Pracownik otrzymał od lekarza zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy obejmujące 25 dni przypadających na przełomie lipca i sierpnia br. Po kilku dniach zwolnienia zgłosił się do pracy, przedkładając odrębne zaświadczenie lekarskie o odzyskaniu zdolności do pracy. Czy wypłacić zasiłek chorobowy za wykorzystane dni? Jak postąpić, gdy pracownik przystąpi do pracy w trakcie zwolnienia lekarskiego?
Pracownik powinien otrzymać świadczenia za wykorzystane dni zwolnienia lekarskiego.
Tryb i sposób orzekania o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczenia lekarskiego określają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 listopada 2015 r. w tej sprawie (Dz. U. poz. 2013). Orzekanie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby następuje po przeprowadzeniu postępowania diagnostyczno-leczniczego. Zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby (dalej zwolnienie lekarskie) wystawia się wyłącznie po dokonaniu bezpośredniego badania stanu zdrowia pracownika. Bierze się przy tym pod uwagę wszystkie okoliczności istotne dla oceny stanu zdrowia i upośledzenia funkcji organizmu powodujące czasową niezdolność do pracy pracownika, ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju i warunków pracy.
Zwolnienie lekarskie wystawiane jest na okres, w którym pracownik ze względu na stan zdrowia powinien powstrzymać się od pracy, jednak nie dłuższy niż do dnia, w którym jest niezbędne przeprowadzenie ponownego badania stanu jego zdrowia.
Przepisy ustawy zasiłkowej dostępne są w serwisie www.przepisy.gofin.pl. |
Zgodnie z art. 61b ust. 1 ustawy zasiłkowej, zasiłek chorobowy jest wypłacany na wniosek pracownika. Zatem pracownik, który otrzymał zwolnienie lekarskie (odpowiednio e-ZLA lub ZUS ZLA), zaprzestaje świadczenia pracy na objęty nim okres i zamiast wynagrodzenia otrzymuje świadczenia chorobowe, tj. wynagrodzenie za czas choroby, o którym mowa w art. 92 K.p., a następnie zasiłek chorobowy.
Przepisy ustawy zasiłkowej nie określają zasad postępowania pracodawcy w sytuacji, gdy pracownik nie zamierza korzystać ze zwolnienia lekarskiego, czyli np. nie przerywa świadczenia pracy z chwilą jego otrzymania lub gdy rezygnuje z pobierania świadczenia chorobowego po wykorzystaniu części zwolnienia od pracy. Regulują natomiast sposób wykorzystywania zwolnienia lekarskiego przez pracownika. W myśl art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej, w czasie orzeczonej niezdolności do pracy nie wolno wykonywać pracy zarobkowej ani też wykorzystywać zwolnienia lekarskiego od pracy w sposób niezgodny z jego celem. Odnosi się to do sytuacji podjęcia pracy lub wykonywania, w okresie choroby i korzystania z zasiłku chorobowego, uciążliwych czynności mogących wpłynąć na pogorszenie stanu zdrowia. Okoliczności te stwierdza się w trybie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy (art. 68 ust. 1 ustawy zasiłkowej). W razie ustalenia, że pracownik pobiera zasiłek chorobowy i jednocześnie wykonuje pracę lub uciążliwe czynności mogące wpłynąć na pogorszenie stanu zdrowia, traci prawo do świadczenia za cały okres wskazany w tym zwolnieniu.
Zwracamy uwagę! Przepis art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej dotyczy wyłącznie sytuacji nadużycia prawa do świadczeń za czas choroby. Nadużyciem tym nie jest rezygnacja ze zwolnienia lekarskiego i zgłoszenie się do pracy lub skrócenie zwolnienia lekarskiego przez lekarza leczącego (poprzez wystawienie zaświadczenia o wcześniejszym odzyskaniu zdolności do pracy). Nie jest przy tym ważny powód wcześniejszego przyjścia do pracy ani to, czy pracownik już wyzdrowiał, czy też mimo choroby wyraża gotowość wykonywania pracy, aby nie zmniejszać swoich dochodów.
Otrzymanie i wykorzystanie zwolnienia lekarskiego z powodu czasowej niezdolności do pracy jest prawem ubezpieczonego, a nie jego obowiązkiem. Obowiązek powstrzymywania się od pracy przez cały okres zwolnienia i zakaz wcześniejszego dopuszczania pracownika do pracy wynika tylko z ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1866 z późn. zm.).
Takie stanowisko wyraził również Sąd Najwyższy w uchwale z 17 lutego 2016 r. (sygn. akt III UZP 15/15, OSNP 2016/8/106), zgodnie z którą: "Przepis art. 17 ust. 1 ustawy (...) nie ma zastosowania do ubezpieczonego, który w okresie orzeczonej niezdolności do pracy uzyskał zaświadczenie właściwego lekarza o odzyskaniu zdolności do pracy i w związku z tym zaświadczeniem podjął pracę zarobkową, o czym zawiadomiono organ rentowy.".
W uzasadnieniu uchwały Sąd uznał, że nadużyciem prawa jest wykonywanie dotychczasowej pracy przez pracownika w okresie pobierania świadczenia za czas choroby, gdyż koszty faktycznego zatrudniania pracownika w okresie orzeczonej niezdolności do pracy przerzucone zostają z pracodawcy na ZUS. Ponadto wyjaśnił, iż: "(...) Wykonywanie pracy bez formalnej rezygnacji ze zwolnienia lekarskiego jest sytuacją objętą domniemaniem z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Ubezpieczony zostanie pozbawiony zasiłku chorobowego za czas po przeprowadzonej kontroli (na tej zasadzie, że zasiłek chorobowy nie należy się za okres świadczenia pracy w czasie orzeczonej niezdolności do pracy) oraz zostanie zastosowana sankcja za cały wcześniejszy okres zwolnienia lekarskiego w związku z domniemaniem nadużycia tego zwolnienia także w okresie poprzedzającym kontrolę. Zastosowanie art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej uzasadnia zatem tylko sytuacja korzystania ze zwolnienia lekarskiego w czasie wykonywania pracy. Konkludując, art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej jest sankcją za zrealizowany zamiar nadużycia prawa do zwolnienia lekarskiego i zasiłku chorobowego. (...)".
Biorąc pod uwagę uchwałę Sądu Najwyższego, pracownik zamierzający podjąć pracę w okresie orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby musi zrezygnować z pobierania świadczeń chorobowych (informując o tym płatnika zasiłku, tj. odpowiednio pracodawcę lub ZUS). Nie ponosi w takim przypadku konsekwencji w zakresie utraty prawa do tych świadczeń. Za wykorzystaną część zwolnienia lekarskiego przysługuje mu prawo do wynagrodzenia/zasiłku chorobowego, natomiast za pozostałą do wynagrodzenia za pracę.
Jak jednak zaznaczył Sąd Najwyższy w powołanej wcześniej uchwale: "(...) w świetle przepisów prawa pracy (art. 229 K.p.) problemem jest nie tyle rezygnacja pracownika ze zwolnienia lekarskiego i wola podjęcia pracy przed zakończeniem okresu orzeczonej niezdolności, ile spoczywający na pracodawcy zakaz dopuszczenia do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i - a contrario - obowiązek dopuszczenia do pracy pracownika posiadającego takie orzeczenie. (...)".
|