 |
ZMIANA USTAWY O RACHUNKOWOŚCI |
| W Dzienniku Ustaw z 17 grudnia 2024 r. opublikowano ustawę z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw, dalej zwaną ustawą nowelizującą z 6 grudnia 2024 r. Ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, tj. 1 stycznia 2025 r., z pewnymi wyjątkami. | |
Celem ustawy jest implementacja do krajowego porządku prawnego dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2023/2775 z dnia 17 października 2023 r. zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE w odniesieniu do dostosowania kryteriów wielkości przedsiębiorstwa dla mikro-, małych, średnich i dużych jednostek lub grup (Dz. Urz. UE L 2023/2775 z 2023 r.), zwanej dalej dyrektywą delegowaną, oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Dz. Urz. UE L 322 z 2022 r.), zwanej dalej dyrektywą CSRD.
Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany wprowadzone do ustawy o rachunkowości ustawą nowelizującą z 6 grudnia 2024 r.
Zmieniono brzmienie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości poprzez podniesienie z 2.000.000 euro do 2.500.000 euro progu przychodów, którego osiągniecie zobowiązuje jednostki określone w tym przepisie do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Ponadto w ramach ujednolicenia pojęcia przychodów netto ze sprzedaży stosowanego w ustawie o rachunkowości, usunięto w tym przepisie kategorię przychodów z operacji finansowych.
Zmiany mają zastosowanie po raz pierwszy do roku obrotowego rozpoczynającego się po dniu 31 grudnia 2024 r., tj. od 2025 r., przy czym na potrzeby ustalenia spełnienia warunku określonego w przepisach art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości uwzględnia się przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 30a ustawy o rachunkowości (po nowelizacji z 6 grudnia 2024 r.) osiągnięte w poprzednim roku obrotowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2023 r., tj. w 2024 r. (por. art. 14 ust. 1 ustawy nowelizującej z 6 grudnia 2024 r.).
Wprowadzono nowe kategorie jednostek, tj. dużą i średnią, oraz zmodyfikowano pojęcia jednostek mikro i małej, dodając nowe definicje do słownika zawartego w art. 3 ust. 1 ustawy o rachunkowości (dotychczas jednostka mikro i mała były uregulowane odpowiednio w art. 3 ust. 1a i 1b oraz w art. 3 ust. 1c i 1d ustawy o rachunkowości). Określono również warunki uzyskiwania i utraty statusu takich jednostek.
| Definicje poszczególnych kategorii jednostek | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jednostka mikro | Jednostka mała | Jednostka średnia | Jednostka duża | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą - w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą | Jednostka niebędąca jednostką mikro ani jednostką małą, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność - w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność | Jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność - w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości: | przekroczyła co najmniej dwie z następujących trzech wielkości: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jednostka traci status jednostki:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ponadto ustawą nowelizującą z 6 grudnia 2024 r. do słownika pojęć dodano definicję dużej grupy. Zgodnie z tą definicją, przez dużą grupę rozumie się grupę kapitałową, która w roku obrotowym, za który jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła:
a) po dokonaniu wyłączeń konsolidacyjnych, o których mowa w art. 60 ust. 2 i 6 ustawy o rachunkowości, co najmniej dwie z następujących trzech wielkości:
b) przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych, o których mowa w art. 60 ust. 2 i 6 ustawy o rachunkowości, co najmniej dwie z następujących trzech wielkości:
- przy czym grupa kapitałowa traci status dużej grupy, jeżeli w roku obrotowym, za który jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie przekroczyła co najmniej dwóch z trzech wielkości określonych w lit. a) lub b).
Nowe definicje jednostek mają zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2023 r. (por. art. 14 ust. 3 ustawy nowelizującej z 6 grudnia 2024 r.).
Zmodyfikowano brzmienie art. 42 ust. 2 ustawy o rachunkowości i usunięto z wyniku podstawowej działalności operacyjnej przychody i koszty ze sprzedaży materiałów. W konsekwencji w art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości, dotyczącym definicji pozostałych kosztów i pozostałych przychodów operacyjnych, w lit. b) dodano jako pozycję przychodów i kosztów związanych pośrednio z działalnością operacyjną, przychody i koszty związane ze zbyciem materiałów. Powyższe zmiany skorelowane są ze zmianą załączników nr 1 i nr 5 do ustawy o rachunkowości.
| Art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. b) przed zmianą | Art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. b) po zmianie | ||||||
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
|
|||||||
|
|
||||||
| Art. 42 ust. 2 przed zmianą | Art. 42 ust. 2 po zmianie | ||||||
| Wynik działalności operacyjnej stanowi różnicę między przychodami netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, z uwzględnieniem dotacji, opustów, rabatów i innych zwiększeń lub zmniejszeń, bez podatku od towarów i usług oraz innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem, oraz pozostałymi przychodami operacyjnymi a wartością sprzedanych produktów, towarów i materiałów wycenionych w kosztach wytworzenia albo cenach nabycia, albo zakupu, powiększoną o całość poniesionych od początku roku obrotowego kosztów ogólnych zarządu, sprzedaży produktów, towarów i materiałów oraz pozostałych kosztów operacyjnych.
|
Wynik działalności operacyjnej stanowi różnicę między przychodami netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz pozostałymi przychodami operacyjnymi a wartością sprzedanych produktów i towarów wycenionych w kosztach wytworzenia albo cenach nabycia, albo zakupu, powiększoną o całość poniesionych od początku roku obrotowego kosztów ogólnych zarządu, sprzedaży produktów i towarów oraz pozostałych kosztów operacyjnych.
|
||||||
Zmiany mają zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2023 r. (por. art. 14 ust. 3 ustawy nowelizującej z 6 grudnia 2024 r.).
Zmodyfikowano przepisy ustawy o rachunkowości dotyczące możliwości korzystania przez niektóre jednostki z uproszczeń określonych w ustawie o rachunkowości. Po zmianie tylko jednostki zakwalifikowane do mikro i małej mogą stosować uproszczenia, przy czym do zastosowania niektórych uproszczeń wskazane są dodatkowe wyłączenia.
| I grupa uproszczeń możliwych do zastosowania przez wszystkie jednostki zakwalifikowane do mikro i małej | ||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
| II grupa uproszczeń możliwych do zastosowania przez niektóre jednostki zakwalifikowane do mikro i małej | ||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
Zmiany mają zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2023 r. (por. art. 14 ust. 3 ustawy nowelizującej z 6 grudnia 2024 r).
Podwyższono o 25% limity zobowiązujące do poddania badaniu przez firmę audytorską sprawozdań finansowych pozostałych jednostek (np. spółek z o.o., spółek jawnych, przedsiębiorstw osób fizycznych). Po zmianie limity określone w art. 64 ust. 1 pkt 4 lit. b) i c) są następujące:
Trzeci z progów, dotyczący zatrudnienia, pozostał bez zmian i wynosi 50 osób.
Dodatkowo w ramach ujednolicenia pojęcia przychodów netto ze sprzedaży stosowanego w ustawie o rachunkowości, usunięto w art. 64 ust. 1 pkt 4 pkt c) kategorię przychodów z operacji finansowych.
Zmiany mają zastosowanie po raz pierwszy do roku obrotowego rozpoczynającego się po dniu 31 grudnia 2024 r., przy czym na potrzeby ustalenia spełnienia warunków określonych w przepisach art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości uwzględnia się sumę aktywów bilansu oraz przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 30a ustawy o rachunkowości po nowelizacji z 6 grudnia 2024 r. osiągnięte w poprzednim roku obrotowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2023 r. (por. art. 14 ust. 2 ustawy nowelizującej z 6 grudnia 2024 r.).
Wdrożono dyrektywę CSRD odnośnie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, przy czym założono, że obowiązek sprawozdawczości będzie wchodził stopniowo. Jako pierwsze, przyjmując nowe wartości progów, swoje raporty za 2024 r. złożą w 2025 r. największe jednostki, które mają już doświadczenie w sprawozdawczości ESG (tj. stosowały art. 49b oraz art. 55 ust. 26 ustawy o rachunkowości sprzed nowelizacji z 6 grudnia 2024 r.). Docelowo duże jednostki i duże grupy kapitałowe oraz mali i średni emitenci z rynku regulowanego będą publikowali informacje niezbędne do zrozumienia wpływu ich działalności na kwestie środowiskowe, społeczne i ładu korporacyjnego (ESG).
Więcej na temat zmian wprowadzonych do ustawy o rachunkowości ustawą nowelizującą z 6 grudnia 2024 r. napiszemy w kolejnych numerach Zeszytów Metodycznych Rachunkowości.
|
ZMIANA USTAWY O RACHUNKOWOŚCI |
| W Dzienniku Ustaw z 19 listopada 2024 r. pod poz. 1685 opublikowano ustawę z dnia 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, dalej zwanej ustawą o opodatkowaniu wyrównawczym. Ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2025 r., z pewnymi wyjątkami. Wprowadza ona zmiany w wielu ustawach, w tym w ustawie o rachunkowości. Nowelizacja ma na celu dostosowanie przepisów ustawy do regulacji związanych z globalnym podatkiem minimalnym. | |
Zasadniczym celem ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jest implementacja do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy Rady (UE) 2022/2523 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 328 z 22.12.2022 oraz Dz. Urz. UE L 13 z 16.01.2023) i wprowadzenie systemu tzw. globalnego podatku minimalnego (zasady GloBE). Jest to rozwiązanie, w którym największe przedsiębiorstwa międzynarodowe i krajowe będą podlegały każdego roku sprawdzeniu, czy spełniają wymóg minimalnego efektywnego poziomu opodatkowania w wysokości 15%. Jeśli efektywny poziom opodatkowania dochodu dla danej grupy międzynarodowej, w określonej jurysdykcji, będzie wynosił poniżej 15% (tzw. efektywna stawka 15%), na taką grupę zostanie nałożony odpowiedni podatek wyrównawczy (ang. top-up tax). Podatek ten dotyczy jednostek składowych grupy międzynarodowej lub grupy krajowej, jeżeli za co najmniej 2 z 4 lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy osiągnęły minimalny przychód grupowy. Przy czym przez minimalny przychód grupowy rozumie się roczny przychód grupy międzynarodowej lub grupy krajowej wykazany w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy, wynoszący co najmniej 750 mln euro. Wprowadzany ustawą system globalnego podatku minimalnego został oparty o trzy rodzaje podatku wyrównawczego, tj.:
Poniżej przedstawiamy zmiany wprowadzone do ustawy o rachunkowości ustawą o opodatkowaniu wyrównawczym.
W art. 37 dodano nowy ust. 12. Przepis ten zakłada, że jednostki nie tworzą rezerw i nie ustalają aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego związanych z globalnym podatkiem wyrównawczym, krajowym podatkiem wyrównawczym, podatkiem wyrównawczym od niedostatecznie opodatkowanych zysków.
| Treść nowego art. 37 ust. 12 |
| Jednostka nie tworzy rezerw i nie ustala aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego związanych z globalnym podatkiem wyrównawczym, krajowym podatkiem wyrównawczym i podatkiem wyrównawczym od niedostatecznie opodatkowanych zysków, o których mowa w ustawie z dnia 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych (Dz. U. poz. 1685). |
W art. 45 zmieniono ust. 1 i ust. 1d oraz dodano nowy ust. 1ba. Zmiana ta ma umożliwić podatnikom krajowego podatku wyrównawczego realizację normy określonej w art. 29 ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym. Zgodnie z brzmieniem wspomnianego art. 29, w celu obliczenia krajowego podatku wyrównawczego, w szczególności kwalifikowanego dochodu (straty), podatków kwalifikowanych i substratu majątkowo-osobowego podatnicy uwzględniać będą pozycje ujęte w księgach prowadzonych na podstawie ustawy o rachunkowości i sprawozdaniach finansowych sporządzanych na podstawie ustawy o rachunkowości, z wyłączeniem MSR/MSSF. Jeżeli chociaż jeden podatnik z danej grupy jest obowiązany zgodnie z przepisami prawa do stosowania MSR/MSSF, podatnicy tej grupy w celu obliczenia krajowego podatku wyrównawczego będą uwzględniać pozycje ujęte w księgach prowadzonych na podstawie ustawy o rachunkowości i sprawozdaniach finansowych sporządzanych na podstawie MSR/MSSF.
| Art. 45 ust. 1 przed zmianą | Art. 45 ust. 1 po zmianie |
| Sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, o którym mowa w art. 12 ust. 2, oraz na inny dzień bilansowy, stosując odpowiednio, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b, zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego, określone w rozdziale 4. | Sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, o którym mowa w art. 12 ust. 2, oraz na inny dzień bilansowy, stosując odpowiednio, z zastrzeżeniem ust. 1a-1ba, zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego, określone w rozdziale 4. |
| Treść nowego art. 45 ust. 1ba | |
| Sprawozdania finansowe jednostek będących podatnikami krajowego podatku wyrównawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, mogą być sporządzane zgodnie z MSR. | |
| Art. 45 ust. 1d przed zmianą | Art. 45 ust. 1d po zmianie |
| Organ zatwierdzający może podjąć decyzję w sprawie zaprzestania stosowania MSR przy sporządzaniu sprawozdań finansowych przez jednostki w przypadku ustania okoliczności, o których mowa w ust. 1a i 1b. | Organ zatwierdzający może podjąć decyzję w sprawie zaprzestania stosowania MSR przy sporządzaniu sprawozdań finansowych przez jednostki w przypadku ustania okoliczności, o których mowa w ust. 1a-1ba. |
W art. 74 dodano ust. 4. Regulacja ta jest konsekwencją wprowadzenia przepisów dotyczących globalnego podatku minimalnego i określa ona termin przechowywania przez jednostki podlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym zatwierdzonych sprawozdań finansowych oraz pozostałych zbiorów.
| Treść nowego art. 74 ust. 4 |
| W przypadku jednostek podlegających opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych okresy przechowywania, o których mowa w ust. 1 i 2, wynoszą co najmniej 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku określony w przepisach tej ustawy. |
W dodatkowych informacjach i objaśnieniach według załącznika nr 1 w ustępie 1 dodano pkt 20 oraz w ustępie 2 dodano pkt 13. Na podstawie zmienionych przepisów jednostki będą zobowiązane do ujawniania informacji o nietworzeniu rezerw i nieustalaniu aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego na mocy art. 37 ust. 12 ustawy o rachunkowości oraz informacji o kwotach z tytułu opodatkowania jednostki w bieżącym okresie sprawozdawczym globalnym podatkiem wyrównawczym, krajowym podatkiem wyrównawczym i podatkiem wyrównawczym od niedostatecznie opodatkowanych zysków.
| Zmiany w załączniku nr 1 w części "Dodatkowe informacje i objaśnienia" |
| - w ustępie 1 w pkt 19 kropkę zastąpiono średnikiem i dodano pkt 20 w brzmieniu: |
| informację, że do jednostki ma zastosowanie art. 37 ust. 12, na mocy którego jednostka nie tworzy rezerw i nie ustala aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego związanych z globalnym podatkiem wyrównawczym, krajowym podatkiem wyrównawczym i podatkiem wyrównawczym od niedostatecznie opodatkowanych zysków, o których mowa w ustawie z dnia 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych. |
| - w ustępie 2 w pkt 12 kropkę zastąpiono średnikiem i dodano pkt 13 w brzmieniu: |
| informacje o kwotach z tytułu opodatkowania jednostki w bieżącym okresie sprawozdawczym globalnym podatkiem wyrównawczym, krajowym podatkiem wyrównawczym i podatkiem wyrównawczym od niedostatecznie opodatkowanych zysków, o których mowa w ustawie z dnia 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych. |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
