Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Składki, zasiłki, emerytury  »  Zasiłki i inne świadczenia  »   Kiedy należy odmówić wypłaty zasiłku opiekuńczego?
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Kiedy należy odmówić wypłaty zasiłku opiekuńczego?

Gazeta Podatkowa nr 62 (1624) z dnia 5.08.2019
Bożena Dziuba

Gdy pracownik zmuszony jest przerwać pracę, aby zaopiekować się dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, z reguły może liczyć na wypłatę zasiłku opiekuńczego, który w pewnym stopniu zrekompensuje mu utracone za ten okres wynagrodzenie. Trzeba jednak pamiętać, a niekiedy i uświadomić pracownika, że nie zawsze świadczenie to może być wypłacone. I nie chodzi tu wyłącznie o limit dni, za które ono przysługuje.

Podstawowe zasady

Zasiłek opiekuńczy jest jednym ze świadczeń wypłacanych z ubezpieczenia chorobowego. Ponieważ pracownik z mocy prawa podlega temu ubezpieczeniu obowiązkowo od pierwszego dnia zatrudnienia, może korzystać z zasiłku opiekuńczego, należnego bez okresu wyczekiwania, już od pierwszego dnia ubezpieczenia.

Świadczenie to przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

  • zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8, po zaistnieniu określonych przez ustawodawcę okoliczności,
     
  • chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
     
  • chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, zwanym dalej dzieckiem niepełnosprawnym, do ukończenia 18 lat,
     
  • dzieckiem niepełnosprawnym do ukończenia 18 lat w określonych przez ustawodawcę przypadkach oraz
     
  • innym chorym członkiem rodziny.

Szczegółowo kwestię tę reguluje art. 32 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową, który jednocześnie definiuje pojęcie dziecka i innego członka rodziny (patrz tabela).

Z limitem dni

Dla świadczenia tego został ustalony limit dni, który obowiązuje w danym roku kalendarzowym. Wynosi on odpowiednio 60, 30 lub 14 dni (patrz tabela), w zależności od tego, nad kim sprawowana jest opieka. Przy czym łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres nie dłuższy niż odpowiednio 60 lub 30 dni w roku kalendarzowym.

Co więcej, wskazane limity dni należnego zasiłku opiekuńczego stosuje się niezależnie od liczby osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.

Brak innego opiekuna

Nieobecność w pracy z powodu konieczności zaopiekowania się dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny musi być również uzasadniona brakiem innego członka rodziny, który mógłby tę opiekę sprawować.

Ustawodawca wyraźnie wskazał (w art. 34 ustawy zasiłkowej), iż zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić tę opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny, zastrzegając jednocześnie, iż ten warunek nie dotyczy opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat. Nie precyzuje jednak, kogo należy zaliczyć do członków rodziny, mogących zapewnić opiekę. W pewien sposób wyjaśnia to ZUS, w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, określając katalog osób, których nie uważa się za członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym mogącego zapewnić opiekę. Otóż są to:

  • osoby całkowicie niezdolne do pracy i/lub chore,
     
  • osoby, które ze względu na wiek są niesprawne fizycznie lub psychicznie,
     
  • osoby prowadzące gospodarstwo rolne,
     
  • pracownicy odpoczywający po pracy na nocnej zmianie,
     
  • osoby prowadzące działalność pozarolniczą,
     
  • osoby niezobowiązane do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli odmawiają one sprawowania opieki.

Wymagane dokumenty

O okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłku opiekuńczego, w tym m.in. o:

  • okresie (dniach), za jaki świadczenie ma być wypłacone,
     
  • liczbie dni wykorzystanego już w danym roku zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dziećmi i innymi chorymi członkami rodziny,
     
  • tym, czy jest inny członek rodziny, który mógłby zaopiekować się dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny,

oświadcza sam ubezpieczony.

Może to zrobić w opracowanym przez organ rentowy formularzu wniosku o zasiłek opiekuńczy:

  • Z-15A - w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem lub
     
  • Z-15B - w razie sprawowania opieki nad innym chorym członkiem rodziny.

Płatnik świadczenia (np. pracodawca) musi te informacje zweryfikować, w tym m.in. na podstawie posiadanych danych i informacji o pracowniku i członkach jego rodziny.

Ponadto do wniosku należy niekiedy dołączyć dokumenty potwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie prawa do tego świadczenia.

Konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny potwierdza zaświadczenie lekarskie wystawione w formie elektronicznej, albo jego wydruk lub też zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu wydrukowanym z systemu teleinformatycznego (art. 53 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Jeśli natomiast opieka sprawowana jest nad zdrowym dzieckiem, konieczne jest przedłożenie odpowiedniego dokumentu określonego w § 29 rozporządzenia MRPiPS w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków... (Dz. U. z 2017 r. poz. 87).

Negatywne przesłanki

Oprócz limitu dni należnego zasiłku opiekuńczego oraz zastrzeżenia dotyczącego możliwości zapewnienia opieki przez innego członka rodziny mogącego zapewnić opiekę, ustawodawca przewidział również inne ograniczenia w prawie do tego świadczenia. Za sprawą art. 35 ust. 2 ustawy zasiłkowej, analogicznie jak zasiłek chorobowy, zasiłek opiekuńczy należny jest za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy, jednak nie przysługuje:

  • za dni sprawowania opieki:
     
    • za które pracownik na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia,
       
    • przypadające w czasie urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, a także - choć z pewnym zastrzeżeniem - tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności oraz usprawiedliwionej nieobecności w pracy, o której mowa w art. 632 § 8 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040),
       
  • jeżeli pracownik, w okresie kiedy powinien sprawować opiekę nad członkiem rodziny, wykonuje pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia,
     
  • w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.

Zatem zanim zostanie dokonana wypłata świadczenia, jego płatnik (np. pracodawca uprawniony do wypłaty zasiłków swoim ubezpieczonym, a więc zgłaszający do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych) powinien ustalić, czy zachodzi którakolwiek z negatywnych przesłanek przyznania tego świadczenia (patrz ramka) lub podejrzenie nieprawidłowego wykorzystywania zwolnienia od pracy.

W razie konieczności (wątpliwości), w zależności od posiadanych uprawnień, należy:

  • odmówić wypłaty zasiłku w całości lub za poszczególne wnioskowane przez pracownika dni,
     
  • przeprowadzić postępowanie wyjaśniające,
     
  • przeprowadzić kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnienia od pracy,
     
  • wystąpić do ZUS o zajęcie stanowiska w sprawie i/lub wydanie stosownej decyzji, od której będzie przysługiwało odwołanie.
Prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny
Członkowie rodziny wymagający opieki Okoliczności uzasadniające przyznanie świadczenia Ilość dni należnego świadczenia
Dzieci1):
- w wieku do ukończenia 8 lat
- nieprzewidziane zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
- choroba niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
- poród lub choroba małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, uniemożliwiająca sprawowanie opieki,
- pobyt małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne
60 dni w roku kalendarzowym3)
- choroba dziecka
- w wieku od 8. do kończenia 14. roku życia
- niepełnosprawne:
  w wieku od 14. do ukończenia 18. roku życia
30 dni w roku kalendarzowym3)
  w wieku od 8. do ukończenia 18. roku życia
- poród lub choroba małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, uniemożliwiająca sprawowanie opieki,
- pobyt małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne
Inni członkowie rodziny2) (bez względu na wiek) choroba członka rodziny 14 dni w roku kalendarzowym3)
1) Za dzieci uważa się tu dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie.
2) Za innych członków rodziny uważa się tu małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.
3) Łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres nie dłuższy niż 60 dni lub - w przypadku gdy opieka jest sprawowana wyłącznie nad dziećmi niepełnosprawnymi i innymi członkami rodziny - 30 dni w roku kalendarzowym.

Negatywne przesłanki przyznania zasiłku opiekuńczego

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje:

- jeżeli pracownik nie przedłoży zawierającego wymagane informacje wniosku o zasiłek opiekuńczy (sporządzonego np. na druku Z-15A lub Z-15B) oraz odpowiednio:
  wydruku zaświadczenia lekarskiego wystawionego w formie elektronicznej, gdy pracodawca nie posiada profilu informacyjnego płatnika składek lub
  innych dokumentów potwierdzających prawo do świadczenia, np. z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad zdrowym dzieckiem,
- jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem, które nie spełnia kryterium wiekowego, tj. np. nad:
  zdrowym dzieckiem, które ukończyło 8 lat lub - gdy jest niepełnosprawne - 18 lat,
  chorym dzieckiem w wieku powyżej 14 lub - gdy jest niepełnosprawne - 18 lat i został już wykorzystany limit tego świadczenia przewidziany na opiekę nad innym chorym członkiem rodziny,
- jeśli opieka sprawowana jest nad osobą, która w rozumieniu art. 32 ust. 3 ustawy zasiłkowej nie jest uważana za członka rodziny (np. nad chorym wujem lub chorą bratową),
- gdy został już w danym roku kalendarzowym wykorzystany pełny limit należnego zasiłku opiekuńczego,
- za dni zwolnienia od wykonywania pracy, w których poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny - nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat,
- za okres, w którym ubezpieczony sam jest niezdolny do pracy z powodu choroby i z tego tytułu przysługuje mu stosowne świadczenie chorobowe (tj. wynagrodzenie chorobowe, zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne),
- w okresie przebywania na urlopie wypoczynkowym, macierzyńskim, wychowawczym czy bezpłatnym,
- za okres po ustaniu zatrudnienia (ubezpieczenia chorobowego).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Zasiłki i inne świadczenia - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.