Dowody do ustalenia prawa i wypłaty zasiłków

Podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego (tak jak wynagrodzenia chorobowego) jest zaświadczenie lekarskie wystawione na druku ZUS ZLA. Jeżeli niezdolność pracownika do pracy zostanie orzeczona podczas pobytu za granicą, to dowodem do przyznania i wypłaty zasiłku chorobowego jest przetłumaczone na język polski zaświadczenie zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza:

• zawierające nazwę zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza, opatrzone datą wystawienia i podpisem oraz
   
• określające początkową i końcową datę niezdolności do pracy.

Nie ma obowiązku tłumaczenia na język polski zaświadczenia wystawionego na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz państw - stron umów międzynarodowych w zakresie zabezpieczenia społecznego, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, w językach urzędowych tych państw.

Zasiłek chorobowy za czas niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w drodze do pracy lub pracy albo wynikającej z następstw stwierdzonego wcześniej wypadku w drodze do pracy lub z pracy wynosi 100% podstawy wymiaru. W takiej wysokości zasiłek może być wypłacony, jeśli niezdolność do pracy zostanie potwierdzona odpowiednio:

• kartą wypadku sporządzoną przez pracodawcę, w której zdarzenie zostanie uznane za taki wypadek; w razie zatrudnienia u dwóch (kilku) pracodawców u kolejnego będzie to kopia karty wypadku potwierdzona przez płatnika składek za zgodność z oryginałem,
   
• odrębnym zaświadczeniem lekarskim wystawionym na zwykłym druku, stwierdzającym związek tej niezdolności do pracy z wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy; zaświadczenie takie wymagane jest także, gdy w niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w drodze do lub z pracy wystąpiła przerwa, a zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA wystawione po przerwie nie zawiera kodu literowego "A".

W sytuacji gdy w trakcie niezdolności do pracy z powodu choroby umowa ulegnie rozwiązaniu (lub niezdolność ta powstanie po ustaniu stosunku pracy) pracodawca dla celów wypłaty zasiłku przez ZUS obok ww. dokumentów jest zobowiązany przedłożyć zaświadczenie ZUS Z-3 (lub odpowiednio ZUS Z-3a). Były pracownik składa w ZUS dodatkowo oświadczenie na druku ZUS Z-10.

Podstawą do wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego przez pracodawcę jest decyzja ZUS wydana w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS. Jeśli umowa o pracę zostanie rozwiązana, przekazując do ZUS wypłatę świadczenia rehabilitacyjnego należy dołączyć zaświadczenie pracodawcy wystawione na druku ZUS Z-3 (odpowiednio ZUS Z-3a). Były pracownik dołącza w takim przypadku dodatkowo oświadczenie na druku ZUS Z-10.

Zwracamy uwagę! Osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego powinna przed upływem okresu zasiłkowego (182 dni lub 270 dni) złożyć w ZUS:

• oświadczenie na druku ZUS Np-7 (załącznik nr 5 do ww. rozporządzenia),
   
• zaświadczenie o stanie zdrowia wystawione przez lekarza leczącego na druku ZUS N-9,
   
• wywiad zawodowy z miejsca pracy (nie dotyczy osób niezdolnych do pracy z powodu choroby po ustaniu zatrudnienia oraz prowadzących pozarolniczą działalność).

Do wymienionych dokumentów dołącza, w zależności od przyczyn powstania niezdolności do pracy, odpowiednio protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy lub kartę wypadku albo decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej wydaną przez inspektora sanitarnego.

Dowodem do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego przypadającego przed porodem jest zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku określające przewidywaną datę porodu. Od dnia porodu zasiłek macierzyński wypłaca się na podstawie skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka lub jego kopii potwierdzonej przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem.

Dowodem do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka podczas pobytu ubezpieczonej za granicą jest zaświadczenie zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza określające przewidywaną datę porodu oraz spełniające warunki określone dla zaświadczeń za czas choroby orzeczonej za granicą (za okres przed porodem) oraz skrócony odpis aktu urodzenia dziecka albo zagraniczny akt urodzenia dziecka lub ich kopie potwierdzone przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem (za okres po porodzie).

Jeśli zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS po ustaniu zatrudnienia, np. po rozwiązaniu umowy o pracę zawartej do dnia porodu, były pracodawca jest zobowiązany do wypełnienia zaświadczenia na druku ZUS Z-3 (odpowiednio ZUS Z-3a w przypadku ubezpieczonej będącej zleceniobiorcą).

Dowodami stanowiącymi podstawę przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu z wnioskiem o przysposobienie są:

• oświadczenie osoby ubezpieczonej wskazujące kiedy dziecko zostało przyjęte na wychowanie oraz
   
• zaświadczenie sądu opiekuńczego o wystąpieniu do sądu o przysposobienie dziecka, zawierające datę urodzenia dziecka.

Jeśli dziecko zostało przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, do wypłaty zasiłku macierzyńskiego służy prawomocne orzeczenie sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej lub umowa cywilnoprawna zawarta pomiędzy rodziną zastępczą a starostą oraz dokument potwierdzający wiek dziecka.

Dowodem służącym do skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną matkę dziecka jest jej pisemny wniosek zawierający datę, od której rezygnuje z pobierania zasiłku macierzyńskiego oraz oświadczenie, od kiedy ubezpieczony ojciec dziecka będzie korzystał z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego.

Ojciec dziecka, w przypadku skrócenia przez matkę dziecka okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego, otrzyma zasiłek macierzyński na podstawie:

• skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka lub jego kopii potwierdzonej przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem oraz
   
• zaświadczenia płatnika zasiłku o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną matkę dziecka oraz o okresie przysługującego jej zasiłku macierzyńskiego.

W razie śmierci ubezpieczonej lub porzucenia przez nią dziecka, zasiłek macierzyński wypłaca się ubezpieczonemu ojcu dziecka lub ubezpieczonemu będącemu innym członkiem najbliższej rodziny. Dowodem do wypłaty zasiłku jest skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem, zaświadczenie płatnika zasiłku o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną matkę dziecka oraz o okresie przysługującego jej zasiłku macierzyńskiego, a także oświadczenie ubezpieczonego zawierające informację o śmierci matki dziecka albo odpowiednio o porzuceniu dziecka przez matkę.

W przypadku gdy pracownica uprawniona do urlopu macierzyńskiego wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, to po wykorzystaniu przez nią 8 tygodni tego urlopu, urlop macierzyński może zostać przerwany. Wówczas prawo do części urlopu przysługuje pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko. Zasiłek macierzyński za okres pobytu matki dziecka w szpitalu wypłaca się ojcu na podstawie skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka lub jego kopii potwierdzonej przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem oraz zaświadczeń:

• płatnika zasiłku o okresie przysługującego i wypłaconego matce dziecka zasiłku macierzyńskiego,
   
• o terminie przyjęcia ubezpieczonej matki dziecka do szpitala wystawionego przez szpital,
   
• o terminie wypisania ubezpieczonej matki dziecka ze szpitala wystawionego przez szpital.

Przerwanie wypłaty zasiłku macierzyńskiego matce dziecka w związku z jej pobytem w szpitalu następuje na podstawie zaświadczenia o terminie przyjęcia ubezpieczonej matki dziecka do szpitala wystawionego przez szpital lub jego kopii potwierdzonej przez płatnika zasiłków za zgodność z oryginałem oraz oświadczenia ubezpieczonej, od kiedy ubezpieczony ojciec dziecka będzie korzystał z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego. Jeśli zasiłek macierzyński matce dziecka wypłaca ZUS, należy przedłożyć zaświadczenie pracodawcy o terminie zaprzestania korzystania z urlopu macierzyńskiego.

Po przerwie w pobieraniu zasiłku macierzyńskiego spowodowanej pobytem ubezpieczonej w szpitalu, wypłatę zasiłku podejmuje się na podstawie zaświadczenia płatnika zasiłku o okresie, za który wypłacono zasiłek macierzyński ubezpieczonemu ojcu dziecka (o ile nie wykorzystał okresu wypłaty zasiłku do wyczerpania wymiaru urlopu macierzyńskiego).

Podstawą do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami K.p. jako okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego jest dodatkowy urlopu - w przypadku pracownika lub wniosek złożony płatnikowi zasiłku macierzyńskiego, przez osobę niebędącą pracownikiem, przed terminem rozpoczęcia korzystania z tego zasiłku.

Jeżeli zasiłek macierzyński pobierała ubezpieczona matka dziecka, a z dodatkowego zasiłku macierzyńskiego korzysta jego ojciec, dowodem stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty zasiłku jest skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem. W sytuacji gdy ojciec dziecka nie jest pracownikiem, zasiłek macierzyński wypłaca się na podstawie skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka lub jego kopii potwierdzonej przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem oraz wniosku ubezpieczonego złożonego płatnikowi zasiłku macierzyńskiego przed terminem rozpoczęcia korzystania z tego zasiłku zawierającego termin zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną matkę dziecka.

W okresie urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński wypłacany na podstawie:

• skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka lub odpowiednio prawomocnego postanowienia sądu o przysposobieniu dziecka bądź ich kopii potwierdzonych przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem,
   
• oświadczenia ubezpieczonego, że zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego nie został pobrany z innego tytułu.

Ubezpieczony niebędący pracownikiem przedkłada wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu ojcowskiego. Wniosek musi być złożony przed terminem rozpoczęcia korzystania z zasiłku macierzyńskiego i zawierać datę, od której ubezpieczony zamierza korzystać z tego zasiłku.

Do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego każdorazowo służy oświadczenie na druku ZUS Z-15 (załącznik nr 6 do rozporządzenia). Tego oświadczenia nie składa się, jeśli opieka orzeczona kilkoma zaświadczeniami jest sprawowana bez przerwy nad tym samym dzieckiem (chorym członkiem rodziny).

Jeśli opieka jest sprawowana podczas pobytu za granicą, właściwym dowodem jest odpowiednie zaświadczenie zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza spełniające warunki określone dla zaświadczeń służących do wypłaty zasiłku chorobowego za czas choroby za granicą.

W przypadku sprawowania przez osobę ubezpieczoną osobistej opieki na zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8, dla celów wypłaty zasiłku przedkłada się odpowiednio:

• oświadczenie o okresie nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko,
   
• decyzję o konieczności izolacji dziecka wydaną przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,
   
• zaświadczenie lekarskie wystawione ubezpieczonemu na zwykłym druku w razie pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej lub choroby małżonka, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki; zaświadczenie to powinno zawierać imię i nazwisko małżonka stale opiekującego się dzieckiem, okres i przyczynę konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem, imię i nazwisko dziecka, nad którym ma być sprawowana opieka oraz pieczątkę i podpis wystawiającego zaświadczenie.

Dowodem do wypłaty zasiłku opiekuńczego ojcu dziecka lub innemu członkowi rodziny za okres sprawowania opieki nad dzieckiem, którego matka uprawniona do urlopu macierzyńskiego (w pierwszych 8 tygodniach trwania tego urlopu) wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem jest zaświadczenie wystawione przez szpital o okresie pobytu ubezpieczonej matki dziecka w szpitalu oraz oświadczenie ubezpieczonego o pobieraniu przez matkę dziecka zasiłku macierzyńskiego w okresie 8 tygodni po porodzie.

Zwracamy uwagę! Wskazane w niniejszym opracowaniu druki są dostępne na naszej stronie internetowej www.gofin.pl w zakładce "Wzory druków i umów".