1) Pracownik otrzymał zwolnienie lekarskie z tytułu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorą matką. Żona pracownika nie pracuje, przy czym złożyła oświadczenie, że nie będzie zajmowała się chorą teściową. Czy pracownikowi przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy przysługuje pracownikowi zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad innym chorym członkiem rodziny. Za innego członka rodziny uważa się m.in. rodziców i teściów, jeżeli pozostają z pracownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym w okresie sprawowania opieki. Warunek ten uważa się za spełniony również wówczas, gdy pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym przypada tylko w czasie choroby.
Ponadto aby otrzymać zasiłek opiekuńczy poza ubezpieczonym nie może być innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, mogących zapewnić opiekę choremu (art. 34 ustawy zasiłkowej).
Zwracamy uwagę! Za członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym, mogącego zapewnić opiekę choremu nie uważa się m.in. osoby niezobowiązanej do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli odmawia ona jej sprawowania (por. pkt 254 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej).
Z tytułu opieki nad innym chorym członkiem rodziny zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy, nie dłużej jednak niż przez 14 dni w roku kalendarzowym. Przy czym łączny okres jego pobierania z tytułu opieki nad dziećmi (w tym niepełnosprawnymi) i innymi członkami rodziny nie może przekroczyć odpowiednio 30 dni lub 60 dni w roku kalendarzowym (art. 33 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy zasiłkowej). Podane okresy są niezależne od liczby osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego i wymagających opieki.
Wniosek Z-15B dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl. |
Do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego, oprócz zwolnienia lekarskiego stwierdzającego konieczność zapewnienia opieki choremu członkowi rodziny, niezbędne jest złożenie przez pracownika wniosku o ten zasiłek, np. na formularzu Z-15B. W dokumencie tym pracownik m.in. oświadcza, że:
Ponadto podaje ewentualną liczbę dni, w których w bieżącym roku kalendarzowym on lub jego rodzina korzystali z zasiłku opiekuńczego.
Biorąc powyższe pod uwagę, żony pracownika, o której mowa w pytaniu, nie można uznać za członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym w czasie sprawowania przez niego opieki nad chorą matką, która mogłaby tę opiekę zapewnić. Synowa nie jest bowiem zobowiązana przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do zapewnienia opieki teściowej, gdy odmawia jej sprawowania. Tym samym, jeśli pracownik spełnia drugi warunek, jakim jest niewykorzystany limit dni, za które w roku kalendarzowym zasiłek opiekuńczy może być wypłacony i w czasie sprawowania tej opieki pozostaje z matką we wspólnym gospodarstwie domowym, to jest uprawniony do zasiłku opiekuńczego.
Przykład |
Pracownik otrzymał zwolnienie lekarskie z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorą matką w okresie od 20 września do 3 października 2021 r. (14 dni). W 2021 r. pracownik wykorzystał już łącznie 48 dni opieki nad chorym 4-letnim dzieckiem.
Z tytułu sprawowania opieki nad chorą matką zasiłek opiekuńczy przysługuje mu tylko przez 12 dni (60 dni - 48 dni). Tym samym 60-dniowy limit opieki przypadający na 2021 r. zostanie wyczerpany (48 dni + 12 dni). W razie powstania ponownej konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, pracownik nie będzie już uprawniony do zasiłku opiekuńczego.
2) Babka pracownika jest przewlekle chora i wymaga konsultacji lekarskich w innym mieście. Na stałe mieszka ona z rodzicami pracownika przebywającymi już na emeryturze. Ponieważ rodzice pracownika nie są zmechanizowani, w wyznaczonym dniu konsultacji pracownik pełnił rolę opiekuna, zawożąc babkę do lekarza. Był to dla niego dzień roboczy, w związku z czym lekarz wystawił mu jednodniowe zwolnienie lekarskie stwierdzające konieczność sprawowania osobistej opieki nad chorą babką. Czy pracownik ma prawo do zasiłku opiekuńczego?
Zasiłek opiekuńczy na innego chorego członka rodziny nie przysługuje, jeśli we wspólnym gospodarstwie domowym są inne osoby mogące zapewnić opiekę. W komentarzu ZUS do ustawy zasiłkowej zostały wymienione osoby, których obecność we wspólnym gospodarstwie domowym w trakcie sprawowania opieki nie jest negatywną przesłanką dla nabycia prawa do zasiłku opiekuńczego. Wśród nich są m.in. osoby całkowicie niezdolne do pracy, chore oraz takie, które ze względu na wiek są niesprawne fizycznie lub psychicznie. Do tego katalogu osób można zaliczyć rodziców pracownika, będących na emeryturze, którzy nie byli w stanie zapewnić jego chorej babce opieki w dzień konsultacji lekarskiej przeprowadzanej w innym mieście. Pracownikowi wystawiono zwolnienie lekarskie na czas opieki. Wraz z wnioskiem Z-15B stanowi ono podstawę do wypłaty zasiłku. Jeżeli w tym wniosku pracownik oświadczy, że nie było innego członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym mogącego zapewnić opiekę chorej babce (tu nikt inny nie mógł jej zawieźć na konsultację lekarską) oraz że w dniu sprawowania opieki pozostaje z nią we wspólnym gospodarstwie domowym (tu wspólnie udali się do lekarza), to uważamy, że nie ma podstaw do odmowy wypłaty zasiłku opiekuńczego.
3) Czy pracownikowi z pytania 2 przysługiwałby zasiłek opiekuńczy, gdyby okazało się, że w bieżącym roku z 14-dniowego zasiłku skorzystała już jego siostra, opiekując się chorym ojcem?
Nie. Jak wyjaśniliśmy w odpowiedzi na pytanie 1, limit dni, za które w danym roku przysługuje zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad innym chorym członkiem rodziny, wynosi 14 dni i jest on niezależny od liczby osób uprawnionych oraz wymagających opieki. Ojciec i babka należą do członków rodziny pracownika i jego siostry, co oznacza, że na te osoby przysługuje im wspólny 14-dniowy limit opieki w 2021 r. Jeśli więc siostra pracownika już go wykorzystała, to pracownik opiekując się babką nie ma prawa do tego świadczenia.
|