do 14 lat,
• 14 dni w roku kalendarzowym z tytułu opieki nad innymi chorymi członkami rodziny, w tym dziećmi w wieku powyżej 14 lat,
• 30 dni w roku kalendarzowym, jeśli opieka sprawowana jest nad dziećmi z niepełnosprawnością.

Łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym, a gdy opieka jest sprawowana wyłącznie nad dziećmi z niepełnosprawnością i innymi chorymi członkami rodziny - nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym (art. 33 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Podane wyżej limity są niezależne od liczby osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny.

Wobec powyższego, pracownik z pytania może skorzystać z zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki sprawowanej nad:

• chorym młodszym dzieckiem, bowiem ze względu na jego wiek obecność żony przebywającej na urlopie rodzicielskim nie będzie negatywną przesłanką do uzyskania prawa do zasiłku,
• zdrowym dzieckiem (zarówno starszym, jak i młodszym), gdy żona pracownika jako osoba stale opiekująca się dziećmi zachoruje lub trafi do szpitala, co uniemożliwi jej sprawowanie nad nimi opieki,
• zdrowym starszym dzieckiem, gdy żona pracownika będzie przebywała w szpitalu w związku z chorobą młodszego dziecka,
• chorą żoną.

Nie będzie on natomiast uprawniony do zasiłku opiekuńczego, gdy zachoruje starsze dziecko, gdyż opiekę nad nim będzie mogła sprawować żona pracownika przebywająca na urlopie rodzicielskim. Wyjątkiem będzie jednak sytuacja, gdy starsze dziecko będzie wymagało hospitalizacji i lekarz leczący uzna, że niezbędna jest obecność w szpitalu ojca dziecka (przy założeniu, że matka dziecka pozostanie w tym czasie w domu z młodszym dzieckiem).

2) Jakie dokumenty musi przedstawić pracownik, ubiegając się o zasiłek opiekuńczy w okolicznościach wymienionych w pytaniu 1?

Dokumenty niezbędne do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego określa § 27-30 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa... (Dz. U. z 2017 r. poz. 87 z późn. zm.). W przypadku ubiegania się o zasiłek opiekuńczy w okolicznościach wymienionych w odpowiedzi na pytanie 1 wymagane są następujące dokumenty: